Maǵynasy tereń, jaı oqylǵanymen tuńǵyq oıǵa batyratyn «Aqquıyn» kitabynyń qysqa áńgimelerin kóbimizdiń kózimiz shalǵan bolar. Qazaq ádebıetine qysqa áńgimelerimen kórik bergen jas jazýshy Jalǵas Qazybek óziniń shyǵarmashylyǵy jaıly «Adyrna» tilshisine baıandap berdi.
«Aqquıyn» – qysqa áńgimelerden turatyn kitap. Kópshilikke málim bolǵandaı nebári 4-5 sóılemge, tipti 1 sóılemge oılanarlyq, aktýaldy taqyryptardy jazyp, biriktirgen avtor – Jalǵas Qazybek.
«ÓZIM AITAM ÓZ JAIYMDA»
- Jalǵas myrza, áýeli ózińiz jaıly aıtsańyz. Qaı óńirdiń týmasysyz? Bala kezińizde kim bolǵyńyz keldi? Aqyndyqqa, jazýshylyqqa ebińiz sol kezden bar ma edi? Qazir qaıda oqyp jatsyz?
- Qarapaıym Jalǵas deıtin uldaryńyzbyn. Keshegi Qasym ótken, Sákender tasyp ótken, Saryarqa áýezine el jurtty ǵashyq etken Táttimbetterdiń ólkesi Qaraǵandydan, Jaryq atty mekennen bolamyn. Bala kúnimde Muhtar Shahanov atamdy kóp oqyǵannan bolar, aqyn bolýdy armandap óstim. Sol armannyń jetegimen osy kúni de jaltarmaı júrip kelemin. Qazir qazaq tili men ádebıetinen tálim beretin ustazdyq mamandyǵynda SDU ýnıversıtetinde oqyp jatyrmyn.
- Endi “Aqquıyn” jaıly sóz etsek. Qysqa áńgimeler jazý qaı kezden bastaldy? Ideıa qaıdan týdy?
- Týra 1 jyl buryn bastaý alǵan dúnıe búgin basty oıyma aınaldy. Ideıa muqtajdyqtan týdy. Ózim oqyǵym kelgen dúnıeni álem-jeli men kitaphana sórelerinen izdep, biraq tappaǵan soń, ózim jazǵandy jón kórdim.
- Kitaptyń ataýyn nege "Aqquıyn" dep qoıdyńyz?
- Kitaptyń ataýyn qoıarda kóp oılandym. Tuńǵyshyma esim tańdaǵandaı tula boıym tolqyp, kóńilim alasuryp, ájeptáýir qıynǵa soqqan edi. Keıin kitaptyń neden týǵanyna nazar saldym. Ózimnen, óz júregimdegi alaı-dúleı sezimderdiń borandatqan áserinen týǵan áńgimelerdi solaı sıpattaǵandy jón kórdim. Al qazaqta boı bermeı, yshqyna soqqan daýyldy jeldi “Aqquıyn” dep ataıdy…
QAZIRGI QAZAQ ÁDEBIETINIŃ KELBETI
- Qysqa áńgimeler negizinen qandaı taqyryptarǵa arnalǵan? Oqyrmandardyń alǵashqy qabyldaýy, reakııasy qandaı boldy?
- Negizinen ómir shyndyqtary men qoǵam kórinisterine arnalǵan. Ulttyq kózqaras pen adamı qundylyq ta shette qalmaıdy. Oqyrman qaýymnyń alǵashqy qabyldaýy áli esimde. Pikir alańynda jarysa talqylap, unatyp jatqandary qalaı esten ketsin?!
- Qazirgi zamanǵy qazaq ádebıetiniń kórinisine qalaı baǵa berer edińiz? Kitapqa qyzyǵatyn jastar bar ma?
- Qazirgi ádebıet – oıaý, tiri. Aqyn, jazýshy, synshy da tabylady. Tek ulaǵatty súıetin eldiń uly men qyzynyń júregińdegi shamyn jaǵatyn, kókeıine ǵajap áser usyna alatyn kórkem ádebıettiń jetispeı turǵany… Zamana suranysy bólek qoı. Sony eskerý kerek sekildi. Al zamandastaryma kelsek, kitap oqýshylar kóp. Shúkir. Ázili sasyǵan syrahanany emes, azyǵy tasyǵan kitaphanany jaǵalaıtyn belgili bir býyn bar. Osy otty óshirip almaý kerek. Lıtvak “Aqyly joq adammen aralasqansha, jaqsy kitap oqyǵan myń artyq,”- deıdi. Osy býyn aqyldy qoǵamdy qalyptastyratynyna men senemin!
- Qazir “Aqquıyn”, “Tarmaqtar” sekildi qysqa jazylǵan kitaptar kóbeıýde. Burynǵy uzaq klassıkalyq romandar jańa tolqynnyń áserinen oqylmaı qalmaı ma?
- Olaı dep oılamaımyn. Uzaq klassıkalyq romandardy “burynǵy” dep ataý da absýrd sekildi. Jańa tolqyn týsa, týlaǵan teńizden ot alyp týady. Mundaǵy teńiz – klassıkalyq shyǵarmalar.
- Ózińiz qandaı kitaptardy súıip oqısyz? HHI ǵasyrdan beri súıikti aqyn-jazýshylaryńyz kim?
- Ózim pálsapany, erekshe oı ıirimderin súıemin. Oı ústine oı syılaıtyn shyǵarmalardyń bereri mol. Muhtar Maǵaýın, Tólen aǵa, Dýlat aǵalar, qandaı shirkin! Tókpe jazýshylar bolar. Sózsiz klassıkter. Aqyn aǵalardan Esenǵalı Raýshanovty, Meıirhan Aqdáýletulyn, Muqaǵalı Maqataevtyń óleńderin jıi paraqtaımyn. Asylynda, atalmaǵandary qanshama…
«AQQUIYN» JAILY OILAR
- “Aqquıynǵa” úlken jazýshylardan, bedeldi tulǵalardan qandaı pikir kelýde? Olar qalaı qabyldaýda?
- Asanáli Áshimov, Dýlat Isabekov, Beksultan Nurjekeuly syndy zańǵar atalarymyz oqyp, Baqyt Bedelhan, Serik Qalıev aǵalarymyz batalaryn bergen edi. Pikirleri oryndy, kóńilge qonymdy. Maqtap ta, baptap ta qoıady. Qysqasy, unatty.
- Heıterler bar ma? Kózqarasyńyz qalaı? Jelide sońǵy kezderi kitabyńyzdy “keleke” etkender de baıqaldy. Olarǵa qandaı shara qoldandyńyz?
- Árıne, bar. Kózqarasym óte jaqsy. Kóptiń talqysy bolýy kerek. Sonda ǵana ósý, alǵa jyljý bolady. Bárin oqyp otyramyn. Abaıdy da túsinbegender, Muqańdy da aıaqtan shalǵandar, Mirjaqyp, Ahmetterdi de torǵa toǵytqandar boldy emes pe? Biraq tarıhta olar emes, atalarym qaldy. Demek, budan shyǵarar tujyrym da bólek. Al keleke etkenderge eshqandaı shara qoldanbadym. Jańa janrdy túsinbeı jatsa kerek. Biraq Qulagerdiń taǵdyryn keshpespin. Kerisinshe, oıly oqyrmandy jańa jańalyqtarmen baýraýǵa asyqpyn!
- Jaqynda “Aqquıyn - 2” jaryqqa shyqty. Quttyqtaımyz! Alǵashqysynan aıyrmashylyǵy qandaı? Qysqa áńgimeler osylaısha jalǵasyn taba bere me? Alda qandaı jobalar josparda?
- Kóp raqmet! Aıyrmashylyǵy ózektiliginde bolar. Ekinshi bóliminde barynsha búgingi qoǵamdy sýretteýge tyrystym. Qolymnan kelgen-kelmegenin oqyp kórip, baǵalasańyzdar bolady. Qysqa áńgimeler jalǵasyn tabady, árıne. Alaıda qazirgi maqsatym úlken shyǵarmalarǵa negizdelip tur. Ashyp aıtpaı-aq qoıaıyn. Qyzyq bolsyn. Kútińizder!
- Suhbatyńyzǵa raqmet!
Dına Lıtpın,
«Adyrna» ulttyq portaly
