ءبىز كورونوۆيرۋستىق ەپيدەميا قانشا ۋاقىتقا سوزىلاتىنىن ءالى بىلمەيمىز. ال كوروناۆيرۋسقا دەيىنگى ەپيدەميالار قانشا ۋاقىتقا سوزىلعان جانە ولارمەن قالاي كۇرەسكەن؟
ەۋروپا مەن قىتايدىڭ 100-130ملن تۇرعىنىنىڭ ءومىرىن العان بۋبوندىق وباعا توقتالساق. بۇل وبا ءۇش كەزەڭگە سوزىلدى. ءبىرىنشىسى، وبا ەگيپەت پەن ەۋروپادا 150 جىلعا سوزىلعان ەكەن. ەكىنشى كەزەڭى "قارا ولىم"دەگەن اتاۋمەن جەتى جىلعا سوزىلعان. ءۇشىنشى كەزەڭدە وبا قىتايدىڭ 12 ملن تۇرعىنىنىڭ ءومىرىن الدى. ەپيدەميا تەك انتيبيوتيك سترەپتوميتسين شىققاننان سوڭ باسىلدى.
ورتا عاسىرلارداعى ەكى ءجۇز جىلدان استام ۋاقىت بويىنا وربىگەن شەشەك ەپيدەمياسىنا دا توقتالساق. بۇل ۆيرۋسپەن 15 عاسىردا امەريكاندىقتار اۋىرىپ شىقتى. ال 1870 جىلدارى اۋرۋ ەۋروپاعا دا تارادى. 4 ملردتان اسا ادامنىڭ ءومىرىن قيعان ۆيرۋستى تەك جاپپاي ۆاكتسيناتسيالاۋ عانا توقتاتقان .
تاعى دا ءبىر الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە تاراعان ىشەك ينفەكتسياسى-حولەراعا دا توقتالساق. بۇل اۋرۋدىڭ ەڭ قىسقا كەزەڭى 8 جىلعا سوزىلىپ، ەڭ ۇزاعى 24 جىلعا سوزىلعان. اۋرۋدىڭ قوزدىرعىش كۇشى باكتەريالار بولعان. ورگانيزمگە لاستانعان سۋمەن ەنىپ، ىشەككە اسەر ەتكەن. اۋرۋدان 19 عاسىردا 40 ميلليوننان استام ادام قازا بولدى.
سونداي-اق 20 عاسىردىڭ باسىنداعى ادامزات تاريحىنداعى ەڭ اۋقىمدى تۇماۋ - يسپان تۇماۋى. ءبىرىنشى، دۇنيەجۇزىلىك سوعىسپەن تۇسپا - تۇس كەلگەن اۋرۋ انتيسانيتارلىق جاعدايلاردىڭ اسەرىنەن ەلدەر اراسىندا تەز تارالدى. اۋرۋدى الەم حالقىنىڭ 30%-دان استامى جۇقتىرىپ، 100 ميلليونعا دەيىن ادامدار قازا تاپتى. اۋرۋدىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى - جوعارى تەمپەراتۋرا، قۇرعاق جوتەل، ال اسقىنىپ كەتكەن جاعدايدا وكپەگە قان كەتۋگە دەيىن بايقالعان.
مىنە، ادامزات تاريحىنداعى قانشاما ادامنىڭ ءومىرىن العان اتى جامان دەرتتەر وسى. دەس بەرمەي، الەمدى جاۋلاعان كوروناۆيرۋستى دا تاريح بەتتەرىنە قالدىرىپ، بۇرىنعى ءومىر ءسۇرۋ قالپىنا قايتا ورالار دەگەن سەنىمدەمىز. بىراق ەندى باسقاشا كوزقاراسپەن...
ۇلجان تۇرلىبەك
