Baýyrjan ata aıtqan eken. “Qabirlerdiń de ártúrli taǵdyry bolady eken”, - depti Zeınep apam. Basynda mán bermeı bir-eki jylda áne-mine belgi qoıylar dep sengen. Ýaqyt óte kele basyna eshkimniń kelmeıtini túsinikti bolǵan. Óıtkeni alǵash jerlegende ýaqytsha qoıylǵan qorshaý shógip, aty-jóni jazylǵan temir qısaıyp, jazýy kómeskilene bastaǵan. Qansha jyldan beri múlde qaraýsyz qalǵan qabirdiń qýraıyn oryp, shóbin otap, qulap qalǵan temirin qaıta bekitip birshama retke keltirgen.
Sodan bastap ákesi - B.Momyshulynyń qabirine barǵan saıyn ǵalymnyń eskerýsiz beıitine qaraǵan, kútimge alǵan. 1985 jyldyń aqpan aıynan beri ómirden ozǵanyna JETI JYL ótse de, akademık Álkeı Marǵulannyń basyna belgi qoıylmaı eskerýsiz qalǵanyn, óziniń dármensiz, tek ákesiniń basyna barǵanda Álekeń ataǵa duǵa oqyǵannan basqa qolynan qaıyr joǵyn, Úkimet kirisip qamqorlyqqa alýy kerek ekeni týraly ótinish aıtqanyn sol kezdegi QR Premer-mınıstriniń orynbasary Myrzataı Joldasbekovtiń qabyldaýyna arnaıy jazylyp aıtqan - Baqytjan aǵam MOMYShULY. Joldasbekovtiń qabyldaýynda bolyp turyp jeke basyna eshteńe suramaǵan. Myrzataı aǵanyń kózi tiri ǵoı surańyzdar. Birer aıdan soń-aq ǵalymnyń qabiri kórer kózge ózgergen. Qorshaýy jóndelip, eskertkish qoıylǵan. Bul jaıly apam óziniń “Teńbil tirshiliginde” jazdy. Jubaıynyń aýzyna sóz salyp, Myrzataı aǵanyń “kúnde kep jatqan joqsyń, óz basyńnyń qandaı buıymtaıy bar, qysylmaı aıt” degenine maly túgel myrzadaı marqaıyp shyǵyp júre bergenine áıel retinde kúıip-piskeni de aıtylǵan.
Qazaq ǵylymyna ólsheýsiz úles qosqan kelesi ǵalym, túriktanýshy Edige Dáriǵululy Tursynnyń qabiri SEGIZ JYLDAN BERI qaraýsyz qýraı basyp jatqanyn, ýaqytsha qoıylǵan belgidegi aty-jóni jazylǵan qańyltyr temirdiń bolar-bolmas bir shegege ilinip turǵanyn, kesh te bolsa basy kóterilip belgi qoıylǵanyn Armannyń paraqshasynan oqyǵanda Álkeı atamyzdyń qaraýsyz qabiri eske túsken…
Edige aǵamyzdyń qabiriniń basyndaǵy sol jalǵyz belgi-jazý jel terbep túsip joǵalsa ne bolar edi… Oılaýdyń ózi qorqynyshty. Edige eńbekterimen jaqsy tanys shetelden kelgen ózge ǵalymdardyń Dáriǵululynyń basyna baryp duǵa baǵyshtamaq nıeti baryn bilgen Armandar sonda baryp bir kezde ózderi jerleýine qatysyp, keıinnen múlde at izin salmaǵan ǵalym qabirin izdeıdi. Jotany qııalaı órlep tap-tar jerdegi qýraı basqan qabirdi kórgende Armannyń ne sezingenin qaıdam, keshe arnaıy belgitas ornatylyp jaqsylap qorshaǵan beıitti kórgende eńirep jylaǵym keldi. Qolynan keledi-aý degen qarjysy barlardyń aldyna baryp mán-jaıdy túsindirgen qazaqtyń jaı bir “óz aldyna” júrgen balasynyń mańdaıy tasqa tirelip, murnynyń astynan qanshama esik tars etip jabylǵanda, alla razy bolǵyr Rakhimgali KM-dyń meselin qaıtarmaǵany qandaı jaqsy bolǵan dep bir kóńilim bosasa, sýretten jap-jazyq kóringenimen tip-tik jotany órleı sonsha qıyndyqpen salynǵan qabirdi kórip ishteı egilgenim-aı! Qarap otyrsam ol ǵalymnyń eńbekterimen tanys ta emes ekenmin. Atyn shala-pula estippin. Uıat, árıne. Kez kelgen adamnyń basy ketip qyzyǵatyn bir salasy, taqyryby bolady. Men de - solaı, ózim qumarta berilgen nárseler bar. Onyń eń birinshisi - qazaq izdeý, óle-ólgenshe adamgershilik sabaǵyn oqý, adamdyqtan attamaý. Armandy sonaý Aqan, Birjandardyń ánin nasıhattap konert ótkizip júrgeninen bilem ǵoı, meniń qolymnan keletini adam sanyn bireýge kóbeıtip konertterine barý ǵana boldy. Estradanyń essiz esirikteri jaılap jatqanda Aqan, Birjannyń ánin qaıtsin jastar. Biraq sol jyldarda Arman aınalasyna adam jınaı alǵan edi. Endi, mine… Isteımin degen adam isteıdi! Nıet bolsyn! Ókinishtisi,bizdiń baıshykeshterde qarjy bolsa, nıet joq, qazaqylyqtan jurdaı! Al Arman sııaqtylarda peıil túzý, múmkindik joq. Ortada “altyn kópir” bolǵan Rahymǵalıdaı azamat aǵamdy qudaı bergen eken! Rahańnyń utqan tusy - “kebinde qalta bolmaıtynyn” tereń túsingendiginde jáne kitap deıtin kómbeniń, ıaǵnı ata mura qazynanyń “qojaıyny” bola alǵanynda. Kitapqa jaqyn adamnyń oı-túsinigi bólek, rýhanı baı adamdar basqa báribir! Ótirik saıqalsyp (shyǵysta solaı sóıleıdi) maqtaǵan unamaıdy maǵan. Kerek deseń shekisip te qalǵam onymen. Biraq onyń kisiliginiń aldynda basymdy ıem. Arýaq atqan qazaqtyń ońǵanyn kórmeppin, al arýaǵy razy bolǵan qazaqty perishtelerdiń ózi qorǵaıdy. Ol - aqıqat! Ultyna qyzmet etken adam eshqashan joqtaýshysyz qalmaıdy eken, al qansha keremet bolsań da, qabirińdi shóp basyp, qýraı kómip, esh eskerýsiz qala berýiń bek múmkin… Jalpy, keshegi ǵalymǵa kórsetilgen qurmet pen taǵy da sol alla tileýin bergir Rahymǵalı bergen As adamdy tiri kúnde baǵalaý, eńbegin kózi tirisinde nasıhattaý keregin, tiriniń qadirin tiride bilgenniń jón ekenin úıretti. Ózgede sharýam joq, ózim osyndaı taǵylym alyp qaıttym.
Bar bolyńdar, qazaqtar! Aman júrińdershi!
Aıgúl Bolathaqyzy,
Feısbýk paraqshasynan
