قازىرگى زامان ومىرىنە ەنىپ كەلە جاتقان جاساندى ينتەللەكت تۋرالى قازاق وقىرمانىنا ارنالعان كىتاپتىڭ ماڭىزى نەدە؟ ونى شىعارۋشىلار نە دەيدى؟
الماتى قالاسىندا جاساندى ينتەللەكت تۋرالى قازاق تىلىندە جازىلعان العاشقى كىتاپ – «جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى» وقىرمان قاۋىمعا تانىستىرىلدى. ءىس-شاراعا IT ماماندارى، جۋرناليستەر، عالىمدار، جوو ۇستازدارى مەن جاساندى ينتەللەكتكە قىزىعۋشىلىق تانىتقان ازاماتتار جينالدى.
ارنايى وتكەن راسىمدە مەديامەنەدجەر نۇرجان جالاۋقىزى، الماتى قالاسى اكىمىنىڭ كەڭەسشىسى ماماي احەت، كىتاپتىڭ رەداكتورى قاينار ولجاي، بەلگىلى جۋرناليست سەرىك اباس شاح پەن اقىن ۇلىقبەك ەسداۋلەت كىتاپتىڭ تۇساۋىن كەستى. ولار ءوز سوزدەرىندە بۇل ەڭبەكتىڭ قازاق تىلىندەگى جاساندى ينتەللەكت سالاسىنا قوسقان ماڭىزدى ۇلەسىن اتاپ ءوتتى.
كىتاپتىڭ ەرەكشەلىگى
«جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى» كىتابىنىڭ اۆتورى – مەيىرجان اۋەلحانۇلى. ول سوڭعى جىلدارى كاسىپكەرلەرگە، جۋرناليستەرگە، مۇعالىمدەرگە جاساندى ينتەللەكت – جي تۋرالى دارىستەر وقىپ، ترەنينگتەر جۇرگىزىپ كەلەدى. وسى تاجىريبەسىنىڭ نەگىزىندە ول جاساندى ينتەللەكتتى تۇسىندىرەتىن تولىققاندى نۇسقاۋلىق قۇراستىرۋ قاجەت دەگەن شەشىمگە كەلگەن.
- جي تۋرالى ءبىر كۇندە ءتۇسىندىرۋ مۇمكىن ەمەس. جالپى سول قاجەتتىلىك تۋىنداي بەردى. ەڭ سوڭىندا جي تۋرالى تولىق اقپارات بەرەتىن نۇسقاۋلىق كەرەك دەگەن شەشىمگە كەلىپ، سوڭعى جارتى جىلدا وسى كىتاپتى ءوزىم قۇراستىرىپ، جازدىم. بۇل جەردە جي ۇعىمى، قالاي جۇمىس ىستەيتىنى تۋرالى ايتىلعان. كىتاپتىڭ 200 بەتى تۇگەلىمەن 27 ءتۇرلى سالانى قامتىعان. وسى سالالاردا جي-ءدى قالاي جۇمىس ىستەتىپ، قولدانۋعا بولاتىنىن، سۇراق قويۋدىڭ ۇلگىسى بەرىلگەن. سول نۇسقاۋلىقتى قولدانعان ادام جي تولىق مۇمكىندىگىن پايدالانا الادى. كىتاپ ديزاينىنداعى روبوتتىڭ فورماسى جي ۇسىنىسى. سونىڭ ۇسىنىسىن الىپ، ديزاينەرلەر قۇراستىرىپ شىقتى، - دەدى اۆتور ءوز سوزىندە.
كىتاپتىڭ رەداكتورى قاينار ولجاي ونىڭ ازىرلەنۋى، باسپاعا قالاي دايىندالعانىن اتاپ ءوتتى.
- قاراسام، كىتاپ ەكى بولىمنەن تۇرادى ەكەن. ءبىرىنشى بولىمىندە جي-گە تۇسىنىكتەمە بەرىلەدى. ەكىنشى بولىمىندە جي-ءدى قالاي پايدالانۋ كەرەكتىگى ايتىلعان. وسى ەكىنشى ءبولىمىن رەداكتسيالاۋ كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىم. كىتاپىڭ ءوزى ساۋاتتى جازىلعان. بىراق، جي-گە تاپسىرمانى قازاق تىلىندە نەعۇرلىم ساۋاتتى بەرسەك، ول دا سوعۇرلىم سەنىمەن بىرگە ءتىلدى مەڭگەرەدى. حالىققا، كوپشىلىككە تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن جانە جي قازاق ءتىلىن جاقسى مەڭگەرۋى ءۇشىن سويلەمدەردى دۇرىستاپ شىقتىق. جۋرناليستەرگە جي – تاپتىرماس قۇرال، جۇمىستى جەڭىلدەتەدى. جي ماتەريالىن رەداكتسيالاۋ كەرەك بولادى. جي ماقالاسىن رەداكتسيالاماسا، قازاق تىلىندە ايتىلۋى مەن جازىلۋى بىردەي، ماعىناسى ءارتۇرلى سوزدەردى ايىرا المايدى. ول باسقا ماعىنانى بەرۋى مۇمكىن. قادىر مىرزا ءالىنىڭ ولەڭى بار. سول ولەڭدە "قورعاسىن" ءسوزى ەكى رەت كەلەدى. سوندا سول ءسوز بىردەي جازىلسا دا، ماعىناسى ءارتۇرلى . جي سونى اجىراتا الماي قالادى. بۇل جۋرناليستەرگە ءبىر جاعىنان كومەكشى، ەكىنشى جاعىنان ونى پايدالانعاندا وتە اباي بولۋى كەرەك. ماقالا شىققاننان كەيىن تولىق رەداكتسيالاۋ كەرەك، - دەپ پىكىر ءبىلدىردى قاينار ولجاي.
جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ماڭىزدى قادام
جيىندا مەديامەنەدجەر نۇرجان جالاۋقىزى جي-ءدى قازىرگى كۇننىڭ شىندىعى رەتىندە باعالادى.
- بۇگىن شىنىمەن دە تاريحي وقيعا، قازاقستان قوعامى ءۇشىن، ساندىق جۇيەدە العاشقى قادام. سوندىقتان، مەيىرجان، ءسىزدى قۇتتىقتايمىن! جالپى جاساندى ينتەللەكت دەگەن ومىرىمىزگە ەتەنە ەنە باستادى عوي. الپىستان جاڭا اسقاندار كەيدە جاساندى ينتەللەكتىدەن گورى، تابيعي ينتەللەكتىگە جۇگىنەمىز. ال ۇيدەگى كىشكەنتاي بالالار قازىر ەشقاشان تەلەديداردى قولمەن قوسپايدى، جارىقتى قولمەن وشىرمەيدى. وسى كىتاپتا جازىلعانداي، ءبارىن دىبىستىق جاساندى ينتەللەكتىمەن اتقارادى. بۇل بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعى دەۋگە بولادى. سوندىقتان ءبارىمىز وسىعان دايىن بولايىق. قادامدارىڭىز قۇتتى بولسىن! - دەپ مەديامەنەدجەر نۇرجان جالاۋقىزى ءوز قۇتتىقتاۋىن جەتكىزدى.
تۇساۋكەسەر بارىسىندا IT, كيبەرقاۋىپسىزدىك، بيوتەحنولوگيالار جانە جاساندى ينتەللەكتتىڭ بولاشاعى تۋرالى سۇراق-جاۋاپ بولدى. جيىنعا كەلگەندەر پىكىر الماسىپ، كىتاپتىڭ بولاشاعى تۋرالى تالقىلادى.
اۆتورعا «جي اقىن-جازۋشى، قاراپايىم شىعارماشىلىق ادامنىڭ ورنىن باسپاي ما؟» دەگەن سۇراق قويىلدى.
- جي سالاسى بۇكىل الەمدەگى شىعارماشىلىق ادامدارىن الاڭداتىپ وتىر. ياعني، جي ءبىر اۆتوردىڭ جازۋ ءستيلىن مەڭگەرىپ الادى. سوسىن باسقا ءبىر ادام تۋرا سول اۆتور ستيلىمەن ماتەريال دايىنداپ بەرۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ تىرەلگەن جەرىمىز وسى. الداعى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ اۆتورلارىمىزدىڭ، سۋرەتشىلەرىمىزدىڭ ستيلىنە ۇقساستىرىپ، ماتەريالدى گەنەراتسيالاسا ونىڭ اۆتورى كىم بولماق دەگەن سۇراق ءبارىن الاڭداتىپ وتىر. وسى ساۋالعا ءتۇرلى پىكىر ايتىلۋدا. بۇل جەردە جي ەشقانداي اۋليە ەمەس. مۇنى تەك قۇرال دەپ قابىلداۋىمىز كەرەك. ونىڭ وزىندىك يدەياسى، ويى ازاماتتارعا تاپتىرماس كومەكشى قۇرال بولا الادى، - دەپ جاۋاپ بەردى ول.
«جاساندى ينتەللەكت الىپپەسى» اتتى كىتاپ قازىر 1000 دانامەن باسىلىپ شىققان. الداعى ۋاقىتتا اۆتور تارالىم سانىن كوبەيتۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل وقۋلىقتىڭ ىشىندە وقىرمانعا ارنالعان قازاق ءتىلدى ساباقتار جيناقتالعان ارنايى سايت تۋرالى دا ايتىلعان.
سىمبات ناۋحان
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
