ERLAN TÓLEÝTAI: Prezıdent suhbatyn sál saralasaq...

4249
Adyrna.kz Telegram

Prezıdent kóptegen suraqtarǵa belgili deńgeıde kóńil kónshiterlik jaýap berdi. Bastysy – sózinen Nazarbaea klanymen at kekilin kesiskeni sezildi. Degenmen kókeıde júrgen biraz saýaldarǵa jaýap ala almadyq. Olarǵa tergeý qorytyndysy shyqqannan soń bir-aq jaýap beretinin ańǵartty. Ony da kútemiz. Eger aldaǵy ýaqta jaýap bermese, Nazarbaev sııaqty ótirikshi bolary haq. Ol ózine qater. Qazaq ózin otyz jyl aldaǵan bir sýaıttan ázer qutylǵanda endigi ótirikterge tóze almaıdy. Toqaevqa endigi qalǵany – sózinde turý. Eger sózinde tura almasa – munyń sońy zor áleýmettik dúmpýlerge ákep soqpaq.

Prezıdenttiń júzinde ózine degen bek senimdilik, nege de bolsa tas túıin bekingendik bar. Ne bel, ne belbeý ketedi dep nar táýekelge bel baılaǵany baıqalady. Tek munysy saıası albyrttyq bolyp shyqpasyn deıik. Elimiz qazir óte kúrdeli kezeńdi bastan keshirýde. Osy turǵyda Prezıdent halyqtyń kóńiline qaraýdy umytpaǵany abzal. Dál qazir halyqqa jyly jáne shyn sóz kerek. Máselen búgingi suhbatynda: "Qańtar qyrǵynynda jazyqsyz qurban bolǵandardyń otbasyna kóńil aıtamyn. Memleket tarapynan marqumdardyń artynda qalǵan otbasylaryna moraldik, áleýmettik kómekter kórsetiledi", – dep el kútken sózdi aıtý kerek edi. Aıtpady. Munysy durys bolmady. Kelesi málimdemesinde aıtady dep senemiz. Aıtpaqshy, eń unamaǵany – kúlimsirep sóıleýmen boldy. Munysyn halyqqa kórsetken qyry dep, uǵyp jatqandar bar. Neshe jerden ózine senimdi bolsa da, bylaı istemeýi kerek edi. El qaıǵy jamylǵanda, er kúlmeıdi. Munysy ábestik endi.

Eldiń kóńilin sý sepkendeı basqan kelesi bir másele – suhbattyń orys tilinde júrýi. Bul – áleýmettik jelilerde eldiń narazylyǵyn, tipti ashý-yzasyn týdyrýda. Qazirgi qazaq tiliniń ahýaly ańshylar tyǵyryqqa tiregen jaraly jolbarys syndy. Atylsa – bıliktiń betin alyp túskeli tur. Tipti maıyp qylýy da kádik. Máselen, sońǵy bolǵan taǵaıyndaýlar halyqtyń kóńilinen shyqqan joq. Basqa ult ókilderi memlekettik laýazymdarǵa taǵaıyndalmasyn demeımiz, taǵaıyndalsyn, biraq memlekettik tildi bilýi shart. Sondyqtan memlekettik til máselesine kelgende Prezıdentke óte abaı bolǵany abzal. Óıtkeni memleketti túzýshi halyq – qazaqtardyń úles salmaǵy sońǵy sanaq nátıjesi boıynsha 70 paıyzdan asqan. Al mundaı monoultqa aınalyp kele jatqan halyqqa bylaı oryssha shúldirleı bergen esh bolmaıdy. Bizdiń sheneýnikterge reseıshil kóńil-kúıden arylý kerek. Bul da zor qater. Sońǵy kezderi Aq Ordanyń saıası atmosferasynda osy ahýal basym. Árıne, kórshimen tatý qarym-qatynas ustanǵan jaqsy, biraq olardyń saıası-ekonomıkalyq óktemdigine múlde jol berýge bolmaıdy. Ókinishke qaraı, sońǵy kezde aqyryndap Reseıdiń jeteginde ketip baramyz, munyń sońy neootarshyldyqqa ulaspasyna kim kepil? Prezıdenttiń búgingi suhbatynyń negizgi kemshiligi osy orys tilinde sóılegeni boldy. Tym bolmaǵanda, qos jýrnalıstke – qazaq, orys tilderinde jaýap bergeni jón bolar edi. Prezıdenttiń qazaq tiline kelgende yńǵaısyzdaný kompleksi bar ekenin bilemiz. Budan arylý kerek. Sheshen sóılemese de, qazaq tilin táp-táýir meńgergeni sóılegen sózderinen málim. Endeshe, búgingisine ne joryq? Týǵan tilinde sóıleý Prezıdentke barer bolmaýy tıis.

Eks prezıdentten bir aıyrmashylyǵy – burynǵy men búgingi málimdemelerinde kóterińki pafos joq. Eldegi bolyp jatqan barlyq sıtýaııalardy prezıdent retinde kórip otyrǵandyǵy ári olardy sheshýdiń joldaryn biletindigi seziledi. Ózin nyq, ornyqty ustaýy osyndaı oı túıýge jeteleıdi. Bul jaqsy, degenmen halyqtyń senimine ıe bolý bir basqa. Halyq senimi zor kúsh. Ol úshin taǵy da aıtamyn, sol halyqtyń arman-ańsaryn ańdap, sol halyqtyń tilinde sóıleýi shart. Eger sóılemese, bul problemaǵa nazar aýdarmaı qoısa... aıtýdyń ózi qorqynyshty.

Budan bylaı Prezıdent memlekettik tildiń bedelin kóteretin pármendi sharalardy júzege asyrady ári ózi de qazaq tilinde sóıleıdi dep úmittenemiz. Úmit úzilmeıdi, degenmen ár nárseniń shegi bolady.

"Adyrna" ulttyq portaly

Pikirler