Keshegi qańtar oqıǵasy elimizde saıası hám ekonomıkalyq toqyraýdyń bar ekenin kórsetti. Ádiletsizdik halyqty kóshege jeteledi. Zalym zymııandar eldi dúrliktirip, tynyshtyǵymyzdy buzdy. Ońtústik shahardyń óńi qashyp, alasapyrannyń oshaǵyna aınaldy. Halqymyz jazyqsyz japa shegip, ana ulynan, áıel súıenishinen aıryldy.
Biz osylaı kúdiginen úmiti kópteý kezeńdi bastan ótkerdik. Ótkerip qana qoımaı, biraz nársege kózimiz jetti. Shyńǵa qaraı órleýdiń ornyna quldyraýǵa bet alǵanymyzdy túsindik. Osy kúnge sheıin el qazynasy bılik basyndaǵy sanaýly ǵana toptyń ýysynda bolǵanyn bildik. Naryqty monopolısterdiń, óz qaltasyn oılaǵan elıta ókilderiniń jaılaǵanyn ańǵardyq. Osynyń bárin joıamyz dedik taǵy «Jańa Qazaqstandy» qurýdy bastadyq. Totyqqan sanamyz qaıta jańardy. Sheneýnikterdi shetinen aýystyryp, reforma jasadyq.
Biraq bizdegi bir sala nazardan tys qaldy. Ol qazaq munaı-gaz salasy. Óıtkeni bul sala áli de bolsa eskiniń izimen júrip keledi. Bir-eki aýys-túıisti eseptemegende júıeniń sol qalpynda qalǵanyn kórip otyrmyz. Sebebi ol salada áli de eks-prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń kúıeý balasy Tımýr Qulybaev ústemdik etedi. Al onyń tyrnaqshanyń ishindegi komandasy sanalatyn adamdar «QazMunaıGazdyń» quzar basynda otyr. Mine, sondyqtan tutas gaz salasy bir ǵana adamnyń qaltasyna baılanyp turǵanda, reformalar oń ózgeris beredi deý qıyn.
Sarapqa salar bolsaq, elimizdegi gaz tasymaldaýǵa arnalǵan qubyrlardyń 4/3 bóligi ábden tozǵan. Almastyrmasqa amal joq. Ol úshin qyrýar qarjy qajet. Ulttyq operatorlar bolsa, ne derin bilmeı, ne isterin bilmeı dal?! Onsyz alǵa qaraı damý múmkin emes. Aýyz toltyryp maqtaıtyn «Qazaqstan-Qytaı», «Beıneý-Bozoı-Shymkent» magıstraldarynyń syıqy syn kótermese de áıteýir jumys istep tur. Al eskirgen ınfraqurylym bir kúni emes bir kúni tehnogendik apatqa ákelýi anyq. Sebebi 50 jyl az ýaqyt emes. Keıbir ınfraqurylymnyń eskirgeni sonshalyq jarty ǵasyrǵa jýyq ýaqyt ótse de paıdalanylyp keledi. Aıtalyq, «Ortalyq Azııa – Ortalyq», «Buhara-Oral», «Orynbor-Novopskov» magıstrali jóndeý kórmegeli qaı zaman. Álde bizge «Soıýz» gaz qubyryndaǵy apat sabaq bolmaı ma? Jylytý maýsymy taqalǵan sátte kógildir otynsyz qala jazdadyq. Al endi osy jerde taǵy da bir zańdy suraq týyndaıdy. Qazaq gaz salasy nege Reseıge ıek artyp alǵan. Alda-jalda kórshimiz gaz bermeımiz dep qalsa ne qylmaqpyz? Nege Túrkimengaz mysalyn qarastyryp kórmeımiz? Bul turǵydan Qytaı utymdy sheshim qabyldap otyr. Olar «Túrkimengaz» memlekettik kompanııasymen 4 mlrd AQSh dollary kóleminde kelisimshart jasasqan. Qytaı osy kelisim nátıjesinde jylyna 40 mlrd tekshe metr Túrkimen gazyn paıdalanady. Óıtkeni Túrkimen gazy Reseıdikine qaraǵanda arzan. Biz bolsaq baıdyń balasyndaı qymbatqa júgiremiz. Syltaý aıtyp sytylamyz. Áý basta bizde tańdaý boldy ǵoı. Nege jalǵyz Reseıdiń gazyna jarmasyp qaldyq. Bul turǵyda bir gáp bar. Mine, bul jerde Qulybaev komandasynyń ıisi shyǵady. Dálirek aıtqanda, qańtar oqıǵasynan keıin «QazMunaıGaz» basshysynyń orynbasary qyzmetinen ketken Jaqyp Marabaev, 2011 jyly «QazTransGaz» AQ-ty basqarǵan, 2014 jyldan bastap «QazMunaıGaz» UK» AQ-da joǵary laýazymdy qyzmet atqaryp kele jatqan Danııar Berlibaevtardyń atyn ataýǵa bolady. Jaqyp Marabaev Qulybaevtyń eń senimdi adamdarynyń biri. Danııar Berlibaev ta odan kem emes. Ol osydan birer aı buryn óz inisi Madııar Berlibaevty «MunaıTas» Soltústik-Batys qubyr kompanııasy» JShS Bas dırektory laýazymyna taǵaıyndamaq bolyp, jurttyń talqysyna túskenin bilemiz. Reseı tarapy bolsa negizgi tutynýshylarynan aırylyp qalmaýdyń amalyn jasap, Túrkimengazdy tyqsyryp baǵýda. Onyń ústine Eýropa elderi Reseıdiń gazynan bas tartpaq. Demek ekiara úzilse, Reseı Orta Azııaǵa qaraı oıysatyny anyq. Sondaı-aq Reseı turaqty tutynýshysy sanalatyn Qazaqstandy ońaılyqpen Túrkimenderge bere qoımasy belgili. Nesin jasyramyz, qarsy kelgendi aıamaımyz dep otyrǵan kórishlerimiz, qazirdiń ózine soǵysta nege bizge jaq bolmadyń degendeı gaz berýdi qaıta-qaıta úzip, quıryǵymyzdy basqylap otyr. Bul rette bizdi aıýdyń apanyna kez qylǵan kimder eken deısiń?!
Al bizge Orynbordaǵy gaz qubyrynyń jarylýy sońǵy eskertý bolýy tıis edi. Biraq bizde áli de ýaqyt bar. Sebebi apat aıtyp kelmeıdi ǵoı! Qystyń qamyn jaz oılasaq ıgi...
"Adyrna" ulttyq portaly
