Ýaqyt beldeýin psıhıkalyq densaýlyqqa áseri týraly: mıfter men shyndyq

243
Adyrna.kz Telegram
foto: Kyzylorda News
foto: Kyzylorda News

Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi - elimiz úshin ózekti taqyryptardyń biri, elimizdiń birneshe saǵattyq aımaqtardy qamtıtyn úlken aýmaǵyn eskere otyryp, mundaı ózgeristerdiń psıhıkalyq densaýlyqqa áserin, negizinen bıologııalyq, psıhologııalyq, áleýmettik faktorlarmen túsindiriletinin eskerýimiz qajet. Sonyń ishinde psıhologııalyq turǵydan alǵanda, osy qubylystyń jıirek kezdesetin mıfteri men shyndyǵyna toqtalyp óteıik.

1- Mıf: ýaqyt beldeýiniń ózgerýi barlyq adamdarda qatty stress týdyrady

Shyndyq:

Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi árqashan qatty stressti týdyrady dep sanalady, biraq shyn máninde stress uıqynyń buzylýymen, sozylmaly sharshaýmen nemese joǵary mazasyzdyqpen betpe-bet kelgenderde ǵana bolady. Kóptegen adamdar úshin durys rejımdi ustanǵan kezde beıimdelý salystyrmaly túrde ońaı.

2-Mıf: Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi uzaq depressııany týdyrady

Shyndyq:

Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi ýaqytsha yńǵaısyzdyqty týdyrýy múmkin bolsa da, bul kóbinese depressııaǵa emes, ırkadtyq yrǵaqtyń (bıologııalyq saǵattardyń) buzylýyna baılanysty. Sharshaý, ashýlanshaqtyq jáne konentraııanyń tómendeýi sııaqty belgiler ádette birneshe kúnnen keıin basylady. Kóptegen adamdar úshin dene bir-eki apta ishinde jańa rejımge beıimdeledi. Alaıda, psıhıkalyq buzylýlarǵa beıimdiligi bar adamdarda (mysaly, depressııa nemese mazasyzdyq) beıimdelý uzaqqa sozylýy múmkin. Iaǵnı, beıimdelý kezeńderinen bastan keshirýi múmkin.

3-Mıf: Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi psıhoemoıonaldy tepe-teńdikti buzady

Shyndyq:

Keıbir adamdar rejımniń ózgerýine baılanysty ashýlanshaqtyqty nemese mazasyzdyqty sezinýi múmkin, biraq bul ýaqytsha belgiler. Turaqty psıhoemoıonaldy teńgerimsizdik (dısbalans) ýaqytty aýystyrýdan góri mańyzdy stresstik faktorlardy qajet etedi.

4-Mıf: Ýaqyt beldeýin ózgertkennen keıin, adamda uzaq ýaqyt boıy ónimdiligi tómendeıdi

Shyndyq:

Ýaqyt beldeýiniń ózgerýine baılanysty ónimdilik kúrt tómendeıdi degen tujyrym asyra aıtylǵan. Eskeretin jaıt bul árbir adamnyń tulǵalyq erekshelikterine tikeleı baılanysty, bastapqy kezderi konentraııanyń tómendeýi jáne sharshaý múmkin, biraq bul áserler tez basylady. Dene jańa kestege beıimdelgennen keıin ónimdilik qalpyna keledi. Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi adamnyń psıhıkasyna jaǵymdy áser etýi múmkin, ásirese eger ózgerister uıqynyń sapasyn jaqsartýǵa nemese tabıǵı ıklmen úılesimdi ózara árekettesýge baǵyttalǵan bolsa. 

Sonymen, ýaqyt beldeýiniń ózgerýi kezinde beıimdelýge arnalǵan psıhologııalyq usynystardy aıtatyn bolsaq, olar:

  1. Uıqynyń sapasyn jaqsartý: barynsha uıqy rejımin saqtaý, ol aǵzanyń bıorıtmine jaqsy beıimdelýine múmkindik beredi. Uıyqtar aldynda medıtaııa, tereń tynys alý nemese oqý sııaqty bosańsytý ádisterin qoldanyńyz.
  2. Tabıǵı jaryqpen sınhrondaý: ýaqyt beldeýin ózgertý adamǵa belsendiligin kúndizgi jaryqpen jaqsyraq úılestirýge kómektesedi. Eger adam kúni uzaǵyraq aımaqta bolsa, bul energııa men kóńil — kúı deńgeıiniń joǵarylaýyna yqpal etýi múmkin, óıtkeni jaryq serotonın-baqyt gormonynyń óndirisin belsendiredi.
  3. Ónimdilikti arttyrý: keıde ýaqyt beldeýin ózgertý jaqsy jumys tártibine ákelýi múmkin. Bul ónimdilikti arttyrýy múmkin, ásirese bul sizge úzilis jasaýǵa nemese qolaıly ýaqytta demalýǵa múmkindik berse.
  4. Psıhologııalyq jańartý: basqa ýaqyt beldeýine kóshý "jańa bastama" áserin týdyrýy múmkin. Bul kóńil-kúıdi jaqsartýǵa, motıvaııany arttyrýǵa jáne tipti depressııalyq jaǵdaılardy jeńýge kómektesedi.
  5. Tamaqtanýdy baqylaý: aýyrlyq pen uıqyshyldyqty týdyrmaıtyn jeńil jáne qunarly taǵamdardy jeńiz. Sýsyzdanýdy boldyrmaý úshin kóbirek sý ishińiz, bul sharshaýdy kúsheıtýi múmkin.
  6. Pozıtıvti kózqarasty qoldaný: ýaqyt beldeýiniń ózgerýi jańa tájirıbe retinde qarastyryńyz. Pozıtıvti kózqaras psıhologııalyq yńǵaısyzdyqty azaıtady jáne beıimdelýdi tezdetedi. Fızıkalyq qımyl-qozǵalysta bolyńyz. Ózińizge beıimdelýge ýaqyt berińiz jáne kún tártibin saqtaýǵa tyrysyńyz.

Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi psıhıkalyq densaýlyqqa ýaqytsha áser etýi múmkin, ásirese deneniń bıologııalyq qajettilikterin eskermegende. Alaıda, mundaı áserler beıimdelýge ýaqytty qajet etýi múmkin ekenin atap ótken jón. Degenmen, durys daıyndyqpen jáne ózińizge nazar aýdara otyryp, jaǵymsyz áserlerdiń kópshiligin azaıtýǵa bolady. Mundaı ózgeristerdiń áseri jeke ekenin este ustaǵan jón, al uzaqqa sozylǵan problemalar úshin mamanǵa júgingen jón.

 Alıeva Juldyzaı Mýratbekovna 

QR DSM "Respýblıkalyq psıhıkalyq densaýlyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy" ShJQ RMK Psıhologııalyq zerthana meńgerýshisi, psıholog, pedagogıka magıstri





Pikirler