Búgin, 2024 jyly 20 naýryzda QR Parlamenti Májilisiniń jalpy otyrysynda Májilis depýtaty Qazybek Isa Úkimet basshysy Oljas Bektenovke Joshy han negizin qalaǵan Ulyq ulystyń 800 jyldyǵy men Altyn Orda brendi týraly “Aq jol” frakııasynyń depýtattyq saýalyn jarııalady.
– Álemdegi jer kólemi jaǵynan eń úlken, qýaty jaǵynan eń kúshti jáne eń uzaq jasaǵan alyp ımperııa Altyn Ordanyń naǵyz murageri - Aqordaly Qazaq Eli!
Altyn Orda astanasy Saraıshyq jatqan Atyraýdaǵy quryltaıda Prezıdent Toqaev aıtqandaı, Qazaqstannyń memlekettilik dástúrinde aıryqsha oryn alatyn, 6 ǵasyr boıy Ortalyq Eýrazııanyń taǵdyryna tikeleı yqpal etip, ulan-ǵaıyr aýmaqta birtutas órkenıet quryp, jer júzine Altyn Orda degen atpen tanylǵan eń qýatty memleket Joshy ulysynyń negizi qalanǵanyna 800 jyl tolýy toılanatynyn el qýana qoldaýda.
Qazaq halqy álemdi bılegen qahannyń qurmetine uldaryna Shyńǵys dep at qoıyp, Altyn Ordanyń atasy, Qazaq handarynyń babasy -Joshy han kesenesine zııarat etip, alyptar jaıly ańyzdar men kúılerdi tyńdap ósken el.
Altyn Ordanyń 750 jyldyǵy Qazaq Eli tarıhynda tuńǵysh ret 2019 jyly memleket basshysy Q.Toqaevtyń bastamasymen toılandy. Buǵan deıin Altyn Ordanyń da, Alash Ordanyń da atyn bılik aýzyna almaıtyn...
2019 jyly Ulttyq keńestiń alǵashqy otyrysynda biz Altyn Ordanyń 750 jyldyq toıyn 2024 jyly Joshy ulysynyń 800 jyldyǵymen jalǵastyrý jaıly usynys jasaǵan edik. Endi mine, memleket basshysy Joshy ulysynyń mereıli belesin laıyqty atap ótip, elimizdi álemge tanytý úshin Altyn Orda brendin tolyq paıdalaný qajettigine basa nazar aýdardy.
Iá, elimizdiń álemdik ımıdjin nyǵaıtý úshin Altyn Orda brendi kez kelgen el qyzyǵar taptyrmas altyn qazyna.
Qazaq jerinde jatqan Ulyq ulystyń negizin qalaǵan uly han Joshyǵa da, alyp ımperııanyń astanalary bolǵan Ulytaý men Saraıshyqqa da álem nazaryn aýdarar kezeń bastaldy.
1.Osyndaı álem tarıhyndaǵy salmaǵy orasan sańlaq tulǵalar men mańyzy zor tarıhı qalalar ózge bir eldiń enshisinde bolsa, ne bolar edi... Shaǵyn ǵana Mońǵolııa Shyńǵys han arqyly dúnıe júzine dúbirin tanytyp jatyr... Biz de Shyńǵys hannyń alyp eskertkishinen kem emes kemel eskertkish keshenin turǵyzarmyz. Ol keshende Joshy hannyń da, ákesi Shyńǵys hannyń da, uly Batý hannyń da, sheshesi, Shyńǵys hannyń eń jaqyn keńesshisi bola bilgen, tórtkúl dúnıeni bılegen tórt ulyn týǵan qazaq qyzy Bórte ananyń da eskertkishi turýy kerek. Ulystyń uly bıleýshileriniń, batyrlardyń, bılerdiń, aqyndardyń, asyldardyń músinderin qoıý kerek.
Altyn Ordaǵa arnalǵan mundaı alyp memorıaldyq keshen turǵyzyp jatsaq, ult rýhy dúr silkiner dúbirli dúnıe bolar edi...
2.Joshy ulysynyń 800 jyldyǵyn merekeleý - eldik mańyzy erekshe zor rýhanı serpilis bolýy tıis. Alash rýhyn kóterer alyp ımperııa Altyn Ordamyzdyń tarıhyn kúndelikti nár berer rýhanı aınalymǵa qosý úshin memlekettik ulttyq saıasat kerek. Altyn Ordadan Alash Ordaǵa deıingi otanshyldyq ór rýh Azattyǵyq alǵanymyzǵa otyz jyldan assa da, áli jolǵa qoıylmaǵan Ulttyq ıdeologııamyzdyń altyn ózegine aınalýy tıis!
Altyn Ordanyń atasy Joshy han qurǵan Ulyq Ulystyń 800 jyldyq toıyna memleket bolýyna "osy ortaǵasyrlyq derjavanyń geosaıası murasy negiz bolǵan”, kezinde Altyn Ordaǵa salyq tólegen birqatar Eýrazııa memleketteri basshylaryn shaqyrý kerek. Sonda "Qazaq eli bolmaǵan" dep júrgenderdiń tarıhı saýatyn ashar taǵylymdy sabaq bolar edi...
Altyn Orda ımperııasy jahandy qylyshpen jaýlasa, murageri - Qazaq Memleketi álemdi bilim-ǵylymymen, ádebıeti men ónerimen jaýlaýy tıis!
Usynystarymyz:
1.Altyn Orda tarıhy, Joshy hannyń erekshe tulǵasy týraly derekti jáne kórkem fılmder, serıaldar men anımaııalyq týyndylar túsirý kerek.
2. Altyn Orda dáýiriniń tarıhı eskertkishteri Joshy han kesenesi, Saraıshyq qalashyǵy jáne «Qyzyl oba» qorymyn týrısttik ortalyqtarǵa aınaldyrý kerek. Týrıstik ınfraqurylymdy zaman talabyna laıyqtaý qajet.
3.Astanada Altyn Orda dáýiriniń uly murasyn aıshyqtaıtyn asqaqtaǵan alyp monýment turǵyzý kerek.
4.Ádebıetimiz ben mádenıetimizde, beıneleý ónerinde de Joshy han men Altyn Orda tarıhy Táýelsiz eldiń ustanymymen beınelenýi kerek.
5.Mektep pen joǵary oqý oryndarynda Altyn Orda dáýiri búgingi kún talabymen oqylýy tıis.
Biz bul usynystarymyzdy 2019 jyly da aıtqan edik, taǵy da qaıtalap otyrmyz.
