بۇگىن - الاش قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى، الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ العاشقى توراعاسى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ تۋعان كۇنى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ءتىلشىسى.
قازاق ۇلتى ءۇشىن ورنى بولەك الاش كوسەمى 1870 جىلى 5-ءشى ناۋرىز كۇنى بۇرىنعى سەمەي وبلىسىندا تۋعان.
سانكت-پەتەربور قالاسىندا ءبىلىم العان قازاق بالاسى 1905 جىلدان باستاپ رەسەي كونستيتۋتسيالىق-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ مۇشەسى بولادى. وسى جىلى الاش ارىستارى احمەت بايتۇرسىنۇلى، مىرجاقىپ دۋلاتۇلى، جاقىپ اقباەۆپەن بىرگە قارقارالى پەتيتسياسىن ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. الاشتىڭ باستاۋىمەن ۇيىمداستىرىلعان قارقارالى پەتيتسياسىنا 14 500 ادام قول قويعان.
1905 جىلدىڭ كۇز ايىندا عالىم-پۋبليتسيست سەمەي وبلىسى قازاقتارىنىڭ اتىنان رەسەي پاتشالىعىنا 1-ءشى مەملەكەتتىك دۋماعا دەپۋتات بولىپ سايلانعانىمەن جۇمىسىنا قاتىسا الماعان. ويتكەنى گەنەرال-گۋبەرناتورىنىڭ نەگىزسىز ايىپتاۋىمەن 3 اي پاۆلودار اباقتاسىنا جابىلادى.
ءاليحان بوكەيحانوۆ - شىعارماشىلىقپەن دە اينالىسقان تۇلعا. ونىڭ مۇراسى ءار سالاعا ارنالعان مىڭداعان وچەركتەر مەن ماقالالاردان تۇرادى. ۇلت ماسەلەسىن كوتەرگەن اۆتور العاشقى پۋبليتسيستيكالىق شىعارمالارىن “دالا ۋالاياتىنىڭ گازەتىندە”، “ايقاپ” جۋرنالىندا جاريالاعان ءا. بوكەيحانوۆتىڭ “قازاق” گازەتىندە ەكى جۇزگە جۋىق ماقالالار مەن اۋدارمالارى باسىلعان. 1913 جىلدىڭ اقپانىنان باستاپ ورىنبوردان شىعا باستاعان “قازاقتىڭ” نەگىزىن قالاپ، باعىت-باعدارىن انىقتاۋشىلاردىڭ ءبىرى بولىپ، قازاق ەلىنىڭ جەرى، وتىرىقشى بولۋى، پاتشا ۇكىمەتىنىڭ قازاق ەلىنە جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتى، سوت، اكىمشىلىك تۋرالى باي ماعلۇماتتار بەرگەن.
ساياسي قايراتكەر 1917 جىلى ءاليحان قازاق تاريحىنداعى العاشقى ساياسي ۇيىم الاش پارتياسىن ۇيىمداستىرۋعا كىرىسەدى. ول سول جىلى جەلتوقسان ايىندا الاش اۆتونومياسىن جاريالايدى. ونىڭ ۇكىمەتى بولىپ الاشوردا قۇرىلادى. قازاق دالاسىنداعى تۇڭعىش ۇكىمەتتىڭ توراعاسى بولىپ ءاليحان بوكەيحانوۆ تاعايىندالادى.
الايدا جاس مەملەكەتتىڭ تاعدىرى قىسقا بولدى. 1920 جىلى الاش اۆتونومياسى تاريح ساحناسىنان ءبىرجولاتا جوعالىپ، ونىڭ مۇشەلەرى قۋدالانادى. ءاليحان بوكەيحانوۆ ماسكەۋگە جەر اۋدارىلىپ، سوندا 10 جىل بويى ءۇي قاماقتا وتىرادى.
بۋتىركا اباقتىسىنا قامالعان ءاليحان بوكەيحانوۆ 1937 جىلى 67 جاسىندا ماسكەۋدە اتۋ جازاسىنا كەسىلگەن. الاش ارداقتىسى، قازاق ءۇشىن جانىن قيعان ءاليحان قابىرىنىڭ قايدا ەكەنى جايلى دەرەكتەر تەك 2007 جىلى جاريا ەتىلدى. ول ماسكەۋدەگى دون زيراتىنا جەرلەنگەن.
