ناشاقورلىق — بۇل پسيحواكتيۆتى زاتتاردى، اسىرەسە ەسىرتكىلەردى تۇراقتى جانە جۇيەلى تۇردە قولدانۋ ناتيجەسىندە ادامنىڭ پسيحولوگيالىق جانە فيزيكالىق تۇرعىدان تاۋەلدى بولىپ قالۋى. بۇل پروبلەما تەك جەكە تۇلعاعا عانا ەمەس، بۇكىل قوعامعا ۇلكەن زالال كەلتىرەدى، سەبەبى ول دەنساۋلىققا، وتباسى مەن الەۋمەتتىك قارىم-قاتىناستارعا تەرىس اسەر ەتەدى. ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋ كوپتەگەن مەملەكەتتەردە وزەكتى ماسەلەگە اينالعان جانە بۇل پروتسەسس كوپتەگەن كەزەڭدەردەن تۇرادى. ناشاقورلىقتىڭ ەمدەلۋى كەشەندى ءتاسىلدى تالاپ ەتەدى، وندا مەديتسينالىق جانە پسيحولوگيالىق ادىستەر، الەۋمەتتىك قولداۋ مەن رەابيليتاتسيانىڭ ماڭىزدى ءرولى بار.
ناشاقورلىقتىڭ اسەرى مەن ستاتيستيكاسى
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (ددسۇ) ناشاقورلىقتى بۇكىل الەمدەگى قوعامدىق دەنساۋلىققا زيان كەلتىرەتىن باستى پروبلەمالاردىڭ ءبىرى رەتىندە انىقتايدى. الەمدە ەسىرتكىگە تاۋەلدى 35 ميلليونعا جۋىق ادام بار، ولاردىڭ كوبىسى جاس ادامدار. 2020 جىلعى زەرتتەۋلەر بويىنشا، قازاقستاندا 200 مىڭعا جۋىق ناشاقور تىركەلگەن. سونىمەن قاتار، ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋگە باعىتتالعان پسيحولوگيالىق جانە مەديتسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگى ءالى دە شەكتەۋلى، بۇل جاعدايدىڭ قيىنداۋىنا اكەلەدى.
ناشاقورلىقتىڭ ەمدەلۋ جولدارى
ناشاقورلىقتى ەمدەۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى ءارتۇرلى مەديتسينالىق، پسيحولوگيالىق جانە الەۋمەتتىك ادىستەردى قولدانۋدى تالاپ ەتەدى. بۇل ادىستەردى قولدانۋدىڭ ماقساتى — ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى جويۋ، تاۋەلدىلىككە قارسى كۇرەستى جۇرگىزۋ جانە ناۋقاستىڭ قوعامعا قايتا ورالۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ.
دارىلىك ەمدەۋ ادىستەرى
ناشاقورلىقتى ەمدەۋدە ءدارى-دارمەكتەر مەن مەديتسينالىق تەراپيا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. دارىلىك ەمدەۋ ەكى نەگىزگى كەزەڭدە جۇرگىزىلەدى: دەتوكسيكاتسيا جانە رەابيليتاتسيا.
- دەتوكسيكاتسيا — بۇل ناشاقورلىقتىڭ العاشقى كەزەڭى، وندا پاتسيەنتتىڭ اعزاسىنان ەسىرتكىنىڭ زياندى اسەرلەرىن جويۋ ءۇشىن ارنايى دارىلەر مەن تەراپەۆتىك شارالار قولدانىلادى. بۇل پروتسەسس ادەتتە اۋرۋحانا جاعدايىندا وتەدى، سەبەبى ادامنىڭ اعزاسى ءدارى-دارمەكتەردەن تازا بولۋى كەرەك.
- رەابيليتاتسيا — دەتوكسيكاتسيادان كەيىنگى كەزەڭدە، پاتسيەنتتىڭ پسيحولوگيالىق تاۋەلدىلىگىنە قارسى كۇرەسۋ ءۇشىن ارنايى تەراپيالار جۇرگىزىلەدى. رەابيليتاتسيا كەزىندە ناۋقاسقا پسيحوتەراپيا، كوگنيتيۆتى مىنەز-قۇلىق تەراپياسى، ءدارى-دارمەكتەر كومەگىمەن قولداۋ كورسەتىلەدى. سونداي-اق، پاتسيەنتتى قايتالانعان قولدانۋدان قورعاۋ ءۇشىن ءتۇرلى پرەپاراتتار تاعايىندالۋى مۇمكىن.
پسيحوتەراپيالىق ەمدەۋ
ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋدىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى باعىتى — پسيحوتەراپيا. بۇل ءادىس ناۋقاستىڭ پسيحولوگيالىق تاۋەلدىلىگىن جويۋعا باعىتتالعان. پسيحوتەراپيالىق ادىستەردىڭ اراسىندا ەڭ تيىمدىلەرى:
- كوگنيتيۆتى-مىنەز-قۇلىق تەراپياسى (كمت) — ناشاقورلىققا اكەلەتىن مىنەز-قۇلىق پەن ويلاۋ ۇلگىلەرىن وزگەرتۋگە ارنالعان ءادىس. بۇل ءادىس پاتسيەنتكە تەرىس ويلار مەن ەموتسيالاردى وزگەرتىپ، ەسىرتكىنى قولدانۋعا دەگەن قاجەتتىلىكتى بولدىرماۋعا كومەكتەسەدى. كمت ناشاقورلىقتى ەمدەۋدە كەڭىنەن قولدانىلاتىن ءتيىمدى تاسىلدەردىڭ ءبىرى.
- موتيۆاتسيالىق سۇحبات جۇرگىزۋ — بۇل ءادىس ناۋقاستىڭ ءوز تاۋەلدىلىگىن مويىنداۋعا جانە ونى جەڭۋگە دەگەن ىشكى موتيۆاتسياسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان. بۇل تەراپيا ادامنىڭ وزگەرۋگە دەگەن تالپىنىسىن كۇشەيتەدى.
- گرۋپپالىق تەراپيا — ناۋقاستار توپپەن جۇمىس ىستەپ، ءوز تاجىريبەلەرىمەن ءبولىسىپ، ءبىر-بىرىنە قولداۋ كورسەتەدى. بۇل ءادىس الەۋمەتتىك داعدىلاردى دامىتۋعا جانە ءوزىن-ءوزى باقىلاۋ قابىلەتتەرىن كۇشەيتۋگە كومەكتەسەدى.
رەابيليتاتسيا جانە الەۋمەتتىك قولداۋ
ناشاقورلىقتى ەمدەۋدىڭ ەڭ ماڭىزدى كەزەڭدەرىنىڭ ءبىرى — رەابيليتاتسيا. بۇل كەزەڭدە پاتسيەنتتىڭ ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتەن كەيىنگى ومىرگە ورالۋى جانە قوعامعا تولىق ينتەگراتسيالانۋى ماڭىزدى. رەابيليتاتسيا باعدارلامالارى:
- ۇزاق مەرزىمدى رەابيليتاتسيالىق ورتالىقتار — بۇل ورتالىقتاردا پاتسيەنتتەر ادەتتە 6 ايدان ءبىر جىلعا دەيىن ۋاقىت وتكىزەدى. ورتالىقتا پسيحولوگيالىق قولداۋ، ارنايى ترەنينگتەر، جۇمىسقا قايتا دايارلاۋ جانە الەۋمەتتىك داعدىلاردى دامىتۋ كۋرستارى جۇرگىزىلەدى.
- قىسقا مەرزىمدى رەابيليتاتسيا — بۇل ءادىس ستاتسيونارلىق ەمەس جاعدايدا جۇرگىزىلەدى. پاتسيەنتتەر كۇندىزگى ستاتسيونارلاردا نەمەسە امبۋلاتورلىق قىزمەتتەردە كومەك الادى.
- وتباسىلىق تەراپيا — ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋ ءۇشىن وتباسى مۇشەلەرىنىڭ دە قاتىسۋى ماڭىزدى. وتباسىلىق تەراپيا بارىسىندا بارلىق جانۇيا مۇشەلەرىنە قولداۋ كورسەتىلىپ، ولار تاۋەلدىلىككە قارسى كۇرەسكە تارتىلىپ، بىرلەسە جۇمىس ىستەيدى.
الكوگول مەن ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى بولدىرماۋ جانە پروفيلاكتيكا
ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ جانە اقپاراتتاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ماڭىزدى. مەكتەپتەر مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردە ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋ باعدارلامالارىن ەنگىزۋ، جاستار اراسىندا اقپاراتتاندىرۋ جانە پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى ناشاقورلىقتىڭ تارالۋىن ازايتۋعا بولادى.
شەتەلدىك تاجىريبەلەر
- نيدەرلاند: نيدەرلاندتا ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋدىڭ كەشەندى ءتاسىلى قولدانىلادى. ەلدە ناشاقورلىققا تاۋەلدى ادامدار ءۇشىن مەتادونمەن الماستىرۋ تەراپياسى قولدانىلادى. بۇل ءادىس ناشاقورلاردىڭ اعزاسىن قاجەتتى ەسىرتكىمەن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، ولاردى اۋىر جاناما اسەرلەردەن قورعايدى. سونىمەن قاتار، ناشاقورلاردى الەۋمەتتىك تۇرعىدا قولداۋ ءۇشىن ارنايى باعدارلامالار بار.
- شۆەيتساريا: شۆەيتساريادا ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋدىڭ باستى ءادىسى — ەسىرتكىگە تاۋەلدىلەرگە ينەكتسيا ءۇشىن قاۋىپسىز ورىندار بەرۋ. بۇل ءادىس تاۋەلدىلىكتى جەڭۋ ءۇشىن جاۋاپتى تۇردە قاراۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، مەملەكەت ەسىرتكىگە تاۋەلدىلەرگە جۇمىس تابۋعا، كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋعا جانە الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتۋگە ارنايى باعدارلامالار ۇسىنادى.
- اقش: اقش-تا تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋدىڭ كوپتەگەن تاسىلدەرى بار، ونىڭ ىشىندە كوگنيتيۆتى مىنەز-قۇلىق تەراپياسى مەن موتيۆاتسيالىق سۇحبات جۇرگىزۋ ادىستەرى كەڭىنەن قولدانىلادى. سونداي-اق، قۇمار ويىندارعا نەمەسە ەسىرتكىگە تاۋەلدىلەر ءۇشىن ارنايى رەابيليتاتسيالىق ورتالىقتار مەن كلينيكالار بار.
ناشاقورلىقتىڭ ەمدەلۋ جولدارى كۇردەلى ءارى كوپجاقتى پروتسەسس بولىپ تابىلادى. بۇل پروتسەسس ءدارى-دارمەك تەراپياسى، پسيحوتەراپيا، الەۋمەتتىك قولداۋ جانە رەابيليتاتسيانى قامتيدى. الەمدەگى كوپتەگەن ەلدەردە ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ىزدەۋ مەن تاجىريبە جيناقتالدى. قازاقستاندا دا وسى باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتقان ۇيىمدار مەن ماماندار كوپ. دەگەنمەن، ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋ جانە ەمدەۋ ءۇشىن كەشەندى، الەۋمەتتىك، مەديتسينالىق جانە پسيحولوگيالىق شارالاردىڭ دۇرىس ۇيلەستىرىلۋى قاجەت.
