بۇگىن – قازاقتىڭ تالانتتى جازۋشىسى، قازاق جازۋشىلارى ىشىندە ەڭ كوپ رومان جازعان قالامگەر ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ تۋعانىنا 110 جىل تولدى.
ءىلياس ەسەنبەرلين 1915 جىلى قاڭتاردىڭ 10-ى كۇنى قازىرگى اقمولا وبلىسى، اتباسار قالاسىندا تۋعان. بالالار ۇيىندە تاربيەلەنگەن ءىلياس جاستايىنان ادەبيەتكە قۇمارتىپ وسكەن.
1940 جىلى قازاق تاۋكەن ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان. 1942 جىلى قاتتا جاراقاتتانىپ، گوسپيتالگە ءتۇسىپ، ءبىر جىلدان سوڭ مۇگەدەك بولىپ ەلگە ورالدى.1947 جىلعا دەيىن قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ اپپاراتىندا ينسترۋكتور بولىپ جۇمىس ىستەدى.سوعىس اياقتالاردا، 1937 جىلى اتىلىپ كەتكەن ادىلەت حالىق كوميسسارى حامزا جۇسىپبەكوۆتىڭ قىزىنا ۇيلەنىپ، قاينىەنەسىن الجير-دەن الدىرعانى ءۇشىن نكۆد-نىڭ نازارىنا ىلىگىپ، 1949 جىلى 10 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. جازاسىن قاراقۇم كانالى قۇرىلىسىندا جارىلىس جۇمىستارى جونىنەن تاۋ ينجەنەرى بولىپ بەس جىل جۇمىس ىستەپ وتەدى.ايداۋدان كەلگەن سوڭ قازاق كسر-نىڭ گەولوگيا مينيسترىلىگىندە، كەيىن شاحتادا باسقارما باسشىسى بولىپ قىزمەت اتقارادى.ۇستالعانشا ول ولەڭ ازسا («ايشا» (1945 جىل) جانە «سۇلتان» (1949 جىل) پوەمالارى، «العىس ولەڭدەر جيناعى» (1949 جىل), جازاسىن وتەپ كەلگەن سوڭ پروزاعا كوشتى («ادام تۋرالى پوۆەست» (1954 جىل), «وزەن جاعاسىندا» (1960 جىل).1958 جىلدان «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىندا رەداكتور، 1962 جىلدان «قازگوسليتيزدات» مەكەمەسىندە رەداكتور، 1967 جىلدان «جازۋشى» باسپاسىندا ديرەكتور، سودان قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حاتشىسى (1971-1975 جىلدارى) بولىپ قىزمەت اتقاردى.1975 جىلدان باستاپ تولىق شىعارماشىلىق جۇمىسقا كوشىپ، 16 جىلدا 15 رومان دۇنيەگە اكەلەدى. 1962 جىلى دراماتۋرگيادا كۇشىن سىناپ، «تاۋداعى تارتىس» پەساسى رەسپۋبليكالىق جاس كورەرمەن تەاترىنىڭ ساحناسىندا قويىلدى. قازاق تىلىنە كونستانتين دميتريەۆيچ ۋشينسكيدىڭ شىعارمالارىن اۋداردى.1969 جىلى «قاھار»، 1971 جىلى «الماس قىلىش»، 1973 جىلى «جانتالاس» روماندارىن جازدى. روماندار 15-ءشى عاسىردان 19-شى عاسىردىڭ ورتاسىنا دەيىنگى قازاق تاريحى سۋرەتتەلگەن «كوشپەندىلەر» تريلوگياسىنا بىرىكتىرىلدى. ءسوز بولاتىن تاقىرىپتار: قازاق حالقىنىڭ قالىپتاسۋى، قازاق حاندىعىنىڭ جوڭعار حاندىعىمەن ارپالىسى، قىتاي، حيۋا، بۇحارا، رەسەي يمپەرياسى سەكىلدى كورشىلەرىمەن اۋمالى-توكپەلى قارىم-قاتىناستارى. قازاق ادەبيەتىندە بۇرىن-سوڭدى تاريحي تاقىرىپتا قالام تارتىلماعان. العاش رەت 1976 جىلى «كوشپەندىلەر» اتىمەن جارىق كورگەن تريلولوگيا ورىس ءتىلىنىڭ وزىندە 12 رەت باسىلىپ، 1,5 ميلليون تيراجبەن تارادى. جالپى «كوشپەندىلەر» تريلولوگياسى الەمنىڭ 30 تىلىندە جارىق كورىپ، 50 رەت قايتا باسىلدى. 2005 جىلعى ەسەپ بويىنشا، دۇنيە جۇزىنە تارالعان جالپى تيراجى 3 ميلليون دانا. بۇل تريلوگيانىڭ نەگىزىندە 2005 جىلى «كوشپەندىلەر» اتتى تاريحي كوركەم ءفيلمى ءتۇسىرىلدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىندا بۇگىنگە دەيىن ەڭ كوپ رومان (17) جازعان جازۋشى ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ قالامىنان تۋعان «ايقاس»، «عاشىقتار»، «قاتەرلى وتكەل»، «التىن قۇس»، «ماڭعىستاۋ مايدانى»، «التىن اتتار ويانادى»، «كولەڭكەڭمەن قورعاي ءجۇر»، «الىستاعى ارپالىس»، «اققۋ قۇستار قۋانىشى»، «ماحاببات مەيرامى» روماندارى - تىڭ تاقىرىپتا جازىلىپ، قازاق ادەبيەتىندە وعان دەيىن مۇلدە كوتەرىلمەگەن ماسەلەلەردى قوزعاعان، ادەبيەتكە سەرپىن اكەلگەن، وقىرمان سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن تۋىندىلار. ومىرىنىڭ سوڭىندا جازۋشى «التىن وردا» تريلوگياسىن جازدى (1982-83 جىلدارى). جازۋشى 1983 جىلى الماتىدا دۇنيە سالدى.
