مەكتەپتەگى ۇرپاقتاردى اقشا تابۋدىڭ قۇربانىنا اينالدىرىپ وتىرعان الاياقتارعا شەكتەۋ قويىلماي وتىر.
بىلتىر، 1-سىنىپتا وقيتىن بالامنىڭ اتا-انالار توبىندا مۇعالىمى بالالاردى رەسپۋبليكالىق ماتەماتيكا وليمپيادا بايقاۋىنا ونلاين قاتىستىرۋدى ايتىپ، تەستىڭ جاۋاپتارىن الدىن الا جولداپ بەردى. مۇنداي تەر شىعارماي ناتيجە الاتىن جارىسقا بالامدى قاتىستىرۋدى اكەلىك باسىما ار كوردىم. قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، سول سايتقا كىرىپ كورىپ ەدىم، ءبىر بالا 650 تەڭگە قاراجات تاپسىرىپ، تۇبىرتەكتى سايىتقا جۇكتەپ بەرۋى كەرەكتىگى ەسكەرتىلىپتى. نەشە كۇن وتەر-وتپەي ايتىلمىش بۇل «ءادىل باسەكەدەن» «جۇلدەلى» بولعان بالالاردىڭ 1-ورىن العان ماراپات كۋالىكتەرىن مۇعالىم توپقا جولداپ، اتا-انالار تالعامسىز ءماز بولىپ، بورىكتەرىن اسپانعا اتىپ، قۇتتىقتاۋ ايتىپ، الاقايلاپ جاتتى.
ءتىسىمدى كورسەتىپ، ءتىلىمدى جاسىرىپ مەن قالدىم...
وسى جايلى ءسوز بولعاندا، ءبىر دوسىم ءبىر كەزدە باستاۋىشتاعى ەكى بالاسىن مۇعالىمدەرىنىڭ ناسيحاتتاۋىمەن وسىنداي ءبىر اتاعى الاتاۋداي جارىسقا قاتىستىرماقشى بولىپ، ءار بالا ءۇشىن بەلگىلى ساندا اقشا تاپسىرعاننان كەيىن، مۇعالىم جىبەرگەن جالعانىمعا كىرگەندە ورتا مەكتەپتىڭ سۇراقتارى ارالاسقان بىت-شىت تەست بولىپ شىعادى. مۇعالىممەن وسى جايلى ازىراق كەرىسىپ تە قالعانىن، وڭ ناتيجە بەرمەگەنىن ايتىپ، نالىعان بولاتىن.
ماقالامىزعا دالەل رەتىندە ءبىر تانىسىم اڭگىمەلەگەن مىنا ءبىر ءىستى ايتايىن: باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارىنا ارنالعان رەسپۋبليكالىق ماقالا جارىسىنىڭ قۇلاقتاندىرۋى بويىنشا، بالاسى جازعان ماقالانى قاتىستى پوچتاعا جىبەرىپ، نەشە كۇننەن سوڭ، «بالاڭىزدىڭ ماقالاسى ساراپتاۋدان ءساتتى ءوتتى، تۇگەن قالاعا كەلىپ سالتاناتتى ماراپاتتاۋعا قاتىسسا بولادى، ول ءۇشىن پالەن مىڭ تەڭگە تاپسىراسىز» دەگەن حابارلاما العان. مۇنداي ماراپات الۋعا بالا، ارينە، وتە قىزىعاتىنى داۋسىز. بارام دەپ بايبالام سالادى. وسىدان اتا-اناعا تۇسەتىن ەكونوميكالىق سالماق از با؟ ونى قويعاندا، كەم دەگەندە 50 بالادان وسىلاي اقشا جيناسا، ۇيىمداستىرعاندار بىرەر ميلليون تەڭگە اقشا تۇسىرەدى. ءبىر بەت بەتجۇزدىك ماراپات قاعازىن جاساۋعا ارى كەتكەندە 500 تەڭگە جۇمسالار.
«جەردەگى ءدان اسپانداعى قۇستى ۇياتقا قالتىرادى». «قازاننان قاقپاق كەتسە، يتتەن ۇيات كەتەدى» دەگەندەي، بىزشە بولعاندا، وسىنداي اتاعىن ات كوتەرە المايتىن «باسى جۇدىرىقتاي، اياعى قىلدىرىقتاي» جالعان جارىستاردى وتكىزەتىن ۇيىمدارعا وقۋشى ۇيىمداستىرىپ بەرگەن مۇعالىمدەرگە بەلگىلى سىرىڭكەلىك سىياقى نەمەسە قانداي دا ءبىر پايدالى ناتيجە بەرىلەتىن بولۋى مۇمكىن. ويتپەگەندە، ولار وقۋشىلاردى مۇنداي جالعان بايقاۋلارعا قاتىسۋعا جان سالا قۋزاماس تا ەدى.
ارەكەت كوپ قايتالانسا ادەتكە اينالادى. جاستايىنان ماراپات قاعازىن اقشاعا ساتىپ الۋعا دانىككەن بالا، ۋنيۆەرسيتەتكە تۇسە قالسا ديپلومدى دا ساتىپ الۋدى ويلامايدى، جالعاندىققا، بوداۋسىز پايدا تابۋعا بوي الدىرمايدى، بارلىق نارسەنى اقشامەن شەشۋگە بەيىمدەلىپ «كىمنىڭ تارىسى پىسسە سونىڭ تاۋىعى» بولۋعا دايىن تۇراتىن پسيحيكا قالىپتاستىرمايدى دەپ، قانە، كىم كەسىپ ايتا الادى!؟
قىتاي حالقىندا «سۋدى لايلاپ بالىق ۇستاۋ» دەگەن ءبىر تاماشا ءسوز بار. سوندىقتان، ءبىر ۇلت جاناشىرى رەتىندە مىنالاردى ايتقىم كەلەدى. «قاۋىزىن تاستاپ ءدانىن الۋ» سانالى وقىرماننىڭ ەنشىسىندە. بىزدىكى استە «بايدىڭ اسىن بايعۇس قىزعانىپتى» دەگەندىك ەمەس.
بىرىنشىدەن، قالتاسىن قامپايتۋدى كوزدەپ، وقۋ-اعارتۋىمىزدى لايلاپ، ۇرپاقتاردى جالعاندىققا جەتەلەيتىن الدامشىلارعا قاتاڭ زاڭدىق شەكتەۋ جاساۋ، وقۋ-اعارتۋ كەڭىستىگىمىزدى كىرشىكسىزدەندىرۋگە اۋاداي قاجەت! «ارىق اتقا قامشى اۋىر، جىرتىق ۇيگە تامشى اۋىر» دەگەندەي، وقۋلىقتارىمىزداعى جەتەرسىزدىكتەردەن تۋىنداپ وتىرعان پروبلەمالارعا ەندى وسىنداي ماسەلەلەر كەلىپ قوسىلسا ۇرپاعىمىز نە بولماق؟! اينالايىندار-اۋ، "وبال بولادىنى" ەستەن شىعارمايىقشى!
ەكىنشىدەن، وقۋ-اعارتۋ مينيستىرلىگى، ءبىلىم اكادەمياسى، ءبىلىم باسقارماسى، ءبىلىم ءبولىمى سىندى وقۋ-اعارتۋ تاراۋلارىمەن سەلبەسىپ عۇزىرلى ورىندار (جۋرنالدار، قوعامدىق ۇيىمدار ت.ت) وتكىزگەن ءتۇرلى جارىستاردىڭ بەينەجازبالارى، بايقاۋعا قاتىسقان ماقالا سياقتىلار ماراپاتتالۋ دارەجەسى بويىنشا ارناۋلى سايتقا جۇكتەلىپ، قوعامعا اشىق جاريالانۋى كەرەك. بۇل، «قاباق قاقتى، كوز قىستىلىقتان ساقتانىپ»، قوعامدىق باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، وقۋ-اعارتۋداعى ادىلدىكتى جۇزەگە اسىرۋعا، ءادىل، اشىق باسەكەنى دامىتۋعا، وقۋشىلاردى اناعۇرلىم ىنتالاندىرۋعا وتە پايدالى.
ۇشىنشىدەن، قىتايدا جانە «دەنەڭ ءتۇزۋ بولسا، كولەڭكەم قيسىق بولادى دەپ الاڭداما» دەگەن ءتامسىل بار. ءىس-شارانى ۇيىمداستىرۋشى ورىندار الداپ-سۋلاپ قارماق قاپتىرىپ الىپ اقشا سۇراماي، ءىس-شاراسى زاڭدى، وقۋ-اعارتۋعا جاۋاپتى ورگانداردىڭ ماقۇلدىعىن العان بولسا، جيناۋعا ءتيىستى قاراجاتىن حابارلاندىرۋعا الدىن الا اشىق جازۋلارى كەرەك. «ايران سۇراي كەلىپ شەلەگىڭدى جاسىرما» دەگەن-عوي.
تورتىنشىدەن، ۇرپاقتارىمىزدىڭ زەيىن-زەردەسىن دامىتۋ ءۇشىن ءجۇرىلىپ جاتقان زاڭدى ءىس-شارالارعا العىسىمىز شەكسىز. كوبەيە بەرسىن! تۇرلەنە بەرسىن! ەگەر، وزدىرىلاتىن ءىس-شارالارعا قاراجات جيناۋ كەرەك بولسا، (ارينە، ادىلقازى ۇسىنىس ەتۋ، ديپلوم جانە سەرتيفيكات جاساۋ، ەمتيحان قاعازدارىن تەكسەرتۋ ت.ب دىڭ ءبارى اقشامەن بىتەدى) ونى شاي الىپ ءىشۋ مۇشكىل بولىپ وتىرعان كەي اتا-انالاردىڭ قالتاسى كوتەرمەيدى. «اۋىزى قيسىق بولسا دا بايدىڭ ۇلى سويلەسىن» دەيتىن زامان كەلمەسكە كەتكەن. سوندىقتان، وقۋشىلارعا باعىتتالعان ءبىلىم بايقاۋى ءىس-شارالارى اقىسىز ءوتۋى،ونى وقۋ-اعارتۋ تاراۋلارى قارجىلاندىرۋى ءتيىس. ۇلت ءۇمىتى ۇرپاققا بولمەگەن قارجىنى كىمنەن ايايمىز. ۇستاعاننىڭ قولىندا، تىستەگەننىڭ تىسىندە كەتىپ جاتقان اقشامىز ونسىز دا از با!؟
ەڭ سوڭىندا ايتارىمىز، اسىل اعارتۋىمىز «الدارقاتۋعا» اۋىسىپ، اعارتۋشىمىز اقشاعا ارانىن اشقان اشكوز الدامشىعا اينالسا، ارمانىمىزدى الىسقا اپارار ۇرپاقتارىمىز ادامدىعىنان تىم ەرتە ايىرىلىپ قالادى-اۋ اينالايىن، اعايىن!
قاۋسىلحان قاسىمحانۇلى
قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى،
جوعارى ساناتتى اعا وقىتۋشى,
جازۋشى, اۋدارماشى
