Almatyda 21 sáýir kúni belgili ekologtardyń, Eko-belsendilerdiń, Qoǵamdyq uıymdar, Ekologııalyq qorlar, Úkimettik emes uıymdar ókilderiniń jáne energetık, sý resýrstary salasynyń, atom salasy mamandarynyń, fızıkter jáne ǵalymdardyń qatysýymen «Ekologııa jáne atom energetıkasy» atty dóńgelek ústel ótti. Is-sharada bilikti mamandar kún tártibindegi ózekti taqyryp – Atom elektr stanııasy qurylysy jobasyn jan-jaqty talqylady.
Dóńgelek ústeldiń ashylýynda QazUAZÝ-dyń Strategııa, ǵylym jáne halyqaralyq qatynastar departamentiniń dırektory, QR UǴA akademıgi Serik Kenenbaev sóz sóılep:
«Bizdiń memleketimiz úshin AES salý barysynda jáne ony paıdalanýda ekologııalyq talaptardy saqtaý – eń kúrdeli másele. Búgingi tańda atom energııasy – tıimdiligi turǵysynan úzdiksiz energııa óndirýdiń jalǵyz ǵana kózi. BUU Eýropalyq ekonomıkalyq komıssııasynyń zertteýine sáıkes, ómirlik ıkl deńgeıindegi jel energııasyn qosa alǵanda, AES – generaııanyń barlyq túrleri arasynda kómirtek qaldyǵyn eń az mólsherde qaldyratyn energııanyń balamasy sanalady», - dep atap ótti.
«Qazaqstandyq atom elektr stanııalary» JShS bas dırektory Tımýr Jantıkın Qazaqstandaǵy AES qurylysy jobasy aıasynda atqarylyp jatqan jumystar barysynda baıandama jasap, jobamen tolyqtaı tanystyryp ótti.
«Birinshiden AES qurylysyna qarastyrylyp otyrǵan aımaq bárińiz biletin ońtústik-shyǵys óńir, Balqash mańyndaǵy Úlken aýyly. Bul aımaqta sý qory - Balqash kóli bar, geologııalyq jaǵdaıy qolaıly, seısmologııalyq krıterııler de qarastyrylǵan. Gıdrogrofııaǵa, kóldegi tirshilik ıelerine áser etý faktorlary da qarastyrylýda. Biz tek bir jaqty qarastyrmaımyz. Onyń ekologııaǵa tıgizer áserine de kóz juma almaımyz. Halyqtyń pikirin de nazarǵa alyp, jan-jaqty oılardy talqylap jatyrmyz», - dedi Tımýr Jantıkın.
Sharaǵa moderatorlyq etken QazUAZÝ Injenerlik-tehnıkalyq fakýltetiniń dekany Lázzat Turǵynbaıqyzy AES taqyryby úlken talqylaýdy qajet etetin kúrdeli suraq ekenin aıtty.
Al Qazaqstannyń Injener-energetıkter Odaǵynyń bas dırektory Marat Dýlkaırov:
«Álemdi energetıkalyq tapshylyq kútip tur. Bul óz aldyna úlken másele. Ekibastuzdaǵy bıylǵy jaıtty kórdińizder. Bizdegi balamaly energetıka júıeleri Keńes kezinen beri kele jatyr. Eskirgenin bárińiz bilip otyrsyzdar. Ekibastuzdaǵy analar, otbasylar jylý jetpeıdi dep jylap otyrǵany da ras. Bizge sol úshin de energetıka kózin jandandyrý qajeti. Al AES osy jaǵdaıdan qutqaratyn tıimdi nusqa», - degen pikirin jetkizdi.
Dóńgelek ústeldiń dıskýssııa bóliminde sharaǵa arnaıy qatysqan belgili ekolog mamandar ózderiniń ótkir oılaryn ortaǵa saldy. Úsh saǵat ýaqytqa sozylyp, qyzý talqyǵa túsken atalmysh taqyrypqa baılanysty ekologııalyq suraqtardy talqylady. ARGO (Assoıaıı razvıtııa grajdanskogo obestva ) óńirlik baǵdarlamalarynyń dırektory Q.Ia. Atahanova, «Áleýmettik-ekologııalyq qor» qoǵamdyq qorynyń ókili K.K. Karakýlova, «EKO FORÝM» ÚEU sarapshysy G.H. Kákimjanova jáne t.b. bilikti ekologtar boı kórsetti. Olar atom energetıkasyn damytýda ekologııalyq jaıttarǵa áserin beı-jaı qaldyrmaýdy surady.
«AES-tiń ekonomıkalyq, energetıkalyq jaǵdaılarǵa oń áserin beretinine daýymyz joq. Alaıda, ekologııalyq faktorlardy kózden tasa qaldyrmasańyzdar. AES 60 jyl boıy úzdiksiz jumys jasaıtyn úlken obekt. Ony salardan buryn bolashaqqa tolyqtaı zer salyp, saıası faktorlardy da oılaýymyz qajet. Túptiń túbine kelgende bul bizdiń balalarymyzdyń, nemerelerimizdiń bolashaǵy. Sondyqtan buǵan Qazaqstannyń kez kelgen azamaty at ústi qaramaýy tıis», - dedi Qaısha Iakýbovna.
Sondaı-aq «Topyraqtaný, agrohımııa jáne ekologııa» kafedrasynyń professory Baǵlan Mahamedova «Atom jáne jasyl ekologııa» taqyrybynda óz baıandamasyn oqydy. Óz sózinde ol el Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń energetıka júıesin jańǵyrtý qajet degen tapsyrmasyn basa nazarǵa alyp, bul oraıda AES qurylysy balamaly nusqalardyń ishindegi úlken múmkindikke ıe ekendigin atap ótti:
«Jasyl Qazaqstan» ulttyq joba elimizdegi ekologııalyq jaǵdaıdy jaqsartyp, halyqqa qolaıly ómir súrý máselesin sheshýge arnalǵan. Buǵan memleket basshysynyń joldaýynan bárimiz habardar boldyq. Búginde ǵylymı-tehnıkalyq bazasy damyǵan elderde atom energetıkasy energııanyń qaýipsiz ári ekologııalyq taza óndirisi retinde qarastyrylyp keledi. AES qurylysy týraly sheshim qabyldaý jan-jaqty talqylaýdy qajet etedi. Qazirgi ýaqytta damyǵan elderde bolyp jatqandaı óndiris sektorlaryn jáne elektr energııasyna degen jalpy qajettilikterdi qanaǵattandyrýda ıadrolyq energetıka eldiń ekonomıkasyna oń áser etetin energııa kózi retinde esepteý úshin bul máseleni jiti qaraýymyz qajet», - dedi ol.
Sonymen qatar sharada Balqash-Alakól basseındik ısnpekııasynyń basshysy Raýshan Imanbet, QR Energetıka mınıstrligi «Iadrolyq fızıka ınstıtýty» RMK dırektorynyń keńesshisi Murat Tólegenov, "Ecology Consulting" basshysy, ekologııa magıstri, ekolog, Ekobelsendi Botagoz Sadybekova, "Almighty Ecology" qoǵamdyq qorynyń dırektory Almat Satýbaldın de boı kórsetti.
«Atom stanııasyna qatysty ekologtar tarapynan aıtylǵan synnyń bári oryndy. Bárimiz el bolashaǵyna alańdaýlymyz. Deı turǵanmen qazirgi tańda jylý elektr stanııalarynyń da aýany lastap, belgili bir deńgeıde ekologııamyzǵa zalalyn keltirip jatqanyna kóz juma qaraı almaımyz. Bárin de kórip bilip otyrmyz. Al AES-ten bólinedi dep júrgen gaz, tútin ol sizder oılaǵan zııandy zat emes. Ol kondensatordan shyqqan bý. Halyq osyny túsinsin. JES-termen salystyrǵanda atom stanııasy óziniń fýnkııasyn oryndaýda qaýipsiz bolyp keledi» dedi Botagoz Sadybekova.
Is-shara sońy qyzý dıskýssııamen aıaqtaldy. Ǵalymdar óz pikirlerin talasa ortaǵa salyp, kún tártibidegi taqyrypty jan-jaqty taldady.
