Ýkraınadaǵy qaqtyǵys saldarynan álem elderi astyq defııtin sezine bastady. Qambalar bos tur. Memleketter ózderiniń azyq-túlik qaýipsizdigin oılap, jantalasýda. Bıyldan - fermerler men aýyl sharýashylyǵynyń jańa dáýiri bastaldy dep aıtýǵa bolady. Azyq-túlik munaıdan da mańyzdy. Tipti kóptegen elder ózderinde ishki zapas qalsyn dep, taǵam eksportynan bas tarty. Ol naryqta jetispeýshilik týǵyzyp jatyr. Kúzde qıyn kezeń bastalady.
Álemdegi agrarly alpaýyt kompanııalar, fondtar bolashaqty naqty boljaı alady. Qazir olar balama jobalar izdeı bastady. Osy jolda kóbi Qazaqstanǵa kóz tigip otyr.
Sebep? Qazaqstan egistik kólemi boıynsha álemdegi altynshy el. Memleket syrttan ınvestıııalar men jańa tehnologııalar tartýǵa múddeli. Zańdary men salyq rejımi óte qolaıly. Qazaq jerindegi egistikke tek ınvestıııa, jańa tehnologııalar men logıstıkalyq sheshimder ǵana jetispeı tur. Al ol halyqaralyq kompanııalarda bar.
Sondyqtan Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevqa basqa elder tarapynan qyzyǵýshylyq kóp.
2021 jyly qazaq aýyl sharýashylyǵy 7,4 trıllıon teńgege ónim (dándi daqyldar, mal, kókónis, jemis) óndirgen. Bizdiń múmkindigimizben salystyryp qaraǵanda, bul óte az.
Qazirgi egistik kólemi 22,9 mln gektar. Endi onyń aýmaǵyn jalpıtyp kóbeıte berýdiń qajeti shamaly. Tek jerdiń sapasyn arttyryp, egý, orý men baptaýdyń jańa tehnologııasyn óndirý kerek. Biz egiske sýdy tym únemsiz jumsap, ysyrap etip otyrǵan elmiz. Tamshylap sýǵarý tehnologııasy tek azyn-aýlaq teplıalarda ǵana qoldanylady.
22,9 mln gektardy biz qalaı bóldik?
Dándi jáne dándi-burshaqty daqyldar 16 mln gektardy alady. Onyń ishindegi bıdaı úlesi– 12,9 mln ga. Maıly daqyldar 3,1 mln ga, azyqtyq daqyldar – 3,1 mln ga, maqta – 109,9 myń ga, kúrish – 96,8 myń ga, qant qyzylshasy – 21,7 myń ga, kartop – 195,8 myń, kókónis (qııar, pomıdor) - 168,6 myń ga, baqsha daqyldary (qarbyz, qaýyn) – 110,0 myń ga.
Kórip turǵanymyzdaı, egistiktiń jartysynan astamy bıdaıǵa berilgen. Qazaqstan óz-ózin asyraı alady. El Prezıdentin shaqyryp otyrǵan arabtar, agrokeshenimizge ınvestıııa salyp, bolashaq zor usynysty ıgerýge daıyn ekenin baıqatty.
Qazaqstan osy ınvestıııalardy tarta alsa, aımaqtaǵy eń áleýetti el bolaıyn dep tur. Tek munaı, metall men ýranǵa ıek arta bermeı, agrorlyq alpaýyt bolý óz qolymyzda. Ol úshin ınvestıııamen qatar, jańa tehnologııany engizý óte mańyzdy.
Eger biz aýylsharýashylyǵy ónimderi kólemin jylyna 50 mlrd dollar deńgeıine jetkize alsaq, onda bolashaǵymyz myqty bolady. Qazir 14-15 mlrd dollar shamasynda turmyz. Bul kenjelep qalǵan elderdiń kórsetkishi jáne osy baǵyttaǵy damýymyzǵa erekshe kúsh salý kerek.
Saýd Arabııasyndaǵy kelissózder - ár qazaqtyń bolashaǵyna áser etetin asa mańyzdy sát. Bizdiń Prezıdent myqty dıplomat jáne arabtarǵa ne kerek ekenin biledi. Arab qarjygerleri myqty analıtıkter, olar da Qazaqstannyń qazirgi jaǵdaıyn bilip otyr. Osy túsinikterden biz úshin tıimdi kontrakttar alsaq, onda aýylsharýashylyǵynyń jańa dáýirinde Qazaqstan da kóshten qalmaıtyny anyq.
