قازاقستاندا جىل وقيعاسىنا اينالعان بيىلعى سۋ تاسقىنى جاڭا سۋ ماماندارىنا دىلگىرلىكتى كورسەتتى. سودان كەيىن عانا وسى سالاعا نازار اۋدارىلدى. بۇگىن سۋ ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم بەرۋدە قانداي وزگەرىس بار، الداعى تاسقىندار مەن سۋ ماسەلەسىن شەشۋگە قاجەتتى مامانداردىڭ دەڭگەيى قانداي بولۋى مۇمكىن؟ سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاتسيا مينيسترلىگىنىڭ وكىلى جاۋاپ بەرەدى.
ەلدە سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ، سۋ قاۋىپسىزدىگى، گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىس جانە باسقا دا سالالاردا مامان تاپشىلىعى بايقالادى. بۇل جايىندا سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاتسيا مينيسترلىگى عىلىم جانە يننوۆاتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باسقارما باسشىسى ديدار جانىبەكۇلى ايتىپ، سۋ ماماندارىن دايارلاۋ سالاسىنداعى احۋال تۋرالى اقپارات بەردى. ونىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە سۋ رەسۋرستارى مەن سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ماماندارعا سۇرانىس جىلدان جىلعا ارتۋدا.
جاڭا مينيسترلىكتىڭ جاڭا جول كارتاسى
قازىرگى تاڭدا قازاقستاننىڭ سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىندا شامامەن 10 مىڭنان استام ادام جۇمىس ىستەيدى، بۇل كورسەتكىش كوبىنە تەحنيكالىق جانە باسقارۋشىلىق دەڭگەيدەگى ماماندارمەن تولىعۋدا. ال سوۆەت وداعى ىدىرايتىن قارساڭدا سۋ ءمينيسترى بولعان، كەيىننەن سۋ كوميتەتىن باسقارعان ناريمان قىپشاقباەۆ سول كەزدە وسى مينيسترلىكتە باس-اياعى 200 مىڭنىڭ ۇستىندە ادامنىڭ جۇمىس ىستەگەنىن ايتقان ەدى. بۇل تۇستا قازىرگى مينيسترلىكتىڭ تەك 2023 جىلى عانا قۇرىلعانىن دا ايتا كەتكەن ءجون.
ەلدىڭ سۋ شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزگى قۇرىلىمدارى مەن سۋ قاۋىپسىزدىگى بويىنشا مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى سالاداعى ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ۇلكەن كەدەرگى كەلتىرۋدە. وسى سەبەپتى، 2024-2025 جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسى اياسىندا سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىن دامىتۋ ءۇشىن بىرنەشە ماڭىزدى باستامالار قولعا الىنعان.
جول كارتاسى 28 ناقتى شارانى قامتيدى، ولاردىڭ ىشىندە:
سۋ شارۋاشىلىعى ماماندارىنا سۇرانىستى تالداۋ;
ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن جاڭارتۋ;
جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدجدەردىڭ ماتەريالدىق بازاسىن جاقسارتۋ سىندى ماسەلەلەر بار.
ارنايى وقۋ ورىنى اشىلدى. سالاداعى سان ارتتى
جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى – 2024 جىلى قازاق ۇلتتىق سۋ شارۋاشىلىعى جانە يرريگاتسيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اشىلۋى. بۇل ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ماقساتى – ەلدەگى سۋ ماماندارىن دايارلاۋ ساپاسىن ارتتىرۋ جانە جاڭا ستاندارتتار مەن تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ بولىپ تابىلادى. بۇل وقۋ ورنى قازاقستاندا سۋ سالاسىنا قاجەتتى كادرلاردى دايارلاۋ جۇيەسىنىڭ دامۋىنا جاڭا سەرپىن بەرمەك. ۋنيۆەرسيتەتتە العاشقى وقۋ جىلىندا باكالاۆرياتقا 129, ماگيستراتۋراعا 1, دوكتورانتۋراعا 13 ستۋدەنت قابىلدانعان. ستۋدەنتتەر ءۇشىن تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ ماسەلەسى دە نازاردان تىس قالماسا كەرەك. وسى ماقساتتا «قازسۋشار» مەكەمەسىمەن مەموراندۋمعا قول قويىلىپ، 80-نەن استام ستۋدەنت وڭىرلىك مەكەمەلەردە وندىرىستىك تاجىريبەدەن وتكەنى ايتىلادى.
ديدار جانىبەكۇلىنىڭ مالىمەتىنشە، بۇگىنگى تاڭدا سۋ سالاسىنا كادرلار 10 جوعارى وقۋ ورنىندا دايارلانادى. 2024-2025 وقۋ جىلى سۋ ماماندىقتارىنا (سۋمەن جابدىقتاۋ جانە سۋ بۇرۋ، سۋ رەسۋرستارى جانە سۋ پايدالانۋ، گيدرولوگيا، گيدروگەولوگيا، گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىس جانە سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ) 523 ستۋدەنت باكالاۆرعا قابىلداندى. 2023-2024 وقۋ جىلى وسى ماماندىقتارعا 266 ستۋدەنت قابىلدانعان بولاتىن. سۋ شارۋاشىلىعىنا قاجەتتى جۇمىسشى ورتا بۋىن ماماندارىن دايارلاۋ ەلىمىزدىڭ 6 وڭىرىندە ورنالاسقان 8 تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ كوللەدجدەرىندە جۇرگىزىلەدى.
سونىمەن قاتار، وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگى مەن وبلىس اكىمدىكتەرىنىڭ اقپاراتىنا سايكەس 2025-2026 وقۋ جىلدارىنان باستاپ قاراعاندى، ۇلىتاۋ وبلىستارىنداعى كوللەدجدەرىندە «گيدروتەحنيكالىق مەليوراتسيا» جانە «گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىس» جاڭا ماماندىقتار بويىنشا وقىتۋ جوسپارلانۋدا.
«ورتالىق ازياداعى ايماقتىق ەكولوگيالىق ورتالىعىنىڭ قولداۋىمەن شۋ-تالاس، ارال-سىرداريا باسسەيندىك ينسپەكتسيالاردىنىڭ 20 مامانى ترانسشەكارالىق وزەندەر باسسەيندەرىندەگى سۋ رەسۋرستارىن بىرىكتىرىلگەن باسقارۋ بويىنشا وقۋ ترەنينگتەرىنەن ءوتتى»، - دەيدى سۋمين عىلىم جانە يننوۆاتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باسقارما باسشىسى ديدار جانىبەكۇلى.
جاس مامانعا جاسالعان جاعداي. سەنۋگە بولا ما؟
سۋمين عىلىم جانە يننوۆاتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باسقارما باسشىسى ديدار جانىبەكۇلى اتاپ وتكەندەي، قازىرگى كەزدە سۋ ماماندارىن دايارلاۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاڭا كاسىپتىك ستاندارتتار ەنگىزىلىپ، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى قايتا قارالۋدا. بۇل شارالار گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىس، سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ، ەكولوگيا جانە گيدرولوگيا سياقتى سالالاردا جاڭا ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ەنگىزۋگە ىقپال ەتەدى. وسىلايشا، ەلىمىزدىڭ سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماقساتىندا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى ۇنەمى جاڭارتىلىپ وتىرۋى مۇمكىن.
سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنا ماماندار دايارلاۋدىڭ ساپاسىن ارتتىرۋدا گرانتتار جۇيەسى دە ماڭىزدى. 2024-2025 وقۋ جىلىندا 523 ستۋدەنت سۋ رەسۋرستارى، گيدرولوگيا، گيدروگەولوگيا جانە سۋ پايدالانۋ ماماندىقتارى بويىنشا گرانتتار نەگىزىندە وقۋعا قابىلدانعان. بۇل كورسەتكىش وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا ايتارلىقتاي ارتىپ، سۋ شارۋاشىلىعىنا قىزىعۋشىلىق تانىتقان جاستاردىڭ سانىنىڭ ءوسىپ وتىرعانىن كورسەتەدى. گرانتتاردىڭ كوبەيۋى سالانىڭ ماڭىزدىلىعىن تۇسىنگەن جاستاردىڭ ساپالى ءبىلىم الۋىنا مۇمكىندىك بەرمەك. مىسالى، 2022 جىلى ماقتاارال اگرارلىق كوللەدجىندە «گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىس» ماماندىعى بويىنشا 44 ستۋدەنت وقىسا، 2024 جىلى ولاردىڭ سانى 94-كە جەتكەن.
سۋمين عىلىم جانە يننوۆاتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باسقارما باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، سۋ شارۋاشىلىعى ماماندارىن دايارلاۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن قوس ديپلومدىق باعدارلامالار دا بەلسەندى تۇردە دامىپ كەلەدى. قازاقستاننىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارى مەن شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتتەر اراسىندا سەرىكتەستىك ورناتىلىپ، ستۋدەنتتەرگە حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك بەرىلەدى. بۇل باعدارلاما ارقىلى ستۋدەنتتەر ءوز ءبىلىمىن تەك تەوريالىق تۇرعىدان ەمەس، حالىقارالىق تاجىريبە مەن پراكتيكالىق داعدىلارمەن تولىقتىرادى. بۇل شارالار سۋ ماماندارىن دايارلاۋ جۇيەسىن الەمدىك دەڭگەيگە كوتەرۋگە كومەكتەسەدى.
سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى باسقارۋ ءۇشىن قازاقستان 2027 جىلعا دەيىن 11 كاسىپتىك ستاندارتتى جاڭارتۋدى جانە 9 جاڭا ستاندارت ازىرلەۋدى جوسپارلاپ وتىر. سونىمەن قاتار، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنا يننوۆاتسيالىق ادىستەر ەنگىزىلىپ، سۋ شارۋاشىلىعى ماماندىقتارى «بولاشاق» باعدارلاماسىنا قوسىلعان.
سۋ سالاسىنداعى مامانداردى دايارلاۋ مەن جۇمىسقا ورنالاستىرۋدا ءدۋالدى وقىتۋ جۇيەسى دە ۇلكەن ماڭىزعا يە. ءدۋالدى وقىتۋ ستۋدەنتتەرگە تەوريالىق ءبىلىم مەن وندىرىستىك تاجىريبەنى ۇيلەستىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
بۇل جايىندا ديدار جانىبەكۇلى بىلاي دەيدى:
«كوللەدجدە دۋالدى وقىتۋ جۇيەسى 2021-2022 وقۋ جىلىنان باستاپ ەنگىزىلدى. ءدۋالدى وقىتۋ دەگەنىمىز – بۇل وقىتۋدىڭ تەوريالىق بولىگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ بازاسىندا، ال پراكتيكالىق بولىگى جۇمىس ورنىندا وتەتىن وقىتۋ ءتۇرى. ءدۋالدى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى كوللەدجدە تەوريالىق وقىتۋدىڭ – 40% جانە وندىرىستە كەمىندە – 60% قامتيدى. نەگىزگى ماقساتى – جۇمىسقا ورنالاستىرۋ. كوللەدجدەر دۋالدى وقىتۋ جۇيەسى اياسىندا ءبىلىم الۋشىلاردى كاسىپتىك وقىتۋ مەن وندىرىستىك وقىتۋ پراكتيكاسىنان وتكىزۋ ماقساتىندا جەرگىلكتى جەرلەردە، اۋداندارىندا ورنالاسقان سۋ شارۋاشىلىعىنداعى كاسىپورىندارىمەن الەۋمەتتىك سەرىكتەستىك رەتىندە كەلىسىم-شارتقا تۇرعان. كوللەدج تۇلەكتەرى جۇمىسپەن قامتۋ نارىعىندا ەركىن باسەكەلەسە وتىرىپ، ءوڭىردىڭ كاسىپورىندارى مەن ۇيىمدارىندا دا ءساتتى جۇمىس ىستەيدى»، - دەيدى ول.
ەلدەگى سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى مامان تاپشىلىعىن شەشۋگە «ديپلوممەن اۋىلعا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى دا بەلسەندى تۇردە ىقپال ەتىپ كەلەدى. بۇل باعدارلامانىڭ اياسىندا اۋىلدىق ايماقتاردا جۇمىس ىستەيتىن ماماندارعا الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتىلىپ، سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋعا بايلانىستى ماماندىقتارعا سۇرانىس ارتقانى بايقالعان. بۇل شارا اۋىلدىق وڭىرلەردە جوعارى بىلىكتى مامانداردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.
دەلناز مەنسەيىتوۆا
