Ordaly Qosaı Jumadildaevqa: "Aıtysamyn deseń óziń bil, biraq endi aıamaımyn"

"Asqar qaraǵym! Jaqsy kóretin edim. Ǵylymǵa, álemdik ortada ózin, qazaqty tanytqan Azamat dep jaqyn tutatyn edim. Kóńilime qaıaý túsirdiń. Bir emes birneshe ret ult murattaryna qarsy úndeý tastap, onsyz da ekiudaı, kimge senerin bilmeı júrgen qoryný kompleksi etinen ótip súıegine jetken urpaqtyń sanasyn jańǵyrtýǵa keri yqpal etip qoımadyń.

Azǵana sheginis jasap ózim týraly málimetter berýge májbúrmin. Óıtkeni, qyldaı qııanatty bilmeıtin, týmysynan adal, aýzyn ashsa júregi kórinetin, Jasaǵan Iem erekshe qasıetke ıe etip ólsheýsiz jady bergen, teńdessiz baýyrmal qazaq balasyn sengish te, ılanǵysh ta etip jaratqan. Sońǵy qasıetteri de jaqsy, biraq ekinshi jaǵy da bar, «teńizde balyq órtenip jatyr» dese senetin aqkóńil minezimiz de bar.

Mamandyǵym – matematıka páni muǵalimi. Aımaqtyq pedınstıtýttyń birinen joǵary bilim alyp, týǵan aýylymda, ózim oqyǵan mektepte eńbek jolymdy bastap, sol jerden zeınetke shyqtym. Mektepte jaqsy oqyp, matematık bolýdy arman ettim. Instıtýtta oqyǵan pánderdi ıgerdim. Arnaýly kýrstarǵa qatystym. Ásirese, matematıkany oqytý metodıkasyna yńǵaılylaý boldym. JOO baǵdarlamalarynan tys «Integraldyq teńdeýler», «matematıkalyq fızıka teńdeýleri», «Qozǵalystyń ornyqtylyq teorııasy» arnaýly kýrstaryna kýrstyq jumystar jazdym. Árıne, qazaqsha oqýlyq joq kezde qazaqsha kýrstyq jumystar jazý ońaı bolǵan joq, biraq qazaq tilinde balamalary tabyldy. Keıde qazaqsha aýdarmasy orysshasyna qaraǵanda aıqynyraq boldy. «Ishektiń teńdeýin» jazǵanda jarasyp-aq turdy. «Fýre qatarlarynan» kýrstyq jumys jazǵanda «Majorırýetsıa» degen sózdi aýdara almaı, «majorlanady» degen aýdarmamdy jetekshim oqyp máz bolǵany bar. Al «Qozǵalystyń ornyqtylyq teorııasynan» lekııa oqyǵan ustazymnyń ornyna óz tobyma dáris te oqyǵanym bar. Sóıtip, qazaqtyń tili baılyǵy ǵylym tili bola alatynyna ábden kózim jetken-di.

Instıtýt bitirerde sonda qalýǵa múmkindik boldy. Biraq qala almadym. Óıtkeni ózim kórgen quqaıdy sońymnan ergen urpaq kórmesin, qoldan kelgenshe qarlyǵashtyń qanatymen sý sepkendeı qyzmet qylaıyn, dedim. 1963 jyly mektep bitirgende aýyldyq jerdegi mektep bitirýshiler qoı baǵýǵa qaldyrylysyn degen joǵarynyń pármeni kelgen. Pasport shyǵartpady, attestat berilmedi. Mekteptiń sol kezdegi dırektory Gýrev pedınstıtýtynyń rektoryna ertip aparyp, bizderdiń 10-shy klastaǵy úlgerim tabelimizdi qujat etip qabyldatty. Sóıtip segiz bala fızmatty bitirdik.

Basymnan ótkenderdi aıtqanym maqtaný úshin emes, Sen sııaqty belgili ǵalym bolmasam da «Matematıka – ǵylymdar patshasy» uǵymyna túsinigimdi aıshyqtaý.

Endi bastan ótken kemshiligimdi aıtaıyn. Stýdenttik kezeńde gýmanıtarlyq pándi ıgerýshilerdi tómengi surypqa jatqyzdyq. Tipti, matematıkany tolyq ıgermegen, esep shyǵarýǵa shorqaq qyzdardan da aýlaq júrdik. Alǵash eńbek jolymdy bastaǵanda da matematıkany meńgermegen oqýshy klasynda qalý kerek degen uǵym, kúpirlik oı-saǵymda júrip, oqýshylarǵa qııanat jasap, zorlap oqýǵa májbúrledim.

Osyndaı óreskel «aıyptarymdy» keıin túsindim. Barlyq balany matematık qyla almaıtynymdy, tipti qylýdyń qajeti joq ekenine de kózim jetti. F. Engelstiń «Adamdy adam etken eńbek» degenine shúbá keltire bastadym. Maqulyqtyń eń kishisi qumyrsqadan artyq eńbekqory joq ekenin, boq domalatyp bara jatqan qara qońyzdyń adam bola almaıtynyn sezindim. Aqyrynda, Geteniń: «Adam – tárbıeniń jemisi» degen sózine toqtadym. Onyń ústine Keńestik kezdegi tárbıeniń arqaýy «árkimniń meni bolýy kerek» dep baýlyǵannan búgingi urpaq jappaı «menmen» bolyp shyqty. Búgingi qoǵam «nátıjesin» kórsetti. Táýelsiz el urpaǵyna áli sol tárbıe jalǵasyp kele jatyr. Shuǵyl bas tartý kerek.

Endi Seniń «tehnokrat el» bolý teorııańa keleıin. Meniń paıymymda «tehnokrattyq – adamzatty qurdymǵa aparatyn jol», oǵan dálel jetkilikti. Ekinshi dúnıejúzilik soǵysta Japonııaǵa atom bombasyn tastaǵan ushqysh jasaǵan jumysynyń nátıjesin baǵalap, aqyry jyndanyp ketti. Ushqysh – oryndaýshy, al bombany jasaǵan ǵalymnyń kúnási orasan aýyr. A. Saharov sýperbomba jasap, laboratorııalyq synaqpen zerttegende, jaǵalaýǵa taıaý muhıtqa tastasa búkil bir materıkti sý alyp ketetine kózi jetip, bas tartqan. Ol kisini, jańalyǵyn úkimetke bermediń dep, 1989 jylǵa deıin qanisher kommýnıster úıqamaǵynda ustady.

Kompıýter jasamaısyńdar dep ókpeleısiń. Ataqty mıllıarder, qaltafonnyń sońǵy úlgilerin jasaǵan Stıv Djobs ósıet aıtypty: «Men isker adamdardyń áleminde júrip, jurt jetpegen shyńǵa shyqtym. Basqalardyń kózimen qaraǵanda meniń ómirimdi keremet tabysty ómir úlgisi dep qaraıdy. Biraq Meniń ómirimde jumystan basqa qýanyshym kóp bolǵan joq. Baılyq – Meniń ómirimniń shynaıy kórinisi edi. Qazir búkil ómirimdi kóz aldymnan júgirtip ótkizsem, Meniń bar baılyǵym men ataǵym – ajalǵa bir kúni jetektep aparatyn túkke turǵysyz, mán-maǵynasyz bir nárse ekenin ǵana túsindim. Siz kóligińizdi júrgizetin adamdy jaldap alýyńyzǵa bolady. Tabys tabatyn, tabys ákeletin adamdardy jaldap alasyz. Biraq Siz eshkimdi Sizdiń aýrýyńyzdy ózine alyp aýyratyn adamdy taba almaısyz. Dúnıe men múlikti izdep satyp alasyz. Bir ǵana nárseni – ómirdi satyp ala almaısyz, joǵalǵan ómirdi izdep taba da almaısyz.

Demek, ómirdiń erketaıy bolyńyz. Basqalardy syılańyz! Adam eseıgen saıyn aqyly tolysady, túsine bastaıdy. 30 dollar turatyn saǵat pen 300 dollar turatyn saǵat ekeýi de birdeı ýaqyt kórsetedi. Baǵasy 10 dollar turatyn sharap pen baǵasy 300 dollar turatyn sharaptyń «kaıfy» birdeı. 30 sharshy metr úı men 3000 sharshy metr úıde tursań da jalǵyzdyǵy birdeı. Sizdiń ishki jan dúnıeńizdiń baqyty mal-múlikpen, dúnıeden nár almaıdy. Siz ekonomklaspen nemese bıznesklaspen ushsańyz da, eger ushaq qulasa, birge qurısyz!

Eger Sizdiń sóılesetin dostaryńyz nemese sóılesip turatyn adamyńyz bolsa, shyn baqyt sol!

Daýsyz bes shyndyq:

1. Balalardy baı bolsyn dep emes, baqytty bolsyn dep tárbıele.

Sonda ǵana óskende dúnıeniń baǵasyn emes, ár nárseniń qundylyǵyn biletin bolady.

2. Asyńdy ishkende shıpaly dári ishtim dep uǵyn. Olaı etpeseń

tamaǵyń tek dári bolady.

3. Sizdi súıetin adamdar, siz qansha «kereksiz» bolsańyz da, sizdi esh

ýaqytta tastap ketpeıdi.

4. Adam bolý men adamgershilikti bolýdyń úlken aıyrmashylyǵy bar.

Tez júrgińiz kelse – jalǵyz júrińiz! Alysqa barǵyńyz kelse – birge júrińiz!

5. Álemdegi eń myqty 6 dáriger:

1.Kúnniń sáýlesi;

2. Demalys;

3. Sporttyq jattyǵý;

4. Dıeta;

5. Ózińe senimiń;

6. Dostaryń.

Ómir boıy osylarmen birge bol», – depti.

Al Sen bolsań, Asqar myrza, ózińdi dúnıejaryqqa jetkizgen ultyńdy – Qasıetti Qazaqty jerge tyǵa beresiń. Sen tynbaı japondyqtardan úlgi alýǵa shaqyrasyń. Sen osy jerden ońbaı qatelesip otyrsyń. Japondardyń has úlgisi «Toıota» jasaý emes, olardyń ustanymy: «Batystyq ǵylym, japondyq rýh». Ulttyq rýh qalyptaspasa, eshkim esh nátıjege jete almaıdy. Ulttyq rýh barlyq salany, ásirese ǵylymdy damytady.

Alash kósemderi nege damýdyń japondyq úlgisin tańdady? Sol úshin olardy «japonnyń tyńshylary» dep atty. Ol kezde japondar áli smartfondar men «Toıotany» shyǵarmaq túgili túsinde de kórgen joq edi.

Másele japondardyń ulttyq rýhy úshin kúresti damýdyń kúre jolyna qoıa bilýinde edi. Sony Alash zııalylary tanydy, úlgi etip aldy. Olar bastaýysh bilim aıaqtalǵansha ózge tildi oqytpaıdy. Bastaýysh synyptarǵa ustaz etip tek qana JOO-yn úzdik bitirgenderdi jiberedi.

Japondar eliniń 2700 jyldan beri memlekettik júıesi qalyptasqan. Ustanymy – japon rýhy, ony máńgilik saqtaý. Imperatory – ulttyń kósemi, ıesi. Anglııada 1440 jyldan beri Iton kolledji qyzmet jasaıdy. Kolledjdiń maqsaty aǵylshyndardyń ulttyq rýhyn saqtaý, ultyn ulyqtaý. Sondyqtan olar «Ulybrıtanııa» degen rýhty urandy eshqashan aıaqasty qylmaıdy. Eliniń barlyq basshylary qaı zamanda da sol kolledjdi tamamdaǵan. Sebebi bul eldiń ıesi bar.

Asqar inim, meniń jasym úlken, Aǵamyn. Seniń qurdastaryńdy oqyttym. Alǵyrsyńdar, ózderińe laıyq pikirleriń, ómirge degen kózqarastaryń bar. Ol minezderińdi jaqtaımyn. Keıde syńarjaq, qyńyrlyqtaryń da bar... Tehnıkalyq progresti jaqtamaıtyn, aıranyn urttap, qoıyn qurttap júrgen aýylbaı-miskin dep oılap qalma! Osy qazaqty 4000 jyl baǵyp, osy dáýirge jetkizgen tórt túlik mal ekeni ras. Keshegi Keńestik kezde qoı jaıyp júrgen órisimizdiń astynan munaı shyqqanda rızdyǵy bizge buıyrmady. Jergilikti jastar ken oryndarynan shetqaqpaı etildi. Kelimsekter ıelenip ketti. 1985 jyly 5 martta mektep reformasyna baılanysty Mańǵystaý oblystyq partııasharýashylyq aktıviniń basqosýynda obkomnyń hatshysy (ulty basqa) baıandama jasady. Aýyl jastaryn óndiriske jumysqa ornalystyrý máselesi nege túbegeıli sheshilmeıdi degen saýalyma, álgi hatshy: «Sovhozdyń balalary munaıǵa ketse, qoıdy kim baǵady?» dep jaýap qaıyrdy. Orynymnan qaıta turyp, zaldaǵy mıkrofonǵa baryp: «Mańdaıymda qoı baǵý úshin týylǵan degen jazý bar ma?!» dep qarsy suraq qoıýǵa týra keldi. 22 jyldan soń da ishimde qaınaǵan, býlyqqan yza aıtylmaı qoımady. San ǵasyrlar bodandyqta ómir súrgen ultyńdy aıaqasty etip, jermen-jeksen qylǵanda jalǵyz óziń ushpaqqa ushasyń ba? Bir qazaq kompıýter jasaǵanda, qalǵan qazaq jetile qoıa ma?!

Jahandaný zamanynda ulttyń joǵalyp keterine úndep, salt-dástúrimizden, tilimizden, dilimizden, ádebıetimizden jerinýge shaqyrasyń, «ilimińe» senimdisiń be? Ondaı pıǵylda bolsań, álemdegi úzdik, osy zamanǵy oıshyldardyń salmaqtysy G. Kıssendjerdiń paıymdarymen tanys. Ol kisi: «Jahandaný degen sóz máńgilik júzege aspaıtyn sandyraq, al tehnologııalyq jańarý ortaq jetistik. Japondardyń óz mádenıeti bar, myńdaǵan jylǵy dástúri bar. Qytaılardy basqa mádenıetke kóshirýdi oılaýdyń ózi qyzyq. Orta Azııalyqtar men musylman áleminiń óz salty bar, Eýropa da solaı, tipti Amerıkanyń eki qurlyq halyqtaryn jaqyndastyrýdyń ózi múmkin emes», – dep shegeleıdi. Arasyna dýal turǵyzyp jatqandary da bar.

2000 jyldar basynda álemdik bir jıynda amerıkandyq saıasatshy Kollı Dýrhan: «Endi on bes jylda búkil jer júzi amerıkandyqsha oılap, amerıkandyqsha ómir súretin bolady» degende, sol jıynǵa qatysyp otyrǵan Amangeldi Aıtaly aǵamyz: «Qudaı odan saqtasyn, o basta adamzatty jasaǵanda bir tilde sóıletip, bir ult etýge Jasaǵan Iemizdiń qudireti jetpeı qalǵan joq. San túrli ult pen san tildi etip jaratýdyń ózi órkenıettilik» degende jıynǵa qatysýshylar Aıtaly aǵamdy qoldapty.

Birde tehnıka ǵylymdarynyń doktory bir jerlesimizdiń dúnıetanymyn estigende, «tehnıka ǵylymynyń doktoryn saýatty adamdar qataryna jatqyzýǵa bolmaıdy», dep maqala jazyp edim. Asqar bala, sen de sol deńgeıde ekensiń. Qazaqta «kórmes – túıeni de kórmes» degen bar. Ý. Cherchıll uly qazaq Q. Sátbaevqa basqa mysty Jezqazǵannyń mysy dep tanystyryp, synaǵanda túsinen aıyrǵan danyshpanǵa tań qalmap pa edi? Sen, mine, shırek ǵasyrdan beri ulttyń rýhanııatyn joqqa shyǵaryp júrsiń, al uly Qanysh Sátbaev qyrshyn jasynda Reseı astanasynan «Edige» jyryn shyǵaryp, Alǵy sóz jazyp júrdi. Ol geologııalyq barlaý jasap júrgende, malshylar Qanyshty saǵynyp kútip otyratyn bolǵan. Ne úshin? «Qanysh kelip jyr aıtady» dep. Sol Sátbaev Jezqazǵan óńirinde ótken áýlıe Balmaǵambet Balqybaıulyn (Sarmolda) ózine Rýhanı Pir tutty!..

Qazirgi qazaq ǵalymdarynyń arasynda ózderiniń álemdik ǵylymǵa jetekshilik etetin salalarynyń bar ekendigin menen artyq bilýge tıissiń, álde olardy kórgiń kelmeı me? 2009 jyly Atyraýda bir-jar kún birge bolǵan aqyn M. Shahanovqa jıynǵa qatysyp otyrǵan fılosofııa ǵylymdarynyń doktory bir qaryndasymyz: «Aǵa, sońyńyzdan ergen ini-qaryndastaryńyzdan kimderdi aıtar edińiz?» degen suraǵyna aǵamyz: «Eshkim joq» dep qaıyryp tastady. Suraq qoıǵan ǵalym qaryndasymyz: «Endi aıtarym da, suraǵym da joq» dep shyǵyp ketti.

Soǵan deıin aqyn aǵany týǵan aýylyma ákelip, jurtpen suhbattastyramyn deıtin oıym bar edi. Osyndaı dástúrimiz bar edi. Bas tarttym. Senimen de sondaı oıym bar edi, endi senen de bas tartýǵa májbúrmin. Adamzat «qaltafon» men «toıotamen» jetilmeıdi. Tárbıemen jetiledi, ósedi, damıdy, tolyǵady, ulǵaıady. Aıman Musahodjaeva álem artısi ataǵyn ıelendi. Dımash japon eline barǵanda aeroport qazaqsha habarlama jasady. Qandaı konert qoısa da álem «Daıdıdaýdy» qazaq tilinde qosylyp án salyp tur. Bir ǵasyr buryn álemdi tańǵaldyrǵan Ámireni jazǵan «Comoedia» jýrnalyn qarap shyq.

Qazaq sportshylarynyń ózi qazaqty tanytyp boldy. Kólemi jaǵynan «Illıada» men «Odısseıany» qosqanda neshe orap ketetin «Qyrymnyń qyryq batyryn» Almatyda 1943 jyly alty aı boıy jyrlap taýysa almaǵan Muryn jyraýdy estimegen bolarsyń. «Iassaýı» tobynyń keshterine qatyspaǵanyń qandaı orny tolmas ókinish! Qasymyzda júrgen Baıanǵalı Álimjanovtyń «Manasty» yrlaǵanyn tyńdap kórshi! Teńdessiz jad.

1980 jyldardyń aıaǵynda Lenıngradta oqıtyn balalaryma baryp júrgende kezdesken qazaqtardyń ǵylymı jumysta nemese JOO-ynda jumys jasaıtyny tań qaldyrdy. Lenıngrad Polıarlyq Akademııasynyń rektory Azýrget Shaýkenbaeva atyraýlyq jerlesimiz eken. Franııa prezıdenti Jak Shırak Franııanyń joǵarǵy ordenin ózi ákelip tabystaǵanyn da bildik...

Bizderdiń zamandasymyz Novosıbırsk ınjenerlik-qurylys ınstıtýtynyń 4-shi kýrs stýdenti Tóken Omarov 1965 jyly álemde sheshe almaı júrgen bir esepti shyǵardy. Álemdik ǵylymı orta fızmat ǵylymdarynyń doktory ǵylymı dárejesin berý kerek degen uıǵarymyna qyzǵanysh jasap, keńestik ǵylymı orta kandıdattyq qana dárejesin bergen.

Asqar, Sen olardy bilmeıtin bolarsyń. Aldyńda júrgen Muqtarbaı Ótelbaev aǵańnan uıalmaısyń ba? Olar esirip, elirip sóılemeıdi. Ulttyń keshegisin biledi, taldaıdy, qorytyndy shyǵarady, sóıtip erteńgisin qamdaıdy. Al ǵasyrdyń úzdik ǵalymy Temirǵalı Kóketaev aǵamyz bir suhbatynda «ózimniń kim ekenimdi ulttyń rýhyn túsingennen bastap tanydym» deıdi.

Smartfon jasaǵan eki Bılldi kim tanıdy? Eshkim de! Bıllder men Dımashty salystyrshy! Ókinishtisi, ulttyq rýh degen Kıeni uqpaıtynyń kórinip tur. Men ustazbyn. Meni tyńda.

Rýh – júrektegi qaırat, aqylǵa qonǵan sáýle, kózdegi ushqyn, sózdegi jalyn, ishtegi janǵan ot, jannan qymbat Ar, úreıdi jeńetin qýat!

O basta Er Túriktiń sanasyn Rýhy bılegen. Túrik tektes halyqqa ósip-ónip, qanat jaıyp, keń baıtaq jerdi qonystaný – turmysty túzeý qııametinen ada, júregi erlik pen meıirimge toly, jany jaısań, jasampaz da eńbekqor jurtqa laıyq bolǵan. Allaǵa shúkir, sol qasıetterimiz búgingi kúnge jetkizdi.

Rýhanı jańǵyrý sandyraq emes, bodandyq kezdegi tańylǵan tanymdy, jańylǵan jadyny, sarsylǵan sanany qalypqa keltirip, ulttyq kodqa oralý degendi bildiredi.

Turan jerine túrki urpaǵynyń sanasyna quıylǵan tárbıe – Alyp Er Tuńǵadan bastalatyn, Ál-Farabı, J. Balasaǵunı, A. Iassaýı ilimderimen jalǵasatyn Hakim Abaı, Shákárim ǵulama men jergilikti danyshpan babalarymyzdan qalǵan muralar jınaǵy. Ulttyq pedagogıka degenimiz osy!

Ertede, Reseıdegi bir jıynda, «Rýs» etnonıminiń mán-maǵynasyn anyqtaý jolynda san-saqqa júgirgen jańsaq pikirler az bolmapty. Osyndaı bir pikirtalastan soń Lomonosov tarıhpen shuǵyldanyp ketipti. «Nege bulaı istediń?» degen áriptesiniń suraǵyna: «Ulttyń sanasyn qalyptastyrýdaǵy tarıhtyń atqarar mindetin ózge birde-bir ǵylym atqara almaıdy», – depti. A.S.Pýshkın Lomonosov týraly: «On sozdal nam pervyı ýnıversıtet, on lýchshe skazat, sam byl ýnıversıtetom», – dep baǵa bergen eken.

Ulttyq Sana tarıhı sana arqyly qalyptasady. Ulttyq Sana, ulttyq múdde bolmasa ult ydyraıdy, joıylady.

Álde maqsatyń sol ma? Sen, tipti, elirmeń qatty ustaǵan kezde: «Tarıhı myljyń men til dep qaqsamaıyq, aqyndar aıtysy kimge kerek?» «Poezııasyz da ómir súremiz» dep sandyraqtaısyń. Aqyndar aıtysy ózimizge kerek, ondaı zerek oı men jedel jaýap qaıyrýdy tek qazaqqa ǵana bergen, basqa ulttarǵa buıyrmaǵan.

Sen sııaqty zııalysymaqtar qazaq urpaǵyn “qazaq tilden dıktant jazdyrmańdar, qatesin qyzylmen túzetpeńder» dep, jaýapkershilikten jurdaı etip tárbıelep jatyr, mazmundama jazdyrmaı jadtan aıyryp máńgúrttendirýde. Qazirgi urpaq betine qaratpaıdy, ata-anasy balasyna «ták» degen muǵalimdermen óshtesedi. Aqyry ózine-ózi qol salýdyń ne túri shyqty. O zamanda ózine-ózi qol salǵan adamǵa janaza oqylmaǵan, qaýymǵa qoıylmaǵan. Sonyń nátıjesinde bundaı keleńsizdik óte sırek, tipti kezdespegen, kezdesken kúnde jarııa etpegen, týǵandaryna syn sanalǵan.

Álde máńgúrttenip jatqan jurtqa jaǵynyp, jaqsy atty kóriný esebiń bar ma? Ondaıyń bolsa, «sengen qoıym sen bolsań, kúısegenińdi uraıyn», depti burynǵy qazaq.

Tárbıe degenimiz shekteý qoıý, bas-basyna bı qylyp, básine jibermeý sharasy. Qazaq dalasynda jyr-termeden, ańyz-ertegilermen sýsyndap bastalǵan tárbıeniń san-sanaly túri bar. Jyr-termeniń máıegi Syr súleıleriniń otanynda ósken sen úshin baǵańdy jerlesteriń bere jatar.

Jurttyń báriniń balasy seniń balalaryń sııaqty matematık bola bermeıdi. Sóz basynda aıttym ǵoı, onyń keregi de joq. Sen oqyǵan mektep qana emes, senen on jyl buryn men oqyǵan mektepte de «aqyn bolý murat emes, azamat bolý paryz» dep, odan da buryn aıtyp kele jatyr.

Shamań jetse jónińe júr, ultty azǵyrma. Qazaqtyń ata-babasy sen emes, ulttyń kóshbasshysy da emessiń. «Men balamdy orys klasyna berem» dep kergısiń. Meıiliń bilsin. Shetelge kóship ketseń de aýylym erý. Eshkim eshteńe demegesin, aýzyńa kelgendi «deı» berme. Matematıkterdiń aldy da, arty da sen emessiń. Úmitimiz alda.

Tehnokrattyq Sananyń túpki maqsaty – tán rahaty, ashkózdik pen toıymsyzdyq. Alda bolýdyń jarnamasy ǵana jasalady. Mine, qazirgi qoǵamymyz keship jatqan úderis – sen kóksegen qoǵamnyń aýyr elesterimen kúres! Asqar, osy ýaqytqa deıin sen aıtqandaı bos sózben ómir súrdik. Áne qýyp jetemiz, mine basyp ozamyz dep áli solaı kelemiz. Jappaı ulttyq rýh oıanyp, sezinbegen jurt jekelegen jetistikti joqqa shyǵarady da turady.

Tehnokrattyq pen «áýeli ekonomıka» saıasatynyń saldary ashkózdik pen toıymsyzdyqtan elimizde 30 jyldan soń tragedııamen aıaqtalǵanyna kózimizdi jetkizdi. Osydan eki ǵasyr buryn aıtqan uly Geteniń: «Belsendi nadandyqtan qorqynyshty eshteńe joq» degen qaǵıdasy dál keldi.

Tehnokrattyqtyń búgingi jetistigi – basqynshylyqtyń eń sońǵy, jappaı qyryp joıatyn «SOI» júıesi jáne «JI». Sondyqtan adamzatty qurdymǵa aparar jol deýge ábden negiz bar.

Qabyrǵańmen keńes. Raıyńnan qaıtsań, qushaǵym ashyq. Aıtysamyn deseń óziń bil, biraq endi aıamaımyn. Barlyq ustazdar birdeı, búgin urysyp alsa, ertesine mańdaıyńnan sıpaıdy. Men de solardyń birimin.

Uıaly telefon: 87024885863, 87772242103" dep jazdy Ordaly Qosaı óz hatynda.