Analardyń namysyna tıgishter kóbeıip ketti... ásirese kópbalaly Analardyń... Anadan týmaǵandar...
"Ber-ber" deıdi, tilenshekter, suranshaqtar, qaıyrshylar.... asyraı almasań, nege týdyń?... bydy-bydy...."
Bulaı aıtatyn adamdar aqyl-parasattan, analıtıkalyq óreden, meıirimnen jurdaı robottar. Mıyna jazylǵan "baǵdarlamamen" ǵana sóıleıdi, jumys isteıdi...
Bular alpaýyt kompanııalar men bankterdiń memleketke 30 jyl boıy "ber-ber" dep, qazynany jan-jaqtan emip, soryp kele jatqanyn, jyl saıyn mıllardtar, tipti trıllıondar alatynyn, olardyń aılyqtary 1-3-4 mıllıonǵa deıin baratynyn bilse de - bilmegensıdi, kórse de - kórmegensıdi... óıtkeni ózderi solardyń súıekterin mújýge májbúr...
Al sender bilesińder me, halyqty, ásirese balapandardy eń aldymen memleket asyraýǵa MINDETTI!!! Turaqty jumys oryndarymen, turaqty, laıyqty járdemaqymen!!!
Nebári 18 mln halqy bar, asty-ústi tunǵan baılyǵy bar Qazaqstanda nege kedeıler kóp? Nege baspanasyzdar kóp? Nege jumyssyzdar kóp? Nege memleketke qaryz adamdar kóp? Nege qaıyrshylar kóp? Nege saýatsyzdar, nadandar, mádenıetsizder kóp? Nege halyqtyń arajigi barǵan saıyn "baılar" men "kedeıler" bolyp eki tapqa bólindi? Nege orta tap az? Nege..., nege..., nege?...
Suraq kóp, jaýap ta bar...
Ol analarda namys, ar-uıat joq emes! Bar! (Namys, ar-uıat bireýde joq bolsa - ol bılikte joq!!! Memleketti durys basqara almaı, baılyqty durys ıgere almaı, tek alypsatarlyqpen, jemqorlyqpen aınalysqan bılikte namys joq! Olarda ar-uıat, namys bolsa, halyqty, memleketti, qazaqty osynshalyqty dárejege jetkizer me edi??!!... )
Ol Analar memlekettik bıýdjetten sol balalarǵa bólingen qarjyny talan-tarajǵa salmaı, sol balalardyń ózderine jumsaýdy ǵana surap júr. Bıýdjetten qomaqty qarjy alyp, "balalarǵa kompıýter aldyq" dep, ár kompıýterdiń qunyn mıllıondap kórsetip, eski-qusqy kompıýter berip, "ony sosyn qaıtarasyńdar, buzylǵan bolsa, aqshasyn óteısińder" dese, ákimdikke barmaǵanda ne isteıdi? Olar óz quqyqtaryn qorǵap júr! Vseobých ta, AÁK de, balalarǵa mektepte tegin tamaq ta - memlekettiń ózi qabyldaǵan baǵdarlamalar men zańdar. Analardyń tilegi - sol zańdardyń oryndalýy!
Onsyz da bu bılik 30 jyl boıy halyqtyń baılyǵyn tonap, balapandardyń nesibesin urlap keldi!..
Al endi saýatsyzdyqqa, mádenıetsizdikke salynyp, aıǵaı-uıǵaı shyǵaratyn áıelder bolsa, onyń túpki sebebine úńilińizder.
Eń aldymen halyqtyń saýatsyz, mádenıetsiz, nadan bolǵany - bıliktiń halyqty durys oqytyp, tárbıelemegeninen. Adamdardyń bári Talǵat Janysbaı emes. Árkim ártúrli taǵdyrdy basynan keshiredi. Der kezinde oqı almaıdy, oqysa da, jumys tappaıdy, ómir boıy qý tirshiliktiń kúıbeńimen júredi, basyna tartsa, aıaǵyna jetpeıdi, aıaǵyn japsa, basyna jetpeıdi, kredıt, arenda, kvartplata jan-jaqtan jabylyp jan alqymnan alady, ishkish, sabaǵysh kúıeý bolady, otyrsań opaq, tursań sopaq qylatyn ata-ene, qaıyn ápke, qaıyn sińliler bar.... Saýattylyqty, etıka-estetıkany mektepten oqytyp úıretpese, ómirinde kitap oqymasa, ómir súretin ortasy qıyn bolsa, ómirden teperish, qaǵajý, satqyndyq kóp kórse, ártúrli jaǵdaılar, tragedııalar basynan ótse - ondaı áıelderge tek túsinistikpen qarap, psıhologııalyq kómek berý kerek. Bireý bireýdiń "shkýrasyna" kire almaıdy. Árkimde júrek, sana, taǵdyr ártúrli. Jalpy halyqtyń áleýmettik psıhologııasyn qalyptastyratyn mehanızm - memlekettiń tańdaǵan joly, júrý baǵyty. Memleketti basqarýshy bılik adassa, halyq on ese adasady.... Ár basshy óz óńiriniń Dankosy bolmasa, halyq qarańǵy túnekte qalyp, qurdymǵa ketedi...
* Búgingi Analardyń ákimdikterge baryp shyryldap talap qoıyp júrgeniniń mánisin erteń onlaın-sabaq bastalǵanda túsinesizder! Aldyn-ala sebeptermen kúresýdi, kemshilikterdi aldyn-ala boldyrmaýdy, joıýdy bilmeıtin basshylyq erteń bir aıdan keıin-aq saldarmen "kúresken" bolyp, bastary qatyp júretin bolady. Sol problemalarǵa ózderiniń jemqorlyǵymen, qate sheshimderimen sanaly túrde ózderi keledi. Olar aıaǵy solaı bolaryn, túbi úlken máselege ulasaryn jaqsy biledi. Bile tura, solaı isteıdi. Óıtkeni olar halyqqa qastandyq jasaýdyń túrli tásilderin meńgergen. Parasatty, janashyr, qaıyrymdy, saýatty, isker basshylar óte az... ókinishke qaraı...
Halyq sany Qytaı, Indııa sııaqty 2 mlrd demeı-aq qoıaıyn, Ózbekstan sııaqty 35 mln bolǵanda qaıter edi???
Sáýle Ábildahanqyzynyń jazbasynan
