Qazirgi tańda qandaı týyndylar usynbaqsyz oqyrmanǵa, qandaı jańalyqtaryńyz bar ?
Jańa kitap qazirge joq. Kitap shyǵarý da maǵan qyzyq bolmaı qaldy. Endigi kitaptardyń maǵan túk qyzyǵy qalǵan joq. Buryn kútip otyrýshy edim, jazýǵa asyǵyp, sondaı bir zamannyń aýrasynda. Aqyndarymyz biraq sharshamaı óleń jazyp jatyr. HHI - ǵasyrǵa aqynnyń qajeti bar ma? Bəri lırıka ǵoı. Oıdy qoparyp aıtatyn óleńder bolsa eken. Myna óleńdi qara, osy kitap bolyp shyǵady
"Arman qýǵan bala kez jastyq jaılaý,
Qarasha úıdiń kúlshe nanyn ańsaǵan.
Maqsat pen mahabbaty ómir bastaý,
Saǵyndyryp saǵymdaı buldyraǵan." Al óleń ba osy?
- "Aıý otyr partada,
Meniń elim - Qazaqstan" - degendeı boldy ǵoı!
-(Kúlip...) Osyndaı óleńder qaptap ketti. Kitap bolyp shyǵady.
Poezııamyz HH ǵasyrdyń aıaǵyna qaraı óziniń sharyqtaý shegine jetken sııaqty. Odan keıin óleńder jazylyp jatsa da, este qalmaı, tez umtylyp jatady.
Iə. Qazir jýrnalıstıka, proza, drammatýrgııa osy úsheýi ǵoı eń qajettisi. Bizdiń qazaq jýrnalıstıkasyn aıtyp otyrǵan joqpyn. Moskvanyń jýrnalısteriniń qolyna sý quıýǵa jaramaıdy bizdiń jýrnalıster. Oı órisi, máseleni qoıýy, analıtıkalyq aqyl-oı, parasat, kemeldik, bıiktik bunyń bəri joq. Məskeýde kitap shyǵyp jatyr, tórt tomdyq tańdamaly shyǵarmalar jınaǵy.
Bilim alýshylar "Tirshilik", "Gaýhartas", "Talaqan186", "Soıalızm zəýlimin" sabaq barysynda taldap jatyr...
Sol shyǵarmalardyń ózin osy jerde qýdalap, "Kóknar ishedi " dep. Sonda Máskeý emes, orys emes Qazaqtar. Repressııa jyldary Qazaqstanda 22 000 adam atylǵan, Ózbekte 14-aq adam atylǵan. Bəri ózimizden. "Júz jyldyq mahabbat" spektaklin kórdiń be?
Kórdik. Kórdik. "Qap... Ətteń ózimiz ekenbiz ǵoı!" dep qaıtqanbyz.
Mine sondaǵy Maǵjan aǵaıdy atqan ózimiz eken ǵoı. Máskeýden hat kelgen Maǵjanǵa ne isteımiz degende "Maǵjannyń taǵdyryn ózderiń sheshińder. Ol jóninde Úshtiktiń qaýlysy joq. Sottaısyńdar ma, bosatasyńdar ma ózderiń bilińder" degende, Máskeýge biz qaıtadan hat jazǵanbyz "Sizderdiń bularyńyz durys emes. Maǵjan atylýy kerek." dedik. 1924 jyly Jazýshylar Odaǵynyń qaýlysy boıynsha jəne Məskeýdegi "Birlik" uıymynyń sheshimi boıynsha Maǵjan kim? "Maǵjan-pontıýrkıst", "Maǵjan - Japonııanyń fınıony", "Maǵjan - baıdyń tuqymy", "Maǵjan-ultshyl", "Sovet ókimetine qarsy" dep aıyp taǵyp, Úshtiktiń qaýlysyn ózimiz surap alǵanbyz Qazaqstan Jazýshylar Odaǵy. Myna "Tirshilik" úshin sol baıaǵy Keńes ókimeti bolmaǵanda Qazaqtar meni de attyryp jiberer edi. Plenýmda baıandama jasady "Dýlat Isabekov jasampaz qoǵamymyzda belsendi keıipkerlerdi almaıdy. Olardy jazbaıdy. Ylǵı da kóknarshy, dýana, súıekshi, mola qazýshylardy jazady." dep... Sonyń ózi jetkilikti edi atyp jiberýge. Qaıta Məskeý bir jaǵynan qutqaryp ta qalatyn. Bes jyl boıy meniń kitabymdy baspaı qoıǵanda Məskeýge bardym. Sovetskıı pısatel baspasynyń dırektoryna. "Ponımaıý vas, ponımaıý" dep, ol kezde ol dırektorǵa kirý qıyn, úsh-tórt kún kútip jattym. Ol da biraz aıaǵyn tartyńqyrap qaldy da osyndaı Qazaqstannyń ózi sóıtip jatsa biz qaıtemiz degendeı... Redaktordy Ornold Osfoldovıch Tam degen kisini shaqyryp alyp oqy "Aldymda Qazaq jazýshysy otyr, ony ana jaqta renjitip jatyr. Marıhýanony jazǵan Keńes ókimetiniń alǵash jazýshysy. Osy máseleni sheshińizshi. Kitapty alyp oqyp oqyp kórińiz" dedi. Sodan keıin sol redaktordyń kabınetine keldik. Nadejda Grıgorevnany shaqyrdy. Qatelespesem redaktorym sol bolýy kerek. Soǵan tapsyrdy. Sodan men keldim daǵy ol kezde aýdarylǵan joq shyǵarmalar. Aqsha tólep aýdaratynbyz. Osy kúnge sheıin aqsha tólep aýdarǵyzamyz ǵoı. Jyldam jasatyńyz da bizge jiberińiz dedi. Povestterimdi jyldam jasatyp Məskeýge jiberdim. Biraq úmitim az bolǵan. Oıladym qalaısha meniń kitabym basylmaı ketedi dep... Onyń ústine Máskeýde bastyrmasań seniń kitabyńdy eshkim moıyndamaıdy. Əli de sol ǵoı. Sóıtip segiz aıdan keıin hat keldi. Olar reenzııaǵa beripti. Úsh reenzııaǵa. Úsheýi de qýanyshty pikir jazypty. Əsirese tapsyryp bergen ǵoı "Tirshilikti" qatty kóńil bólip oqyńyzdar degen. Olar soǵan qatty kóńil bólip oqyǵan. " Munda artyq eshteńe joq. Avtor jol aıyryǵyndaǵy adamdardyń adasýyn jazyp otyr. Bul adam taǵdyry." dep sonymen olar 1979 jylǵa josparlap, kitabyńyzdy aýdarýǵa kirisemiz dedi. Sóıtip 1979 jyly kitap bolyp shyǵyp ketti baspadan. Sodan keıin úlken maqala basty. Qazaq ádebıeti týraly birinshi kólemdi maqala jazdy. Onyń kólemine shek qoıatyn buryn. Sóıtip soǵan "ena dobroty" (Meıirbandyq baǵasy) degen úlken taqyryppen maqala jazyp meni bərinen qutqardy da jiberdi.
Qazir QHR da óner kórsetip jatyr ǵoı Dımash Qudaıbergen. Qazaq Qazaqty moıyndaýy úshin ony əlem moıyndaýy kerek pe degen oı keledi. Oǵan deıin sahnaǵa shyǵyp júrse de moıyndaǵan emespiz ǵoı!?
Iə, moıyndamaımyz ǵoı! Ol bir. Biz eshnərseni ózimizshe moıyndamaıtyn halyqpyz. Men bıyl 75-ke tolamyn. Osyǵan anyq kózim jetti. Shetelde pesa qoıǵan jalǵyz men ǵana. Bul qýanyshty me, ókinishti me? Men úshin ókinishti. Nege osy ýaqytqa deıin jalǵyz men ǵana qoıdym? Qaıda bizdiń basqa avtorlarymyz? Sonshalyqty jaman shyǵarmalar jazǵan joq edi. Sodan keıin bizde memleket tarapynan eshqandaı qoldaý bolmaıdy. Tipti men alǵash ret Peterbýrgte pessamdy qoıdym. Qaıtyp kelgenimde bir selt etip qýanyp qolymdy almady. Tek qana memleket emes, sheneýnikter emes, qatar qurbylarym. Tipti ózimniń aıtýyma týra keldi. Men osyndaı baryp keldim dep... "Əəə" dedi də qoıdy. Odan keıin Reseıdiń kóp teatrynda qoıyldy ǵoı. Peterbýrgte eki teatr qoıdy. Onda da selt etpedi adamdarymyz.
Bilip otyrǵan shyǵar?
Bilgende qandaı. Bilip otyr. Tipti bir dastarhanda otyr toıda kezdesip qaldyq, sonda eshkim eshteńe demedi. Men oıladym əı mynaý Talǵarǵa baryp kelsem de suraıdy ǵoı "Talǵarǵa nege bardyń? Qalaı eken dep " (kúlip). Ədeıi "Peterbýrgke nege bardyń?" dep suramady. Ar jaǵynda aıtylyp keteıin dep tur da. Ol endi Peterbýrg. Endi kezekte London.
Kembrıdj ýnıversıtetinde "Ókpek jolaýshynyń" tusaýkeskeri boldy. Qalaı baryp qaıttyńyzdar?
Iə. "Ókpek jolaýshyny" teatrda qoıdy. Ony orys gazetterinde jazyp shyǵardy. Qazaq gazetterine aıtqanbyz "Jas Alash" gazetine nege shyǵarmaǵanyn bilmeımin. Aıttym Qazaq pessalary kúnde Londonǵa shyǵyp mezi qylǵan bolýy kerek. Sender tipti mən bermeısińder ǵoı dedim. "Qazaq Ədebıeti" gazeti de jumǵan aýzyn ashpady. Qaıta Ońtústik gazeti bir betke aıqaılatyp turyp berdi. Odan keıin Londondaǵy Lordtar palatasyna baryp halyqaralyq syılyq alyp keldim. Taǵy da Lordtar palatasynda tuńǵysh ret sóz sóılegen Qazaqtyń jazýshysy menmin. Ony da aıtpady. Tipti Astanaǵa barǵanda sheneýnikterge sóılesip turyp Londonǵa baryp keldim, pessam qoıyldy dep aıtsam, əsheıin jəı aqparat sııaqty qabyldaı sala telefonmen sóılesip otyra beredi. "Oı jaqsy bolypty ǵoı! Tuńǵysh ret Qazaqtyń abyroıy ǵoı!" dese qýanasyń. Al biraq ketip bara jatqan kezimde Prezıdent qabyldaǵan rezıdenııasynda. Ol kisi estip qýandy. Munyń jaqsy bolǵan eken. Sət sapar dep saǵatyn berdi. Sol kisiden basqa eshkim qýanǵan joq.
Kitap oqymaıtyndyǵynan da bolar búgingi qoǵamnyń?
Oqymaıtyndyǵynan emes qyzǵanyshtan. Kóre almaýshylyqtan. Sóıtip oılady daǵy, biraq ol týraly da pessa jazyp qoıdym ǵoı. "Tor" degen Býlgakov jaıly "Stalınniń repressııasynan aman qalǵan Býlgakov, qyzǵanyshtyń repressııasynan aman qalmady". Qyzǵanysh túbine jetti, qatty qaıǵyrdy. Gazetter qýanyp turyp jazdy. Jaqyn arada qaýly boıynsha Býlgakovtyń barlyq pessalary qoıylady. Quttyqtaımyn sizdi dedi. Nobel syılyǵyna usynylyp ketedi degen sııaqty... Sonymenen, al qyzǵansań taǵy degendeı men taǵy bara jatyrmyn. 1-qazan kúni Lordtar palatasynyń akti zalynda meniń 75 jyldyǵymdy atap ótedi. Qazaqstannan buryn.
Jıyrmasynshy jeltoqsanda ıə, týǵan kúnińiz? Biraq biz əli bastaǵan joqpyz eshqandaı quttyqtaý is-sharalaryn..
Qazanǵa aýystyryp aldym. Taǵy da aýystyramyn ba dep júrmin.
Nelikten ?
Sharshatady bir kúnde. Bizdiń de týǵan kúnimiz belgisiz ǵoı (kúlip). Metirkeniń ózin ekinshi synypta júrgende alyp kelip bergen aǵam. Ol qaıdan biledi. Ol kezde soǵys qaınap júrip jatqan kez. Joqshylyq. Aýylda úıde týǵan. Kalhozyńda medpýnktte joq. Sheshem jalǵyz bes balamen. Əkem soǵysqa ketip qalǵan. 2014 jyly tuńǵysh ret "Bir dramatýrg" degen festıval ótti 70 jyldyǵymda. On eki teatr keldi, alty teatr ózimizden (M.Əýezov, Lermontov, Jastar orys teatry, Kəris teatry, Qaraǵandy jəne óz oblysymnan Shymkent teatry), altaýy shetelden (Peterbýrg, Omsk, Tájikstan, Bashqurtstan, Bolgarııa t.b) keldi. Endi sol sııaqty bular da ótkizeıin dep jatyr. Londonda 75 jyldyǵymnyń qurmetine. Kóp nərse qarjyǵa kelip tireledi ǵoı. Úsh teatr baratyn boldy M.Əýezov "Jaýjúrek" spektaklimen, Kəris teatry barady. Sodan keıin úshi kúni "Aqqý júrekke" prımera bastalady. 4,5,6,7 si tórt kún qoıylady. Sonymen qaıtamyz. Qazirge osylar jasap jatqan tirlikterimiz. Túsinetinder qýanyp jatyr. Baram deseńder baryńdar. Ózbekter, Armııandar, Grýzınder kóship barady. Biz tek qana maqtanýmen ǵana kele jatyrmyz. Pıar, pıar, pıar. Bərinen ozdyq. Bərinen aldamyz. Al shetke shyǵyp qarasań ondaı emes sekildi. Londonda meni BIBISI ge shaqyrdy. Sóıtsek barlyq Respýblıkalardan redakııalar bar də, Qazaqstannan joq. Qaıda desem "Biz kóbinese oryssha sóıleımiz. Sondyqtan Reseı arqyly bile beremiz" dep ketip qalǵan. Búkil basqarýda ózbekter. Jańaǵy meniń spektaklimniń rejısseri ózbek jigit – Iýldash Jorabaev. Sol jigit Tashkentke spektakldi alyp keldi. Bardym, eki kún kórsetti. Óte jaqsy. Aǵylshyn tilinde júrdi. Zal toly ózbektiń jastary. Ońtústikke baryp aıttym 300shaqyrym jerge Londonnan keldi, shaqyraıyq ózderi asyǵys kóp nərse de kútpeıdi olar, ondaıǵa úırenbegen dedim. Eshkim elegen joq. Pýshkınniń mynadaı sózi bar "Chert dogodal, s takım talantom, ýmom rodıtsıa mne v Rossıı" degen, qaı saıtan azǵyryp osynsha talant berip, aqyl parasat berip meni Reseıde týǵyzǵan degen sózi ǵoı endi. Pýshkınniń ózi solaı degende biz qalaı bolamyz? Sonda aıtyp em "Orys bolyp týmaǵan ekenmin, grýzın bolyp týmaǵan ekenmin, eń joq degende ózbek bolyp týmaǵan ekenmin" dedim. Osydan keıin bizdi əlem qalaı tanysyn? Londonǵa kitaphanada boldyq. Qazaqstannan meniń "Gaýhartas" degen kitabym ǵana birinshi orynǵa ıe boldy. Bireý-aq. Abaı joly tur ony da "Məńgilik saqtaýdan" alyp tastaǵan, sebebi Məskeýdiń "Progress" baspasynan shyǵypty. Q. Muhamedjanovpen Sh.Aıtmatovtyń "Kóktóbedegi kezdesýi" tur. Bul aǵylshyndar qazir prınıp qoıdy Anglııada shyqqan Anglııada turatyn jazýshynyń aýdarǵan kitaptary ǵana "Məńgilik saqtaýǵa" qoıamyz degen.
Qazirgi tańda fılmderge senarıı jazyp júrsiz be? Daıyn bolǵany qanshalyqty kóńilińizden shyǵýda?
Fılm túsirilip jatyr Jaýjúrek jaıly Balýan Sholaq. Senarııin ózim jazdym. Orysshaǵa ózim aýdardym. Endi bastalady, jer qaraıdy kún ysydy. Kúzge deıin túsirip bitiresińder degen tapsyrma aldy olar. Qarjy jaǵy ədettegideı. Ahan Sataev "Tomırısti" túsireıin dep jatyr eken. Onyń əri prodıýseri, əri senarıı avtorlarynyń biri Ə.Nazarbaeva. Qarajat soǵan ketip jatyr degen sóz. Bir proekt eki saǵattan aspaýy kerek eken, bizdiki tórt saǵat bolyp ketipti. Qysqartyp rettedik. Bizdiń rejısserlarymyzda degenmen ədebıetshi emes qoı. Eń kerekti jerin alyp tastaıdy də. Ətteń ózińniń ishińnen shyqqan dúnıeniń bərin túgel ekranǵa shyǵara almaısyń. Fılm jelisi bylaı bastalady «Orystar bizdi "Bulardyń bəri jabaıy" dedi ǵoı endi. Dolgonosovtyń on jeti jasar qyzy oqyp jatqan. Osy on jeti jasar qyzdy Balýan Sholaq alyp qashady. Shart qoıady "Elimdi ,əke sheshemdi bosat. Əıtpese qyzyńdy tiri kórmeısiń" dep. Qyzdyń oıynda qazaqtar jabaıy, aman qalamyn dep oılamady.»
Qazaqtyń tektiligin, bolmysyn tanytatyn kıno bolmaq qoı demek?
Iə. Sondaı bir Ulttyq nərse jasaǵym kelip otyr də. Olardyń sanasyna biz oqymaǵan, jaýyz, qaraqshy kóringenbiz ǵoı. Biraq ol jerde eshqandaı jaýyzdyq bolmaıdy. Úırenip, Balýan Sholaqqa ǵashyq bolyp qalady. Əńgime barysynda 900 jyl buryn Móńke aqyn jaıly aıtyp, qyz 900 jyl aldyn aqyn bolǵanyna tańdanyp. Jalpy alyp qashqanyń jaqsy boldy. Əıtpese ómir boıy durys tanymaı óter edim deıdi. Balýanǵa sen maǵan úılener me ediń deıdi. Oǵan Balýannyń jaýaby "Seniń jolyń shirkeýge aparady, meniń jolym meshitke aparady. Jolymyz eki bólek. Ómir boıy əkeńniń aıdaýynda júretin, moınynan quryq ketpeıtin adammyn. Sen tazasyń. Ómirińdi qor qylma." dep aıtady. Orystar Balýandy óltirmek bolyp aqyldasqanda, qylmysty bireýdiń qolymen jasaý kerek dep Balýannyń Ǵalııamen kezdesip turatynyn Ǵalııanyń kúıeýine aıtyp, soǵan óltirtý kerektigin aqyldasady. Balýanǵa qyzdyń əkesinen hat keledi. Barlyq shartqa kelisetinin jazady. Osy jerde Balýandy atýǵa keledi. Ar shetinen Dolgonosov keledi. Balýan dep júgirip kelgende oq qyzǵa Tatıananyń keýdesine tıedi. Balýannyń ıyǵy da jaralanady. Tatıana sol jerde óledi. Bir top əskerler Ǵalııanyń kúıeýi Kərimdi jəne janyndaǵylardy baılap əketip bara jatyr. Dolgonosov óz qyzyn ózi óltirgendeı halge dýshar boldy. Sonymen osylaı bitedi.
Sizdiń shyǵarmalaryńyzdyń kóbi derlik bəri tragedııamen aıaqtalady. Nege solaı?
Tragedııa bolýy kerek qoı. Komedııanyń ózi tragedııa. Ómirdiń ózi tragedııa.
Ədebıetti qazaq tiline qosyp tastaıdy degen sózderdi estip jatyrmyz. Bul qalaı bolmaq?
Oıpyrym-aı bir shataq shyǵarady da turady. Qysqasy men Táýelsizdik alǵaly bir qýanatyn oqıǵa bolmaı kele jatyr. "Munysy nesi?", "Munysy nesi? dep ókinýmen kele jatamyz.
Eger meniń qolyma mynadaı konvert tússe, syrtynda "Qazaqtyń Uly jazýshysyna" degen jazýymen. Men ony ashpaı birden sizge alyp kelip berer edim. Al osyndaı konvert sizdiń qolyńyzǵa tússe, siz ony kimge berer edińiz?
Qazaqtan ba? Əýezovke berer edim.
Qazirgi kózi tiri kisilerden kimge berer edińiz?
Bar kisilerden bereıin deseń, kelesi shyǵarmasy dalbasa bolyp ketedi. Muhtar Maǵaýındi aıtaıyn desem "Men" degen romany bar. Tek "Men", "Men", "Men". Bərin joqqa shyǵarady. Endi Shahanovta ózin-ózi kóp qaıtalap ketti. Jurtty ózine qarsy qoıyp alatyn jeri bar. Ataıtynym Qabdesh Jumadilovti jaqsy jazýshy der edim.
Qoǵamǵa, qazirgi jastardyń qalyptasýyna ne kerek ?
Endi Maǵjan aıtyp ketken "Men jastarǵa senemin!" dep, Abaı aıtyp ketken "Men jastardan qorqamyn!" dep... Jastarymyzdyń durys jolǵa túse almaı kele jatqanyna bizdiń osy ómirimiz, saıasatymyz kinəli. Biraq bəribir bizdiń jastarymyz asaý ǵoı olar. Óz degenderi bar. Men talaı kezdesý ótkizdim. Bilimdi, maǵan óte unaıdy əıteýir oılary bar. Bizdiń kezimizdegi jastardan kóri qazirgi jastar bilimdi. Bilimdi jastardy ózimniń nemerelerimnen kóremin.
Balalaryńyz sizdiń jolyńyzǵa tústi ma?
Joq. Keregi joq. Bir úıde eki jazýshy degen ne ol? Ekeýiniń bireýi myqty bolady. Tarıhta bar ǵoı "Əkeli-balaly Dıýma" degen. Bəribir Aleksandr Dıýma joǵary. Bundaılar kóp. Tarazyǵa salynyp qala ma dep balarymnyń jazýshy bolǵanyn qalamadym.
Qarǵyn romany aıaqtalmaı qalǵan sııaqty. Jalǵasy jazylady ma?
Jetedi sol. Boldy ol. Jerge túskennen keıin. Ar jaǵyn jazýdyń keregi joq.
Ókpek jolaýshyda jazǵansyz "Ərbir əıel tanylmaǵan planeta" degensiz. Bunyń qupııasy nede?
Əıeldiń jany ərqashan tanylmaǵan planeta ǵoı. Dúnıe júzi ǵalymdary jınalyp ǵaryshtyń syryn ashýy múmkin. Al jəı ǵana qarapaıym kempirdiń syryn asha almaıdy. Kózim jetti ǵoı. Əsirese joqshylyq kezde adamdardyń qupııasy kóbirek ashylady eken. Toqshylyq kezde bilinbeıdi ǵoı, bəri jaqsy kúlip oınap júredi. Biraq barlyq əıel jeke basyna qaıǵyly. Aýyldaǵy kempirlerdi kórgende, eshteńe bilmeıdi dep qarasań, bir kúni bir kempir óleń aıtyp kep jibergende "Biz soǵysty kórgen joqpyzda" jazdym, ana Qatsha kempir de óleń aıtty. Iapyr-aı, ne degen óleń, ne degen daýys, ne degen sóz?! Ana jaman shapannyń ar jaǵynda jatqan kəri keýdesiniń ishinde qashannan beri saqtalyp jatty bul ən, jurttyń bəri jylap óleń aıtqanyna. Aı, qarań kempir. Qansha armanǵa toly, qansha úmit, qansha nəziktik, qansha qasiret sondaı óleńdi aıtqanda jurttyń bəri "Qaıdan shyqty myna ən?" dep, "Kúnde kórip júrgen kempir edi ǵoı!" ən shyǵaryp, óleń aıtady dep esh ýaqytta oılamaısyń.
Sizdeı tulǵany dúnıege əkelgen əıel týraly bilgimiz kelip otyr. Anańyzdy qanshalyqty tanı aldyńyz?
Anam joq qoı meniń. Ol kisi altynshy synyp oqıtyn kezimde qaıtys bolǵan. Ózi aýqatty kisiniń qyzy bolǵan eken. 1920-25 jyldarǵa deıin musylmandyq oqý toqtalǵan joq qoı. Anam Əptıekti bitirgen eken. Isabekke qalaı jolyqqanyn bilmeımin. Biz kishkentaımyz qurannyń bərin aıtyp otyratyn. Qazirgi oqyp jatqan moldalardyń oqyǵandarynyń barlyǵy Əptıektiń deńgeıinde ǵana eken ǵoı. Moldalar quran oqysa anamnyń aıtqandarynyń bəri eske túsedi. Birazy esimde de qaldy. "Súıekshidegi" sózder apamnyń aıtqan sózderi. Ylǵı aıtatyn "Jaıaý jalǵyz júresiń, dalada qonyp qalýyń múmkin aıdalada. Sol kezde óz ımanyńdy óziń úıirip jat, aram ólmes úshin" deıtin. Osy bir shýmaqty aıtsańdar da boldy deıtin.
"Jattym, jattym jan aýla,
Turǵyza gór In Sha Alla.
Turǵyzbasa In Sha Alla,
Lı Illaha ılla Alla" osyny dýana kempirdiń sózine keltirdim.
Ol kisi eshqandaı jaqsylyq kórmeı ketti. Keshe ǵana basyna baryp quran oqyp qaıttym. Esimi Kúmiskúl. Besinshi kýrsta "Beket" degen kitabym shyqty ǵoı alǵashqy. Sony anama arnaǵanmyn "Beınet kórip, zeınet kórmeı ketken marqum anama" dep. Tek qana úlken əpkemniń kúıeýge shyqqanyn ǵana kórdi.
Otbasyda kóp balalysyzdar ma?
Beseý. Eki əpkem, eki aǵam. Ekeýi de araǵa bir jyl salyp 79 jasynda 6-naýryzda qaıtys bolǵan. Onyń aldyndaǵy eki əpkemde 79 jasynda 6-naýryzda qaıtys bolyp ketti. Endi kezek mende. Solaı ol. Menen basqa eshkim joq (Əzildep, kúlip).
Oı – oı! Olaı aıtpańyz. Ómirdiń ózi - tragedııa degenińizben sizden boldym, toldym degen sóz estip otyrǵan joqpyz. Tek alǵa qaraı júrýden sharshamaǵanyńyzdy baıqap otyrmyz.
Ómirdiń ózi - alǵa qaraı umtylys qoı. Anańnan týǵannan bastap, alǵashqy kúlýińniń ózi umtylys, alǵashqy eńbekteýiń umtylys, oıynshyqqa qolyń sozý umtylys, təı-təı basýyń umtylys. Sol umtylys bastalady. Óle ólgenshe umtylys qoı. Sóıtip - sóıtip ómirden ótip ketkenińdi bilmeı qalasyń. KazGÝde oqydym ǵoı. Qazir ol men sabaq beretin Júrgenov akademııasy. Bəri ózimizdiń keshegi aýdıtorııalar. Bizdiń balalar tómende ne joǵaryda júrgen sııaqty, bir jerden shý etip keletin sııaqty. Bylaı qarap tursań kishkentaı es bilgen sətten bastap ómir súrip kele jatyrmyn. Ne degen bitpeıtin tirshilik dep qoıamyn. Ne degen uzaq... Eendi bir oılaısyń, keshe ǵana edi ǵoı ne degen qysqa deısiń. Bireý júzden asqan kisiden surapty "Júzden astyńyz, armanyńyz bar ma? " dep "Əəı, júzdi de uzaq dep otyrsyńdar ma? ESIKTI AShYP JAPQANDAI ǴANA BOLDY ǴOI!" depti. Bireýler "Qamshynyń sabyndaı, Kózdi ashyp jumǵansha" dep jatady ǵoı. "Esikti ashyp japqandaı boldy ǵoı" degen qandaı ədemi teńeý.
Suhbattasqan: Baljan Aqylbek Bertaıqyzy
