مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ حالىقتىڭ ساپالى مەديتسينالىق قىزمەتتەرگە قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. قازىرگى قازاقستاندا، كوپتەگەن باسقا ەلدەردەگىدەي، بۇل سەكتور بىرقاتار پروبلەمالارعا، سونداي-اق ىسكە اسىرىلاتىن پەرسپەكتيۆالارعا بايلانىستى بيلىك پەن ساراپشىلاردىڭ نازارىنا اينالدى.
قازاقستانداعى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدىڭ باستى پروبلەمالارىنىڭ ءبىرى حالىقتى قورعاۋدىڭ وسى تۇرىمەن جەتكىلىكسىز قامتۋ بولىپ تابىلادى. ۇكىمەتتىڭ مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ باعدارلامالارىن كەڭەيتۋ جونىندەگى كۇش-جىگەرىنە قاراماستان، حالىقتىڭ ەداۋىر بولىگى ساقتاندىرىلماعان كۇيىندە قالىپ وتىر. بۇل مەديتسينالىق قىزمەتتەرگە قول جەتىمدىلىكتىڭ تەڭسىزدىگىن تۋدىرادى جانە مەملەكەتتىك مەديتسينالىق مەكەمەلەرگە قارجىلىق جۇكتەمەنى ارتتىرادى.تاعى ءبىر ماسەلە-مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ بويىنشا كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ شەكتەۋلى ءتىزىمى. قازىرگى ۋاقىتتا ستوماتولوگيا، پسيحياتريا جانە حيرۋرگيالىق وپەراتسيالاردىڭ كەيبىر تۇرلەرى سياقتى مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ كوپتەگەن تۇرلەرى مىندەتتى ساقتاندىرۋ باعدارلامالارىنا كىرمەيدى. بۇل ازاماتتاردى قوسىمشا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا جۇگىنۋگە نەمەسە قىزمەتتەردى ءوز ەسەبىنەن تولەۋگە ءماجبۇر ەتەدى.سونداي-اق، كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسى ماسەلەسى دە بار. دەنساۋلىق ساقتاۋدى قارجىلاندىرۋدىڭ ۇلعايۋىنا قاراماستان، كوپتەگەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرى قارجىلاندىرۋدىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنە، بىلىكتى مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنە جانە ەسكىرگەن مەديتسينالىق جابدىقتارعا تاپ بولادى. بۇل مەديتسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىنا، سونداي-اق حالىقتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە دەگەن سەنىمىنە اسەر ەتەدى.قازاقستاندا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارىنىڭ ىشىندە حالىقتى ساقتاندىرۋمەن قامتۋدى كەڭەيتۋدى اتاپ وتۋگە بولادى. ول ءۇشىن حالىقتىڭ مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن شارتتارى تۋرالى حاباردارلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان اقپاراتتىق ناۋقاندار جۇرگىزۋ قاجەت. سونىمەن قاتار، كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەر ءتىزىمىن كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن قوسىمشا ساقتاندىرۋ باعدارلامالارىن ەنگىزۋ تۋرالى ماسەلەنى قاراستىرۋعا بولادى.مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ودان ءارى جەتىلدىرۋ كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋمەن دە بايلانىستى بولۋى مۇمكىن. بۇعان مەديتسينالىق ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىلىم دەڭگەيى مەن بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، سونداي-اق كومەك كورسەتۋ ستاندارتتارىنىڭ زاماناۋي مەديتسينالىق تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ كىرەدى.
ستاتيستيكالىق باعالاۋعا سايكەس، قازاقستان حالقىنىڭ شامامەن 60% - ى عانا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا قول جەتكىزە الادى، ياعني ازاماتتاردىڭ 40% - دان استامى قورعاۋدىڭ بۇل ءتۇرىن پايدالانبايدى..نەلىكتەن؟ – دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەسەك ، مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ ءىسى ەلىمىزدە تەك 2017 جىلى 1-ءشى شىلدە دە عانا قولعا الىنىپ، قارجىنىڭ 60% - ى مەملەكەت تاراپىنان ەمەس، قاراپايىم تۇرعىننىڭ ءوز قالتاسىنان الىندى. سونى ەسكەرگەن ۇلكەن كىسىلەر الەۋمەتتىك قورعا اقشا قۇيماعاندىقتان مەديتسينالىق تۇرعىدان ساقتاندىرىلماي قالدى. بۇل كورسەتكىش حالىقتى ساقتاندىرۋمەن قامتۋدى جاقسارتۋ قاجەتتىگىن كورسەتەدى.كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسىنا قاتىستى دا بەلگىلى ءبىر پروبلەمالار بار. زەرتتەۋلەرگە سايكەس، ەلدەگى مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ تەك 30% - ى زاماناۋي جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن، بۇل مەديتسينالىق كومەكتىڭ تيىمدىلىگى مەن تيىمدىلىگىنە اسەر ەتەدى. سونىمەن قاتار، سوڭعى جىلدارى دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا بىلىكتى مەديتسينالىق مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى بايقالادى، بۇل حالىققا جوعارى ساپالى مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ قول جەتىمدىلىگىنە قيىندىق تۋعىزادى.وسى دەرەكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، قازاقستاندا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ودان ءارى دامىتۋ جانە جەتىلدىرۋ قاجەتتىلىگى ايقىن بولىپ وتىر. بۇعان حالىقتى ساقتاندىرۋمەن قامتۋدى كەڭەيتۋ، مەديتسينالىق ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ، مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ جانە بارلىق ازاماتتار ءۇشىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ كىرەدى.
بىراق اتالعان بۇل مىندەتتەر تولىعىمەن ورىندالىپ جاتىر دەپ ايتا المايمىز. وسىعان دەيىن كوپتەگەن ساراپشىلار مەن دەپۋتاتتار تۇرعىنداردى الەۋمەتتىك كومەك پەن مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ تاقىرىپتارىن تالقىعا سالعانمەن، حالىقتىڭ كوڭىلىنە قونىمدى شەشىمدەر شىعارىلماي كەلەدى. وسى ورايدا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ سالاسىن دامىتۋ ءۇشىن بىرقاتار شەشىمدەردى قاراستىرىپ كورسەك، ەڭ الدىمەن مەديتسينالىق وقۋ ورنىندارىنداعى ستۋدەنتتەردىڭ ءبىلىمىن ارتتىرۋ ءۇشىن ارنايى كۋرستار اشۋ قاجەت. اۋرۋحانالار مەن مەكەمەلەردە جاڭا ينفروقۇرىلىمدارعا سايكەس تەحنيكالارمەن ( رەنتگەن ، كت، ۋزي اپپاراتتارىمەن) قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. جۇمىس جاسامايتىن كوپبالالى، جەسىر، الەۋمەتتىك وسال توپتارعا جاتاتىن جانداردى ماماندارعا تەگىن قاراتۋدى باستى نازاردا ۇستاۋ كەرەك دەپ ويلايمىن.
قورىتىندىلاي كەلە، قازاقستانداعى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ بىرقاتار سىن-قاتەرلەر مەن مىندەتتەردىڭ الدىندا تۇر، بىراق دۇرىس كوزقاراسپەن جانە ءتيىمدى باسقارۋمەن ول بۇكىل حالىق ءۇشىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالى بولا الادى.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
- “مەديتسينسكوە ستراحوۆانيە: تەوريا ي پراكتيكا” - يۆانوۆ ي.ي. (2015), يزداتەلستۆو “مەديتسينا”، الماتى.
- “رازۆيتيە سيستەمى مەديتسينسكوگو ستراحوۆانيا ۆ كازاحستانە: ۆىزوۆى ي پەرسپەكتيۆى” - ابدۋللين ا.ك. (2018), يزداتەلستۆو “زدوروۆە”، نۋر-سۋلتان.
- “ەكونوميچەسكيە اسپەكتى مەديتسينسكوگو ستراحوۆانيا ۆ سوۆرەمەننوم وبششەستۆە” - سارسەنباي م.ب. (2019), يزداتەلستۆو “كازمەديا”، الماتى.
- “مەديتسينسكوە ستراحوۆانيە ي ەگو ۆليانيە نا زدراۆووحرانەنيە ۆ كازاحستانە” - جۋماگاليەۆا گ.ا. (2017), يزداتەلستۆو “زنانيە”، استانا.
- “يننوۆاتسيوننىە پودحودى ك رازۆيتيۋ مەديتسينسكوگو ستراحوۆانيا ۆ ۋسلوۆياح سوۆرەمەننوگو كازاحستانا” - كەنجەبەكوۆا ا.س. (2020), يزداتەلستۆو “مەدپرەسس”، الماتى.
باقبەرگەن ديلناز
قازۇۋ ، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى:
جەتەكشىسى: اعا وقىتۋشى, رۋشانوۆا ن.ب.
