Ótken apta úkimet otyrysynda jańa oqý jyly men oǵan daıyndyq barysy jóninde keńinen sóz etildi. Jıyn barysynda Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat AIMAǴAMBETOV aldaǵy oqý jylyna túzilgen josparymen tanystyrdy. Al óz kezeginde premer mınıstr Asqar MAMIN mınıstrlikke birqatar tapsyrma júktedi. Jańa oqý jylyna daıynbyz ba? Sabaq qalaı oqytylady? Bilim berý qalaı júzege asyrylady?
Kóktemde koronavırýsqa baılanysty alǵash ret tótenshe jaǵdaı jarııalanyp, elimiz qashyqtan oqytý júıesine ótken edi. Qashyqtan oqytý júıesi degen aty bolmasa, byltyrǵy oqý jylynyń sońǵy toqsany «sabaq ótti» degenniń yrymyn jasaǵany barshaǵa aıan. Á degennen ınternet jyldamdyǵy tartpaı, oqýshylarǵa onlaın bilim berýge tańdalǵan platformalar iske alǵysyz bolyp qalǵany taǵy bar. zoom arqyly bilim bermekke umtyldyq. Túk shyqpady. "Bilimlend" dedik, ol da jaramady. Aqyrynda qazaqstandyq oqýshylardyń basym bóligi WhatsApp jelisi arqyly tapsyrma alyp, sol arqyly sabaq oqyǵan boldy.
Bul qalaı júzege asyrylǵanyn ata-ana da, oqýshy da, muǵalim de jaqsy biledi. «Oryndaldy» degen belgi soǵyldy, sharýa sonymen bitti. Kóktemde qashyqtan sabaq oqý týraly asa bir bas aýyrtqandar bola qoımady. Sebebi, karantın dep ata-ana úıde otyrdy. Bir ýaqyt balasynyń sabaǵyn qadaǵalaýǵa da múmkindigi boldy.
Al endi jańa oqý jylynda qalaı bolmaq?
Balasyn sabaq oqytamyn dep ata-ana úıde otyra berse, jumys istep kim aqsha tabady? Al ata-ana aqsha tabý úshin jumysqa ketse, balanyń sabaǵyn kim qadaǵalaıdy? Eń basty suraqtyń biri -osy. Karantınde otyra berse, onlaın oqý emes, asqazannyń qamy aldyńǵy orynǵa shyǵary sózsiz. Alaıda bilim mınıstrligi bul jaǵyn nazarǵa almady. Birinshi toqsan qashyqtan oqytamyz dep otyr.
Kelesi másele, asa muqtaj otbasynyń balalaryna úkimet shamamen 500 myń kompıýter beretinin málimdedi. Óte durys aq. Desek te, elimizde asa muqtaj otbasydan bólek, muqtaj, jaǵdaıy orta otbasynyń balasy da bar emes pe? Kompıýteri joq condaı otbasynyń balasy ne isteıdi? Bul máseleni de qazbalap qarastyrǵan eshkim bolmady. Máselen, úsh oqýshysy bar, kompıýteri joq otbasy qandaı jolmen qashyqtan bilim alady? TV sabaqtaryn kezektesip kórip sabaq oqý múmkin be? Ár úıde kóp bolsa, eki teledıdar bolýy múmkin. Olaı bolsa, biz mysalǵa alǵan úsh oqýshy sabaq oqýdyń qandaı jolyn tańdaýy kerek?
Úkimet ýáde etken kompıýterler dittegen jerine tike jetse, jaqsy. Al jetpeı qalsa, qalaı bolmaq? Oqýshylarǵa kompıýter beriledi degen naýqan bastalmaı jatyp-aq, bylyǵy ashyla bastaǵany taǵy bar. Bul sózimizge tómendegi aqparatty foto dálel bola alady.
Kimdi kim aldamaq?
Tamyz aıynda balalarǵa jáne ata-analarǵa "Úıde qalaı oqý kerek?", "Gıgıena negizderi", "Kıbermádenıet", "Internet arqyly qalaı oqý kerek?", "Dene jattyǵýlarynyń mańyzy" sııaqty biryńǵaı synyp saǵattary, ata-analar jınalystary ótkizilý tapsyrylǵanyn aıtty mınıstr Aımaǵambetov. Mynadaı taqyrypta barlyq ustazdar synyp saǵatyn ótkize alady, ata- analar sol taqyrypty tolyq meńgerip ketedi degenge senim az. Óıtkeni elimizdegi barlyq ustaz ben ata-ana jańa tehnologııalardy jetik meńgermegen. Jalpy, elý jastan asqan ata-ana men ustaz arasynda «kıbermádenıet» týraly sóz qozǵaý, tym artyq emes pe?
Osyndaı máselelerdi alǵa tartyp, bizge habarlasqan Aınur esimdi muǵalim: «Ata-ana retinde de, muǵalim retinde de aldaǵy oqý jylyna alańdap otyrmyn. Úsh balama ınternet gadjetterin qalaı alyp beremin? Alyp bergen kúnniń ózinde, ınternettiń jyldamdyǵy qalaı bolady? Óz balalarymnyń jaǵdaıyn rettermin, al oqýshylarǵa sabaq ótý máselesi qalaı sheshim tappaq?
Máselen, onlaın oqytý týraly kýrs shymkenttik muǵalimder úshin tamyzdyń sońǵy kúnderine belgilenipti. Aınalasy sanaýly kúnde oqýshyǵa qashyqtan bilim berýdiń qyr syryn meńgerip shyǵýǵa tıispiz. Bul múmkin be? Árıne, múmkin emes! Ózim tanıtyn muǵalimderdiń ishinde ýatsapp jelisin áreń qoldanatyndary bar. Al kompıýter baǵdarlamalaryn meńgerý árbir ustazǵa ońaı soqpasy sózsiz.
Tamyzdyń sońǵy kunderinde alasapyran kýrs oqyp bitken bolyp, onyń aqyry baıaǵy ýatsapp jelisinde sabaq oqytýǵa jalǵasýy múmkin. Óıtkeni elimiz qashyqtan oqytýǵa qaı jaǵynan alsaq ta, daıyn emes»,- deıdi.
Myń teńgelik tarıf máseleni sheshpeıdi
Al tórt balasy oqýshy Gúldana SARYBAI: «Bári -dalbasa. Mınıstrlik te, basqasy da ózderin aldamasynshy. Interneti baıaý Qazaqstanda qashyqtan bilim berý múmkin emes. Tórt balama úkimet tegin kompıýter bergen kúnniń ózinde de, olardyń ınternetine aı saıyn WiFi úshin alty, jeti myń tóleýim kerek. Internetke aqsha tabam ba, joq álde balamnyń tamaǵyn asyraımyn ba? Karantın dep jumyssyz úıde otyrmyn. Joldasym joq. Páterde turamyz. Biz sııaqtylar ne isteıdi? Osy jaǵyn bıliktegiler oılandy ma? Álde oılap tapqandary myń teńgelik "Bilim"tarıfi me?» -dep kúıinedi.
«Telesabaqtar depti. Onyń ózi áli tolyq daıyn emes. Telesabaq úshin elektr jaryǵy kerek emes pe? Al biz turatyn Túrkistan oblysynda sál jel tursa, jaryq jalp etip sónedi. Sondaı kezde bala neni kóredi? Bizdiń aýylda ınternetti qyr jaqqa shyǵyp qana «ustaýǵa» bolatynyn eskersek, onlaın sabaqty umytýymyzǵa týra keletin shyǵar?»- deıdi Saıram aýdanynyń turǵyny Gúlzada apaı.
Iá, qashyqtan oqytý degen másele Qazaqstanda jaqyn ýaqytta sheshimin taba qoıar másele emesi anyq. Internet jyldamdyǵy, gadjettiń jetkilikti bolýy shart, ustazdyń tehnıka tilin meńgergen besaspap bolýy taǵy shart, balanyń sabaǵyn úıde qadaǵalaıtyn ata-anasynyń janynda bolýy mindetti, al ol úshin úıde otyrǵan ata-anaǵa úkimet tarapynan járdemaqy tólenýi kerek. Osy atalǵan sharttar men mindetterdiń basyn qossaq, eshbiri de júzege asyrýǵa kelmeıtin nárseler.
Olaı bolsa, kúzden bastap qazaqstandyq oqýshylar qalaı bilim almaq? «Bilim aldy, bilim berildi» degenniń yrymyn jasaımyz ba taǵy? Bul yrymdy qaıtalap jasaı bersek, aqyry jaqsy bolmas. Kelesi maqalamyzda yrymy jasalatyn qashyqtan oqytýdyń aqyry nege aparyp soǵatyny týraly aıtatyn bolamyz.
Merýert HÝSAINOVA,
«Adyrna» ulttyq portaly.
