قازاقستان ءدىني ەكسترەميزمگە قارسى تۇرۋ جانە الدىن الۋ – مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى ەكەندىگىن مالىمدەگەن. جىلدار بويى ءبىرشاما جۇمىستار جۇرگىزىلىپ تە كەلەدى. زاڭنامالىق بازا جەتىلدىرىلىپ، كوپتەگەن مەملەكەتتىك باعدارلامالار، تۇجىرىمدامالار دا قابىلداندى. الايدا، قازىر ەشقانداي باعدارلاما نەمەسە تۇجىرىمداما، ياعني ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياسي جوسپارى جوق.
كەزىندە ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ تۇعىرى بولعان «2017- 2020 جىلدارعا ارنالعان ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياسات تۇجىرىمداماسى»، سونداي-اق «قر ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2018 - 2022 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى» بولعان.
مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ جالپى قارجىلاندىرۋ سوماسى 270 ملرد 148 ملن تەڭگەنى قۇرادى.
قاراستىرىلعان قارجى ارنايى جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىن زاماناۋي تەحنيكامەن، قارۋ-جاراقپەن جانە پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋعا، سونداي-اق قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىبي داعدىلارىن ارتتىرۋعا كوزدەلدى.
سونىمەن قاتار باعدارلاما اياسىندا «حالىقتىڭ راديكالدانۋىنا سىرتقى فاكتورلاردىڭ ىقپال ەتۋىن تومەندەتۋ» بويىنشا شارالاردى دا قولعا الۋ جوسپارلاندى.
بيۋدجەتتىڭ قوماقتى بولىگى اقپاراتتىق - تۇسىندىرمە جۇمىستارىنا جۇمساۋ قاراستىرىلدى. ونى ينتەرنەت پەن الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى تەرروريزم مەن ءدىني ەكسترەميزمگە قارسى ارەكەت ەتۋ جونىندەگى الەۋمەتتىك تاپسىرىس بەرۋلەر مەن گرانتتار ارقىلى جۇزەگە اسىردى.
بىراق، ءدىن تاقىرىبىنداعى ماسەلەلەر شەشىلىپ، بۇل ءىس-شارالاردان، بولىنگەن قارجىلاردان وڭ قورتىندى كورىپ وتىرمىز دەپ بۇگىن ايتا الامىز با؟! كەرىسىنشە دىنگە قاتىستى الەۋمەتتىك ارازدىق ارىتپاسا، كەمىمەگەنى ايقىن.
اشىق دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، مەملەكەت وسى بەسجىلدىق باعدارلامادا ءبىر عانا «كاzislam.kz» ينتەرنەت - پورتالىن كەڭىنەن تانىمال ەتۋ ءۇشىن 212 ملن. تەڭگەگە قارجى جۇمساعان.
2023 جىلى ارالىعىنداعى پورتال قىزمەتى ءۇشىن جۇمسالعان قارجى 42 064 000 ملن. تەڭگەنى قۇراعان.
«ءدىن ماسەلەلەرى جونىندە ءدىني ماماندار مەن رەسپۋبليكا اۋماعىنداعى اتت مۇشەلەرىنە ارنالعان وقىتۋ سەمينارلارى مەن ترەنينگتەر» گرانتتىق جوباسى بويىنشا 2023-2025 جىلدارعا - 108 727 000 ملن.تەڭگە جوسپارلانعان.
بۇگىن ەشقانداي مەملەكەتتىك باعدارلاما بولماسا دا، مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتى دەگەن ءبىر سوزبەن ەسەپسىز قارجىلاندىرۋ ءجۇرىپ جاتىر. جاۋاپتى ورگان رەتىندە قىزمەتتى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ ءدىن ىستەرى كوميتەتى مەن جەرگىلىكتى جەرلەردەگى اكىمدىكتەرگە قاراستى ءدىن، قوعامدىق دامۋ، ىشكى ساياسات باسقارمالارى ۇيىمداستىرىپ وتىر.
مىسالى، ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ 2022 جىلعى ەسەبىندە ءدىني ەكسترەميزمنىڭ الدىن الۋعا جانە قارسى ناسيحاتتاۋعا باعىتتالعان 110 مىڭعا جۋىق جاريالانىم، 17 مىڭنان استام ءتۇرلى فورماتتاعى (بەينە، فوتو) ماتەريال، باق-تا 3856 ماقالا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە 106 مىڭنان استام جاريالانىم ۇيىمداستىرىلعانى تۋرالى ايتىلادى.
الايدا، بۇل مازمۇندى - يدەولوگيالىق جۇمىستاردا مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ بىرەگەيلىك ۇستانىمى جوق ەكەندىگىن بايقايمىز. ورتاق كەلىسىلگەن ساياساتتىڭ جوقتىعىنان دىنگە قاتىستى تاقىرىپتىڭ قوعامدا ۋشىعۋىنا مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ءوزى سەبەپ بولىپ وتىر دەۋگە بولادى. ماسەلەن، ورتالىق ورگان مەن ايماقتارداعى تاپسىرىس تاقىرىپتارى مەن ءدىن ساياساتىن جۇرگىزۋدە «قازانشىنىڭ ءوز ەركى قايدان قۇلاق شىعارسا» ۇستانىمىمەن جۇرگىزىلىپ جاتقانداي. جەرگىلىكتى جەرلەردە دىنگە قاتىستى جوبالاردى ءبىر كۇن قۇرىلىس، ەكىنشى كۇنى تاۋار ساتىپ جۇرگەن جەكە كاسىپكەرلەر ۇيىمداستىرىپ ءجۇر.
ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى تۇزەۋشى ورگاننىڭ ءوزىنىڭ قۇجاتنامالارىندا (تەحنيكالىق ەرەكشەلىكتەر) «ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىم»، «دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىم»، «ءدىني راديكاليزم» ت.ب. تەرمينولوگيا ءوربىپ ءجۇر. الايدا، زاڭدا «ءدىني ەكسترەميزم» دەگەن تەرمين جوق، كەرەك دەسەڭىز «دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىم»، «ءدىني راديكاليزم» دەگەن تەرميندەر دە جوق.
وسىنداي جۇيەسىز، يەسىز جۇمىستاردىڭ اسەرىنەن دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگياعا قارسى ناسيحات جۇمىستارىنىڭ ءوزى حالىقتىڭ ساناسىنا يسلاموفوبيا مەن جۇيەسىز حاوس يدەولوگياسىن نىق ورنىقتىرىپ، قوعامداعى ءدىن تاقىرىبىنداعى پولياريزاتسيا اراسىن كۇننەن كۇنگە الشاقتاتىپ جاتىر.
ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى جانە ءدىن
ءسوزىمىزدىڭ دەرەكتى جانە دايەكتى بولۋى ءۇشىن ءبىر عانا جوبا بارىسىنداعى قىزمەتتى زەردەلەپ، زەرتتەپ كوردىك.
بىرىنشىدەن، مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ «مەملەكەتتىك گرانتتاردىڭ تيىمدىلىگىن باعالاۋ جونىندەگى وتىرىستىڭ 2023 جىلعى 27 جەلتوقسانداعى № حاتتاماسىنا 2-قوسىمشاسىنا» نازار سالساق.
بۇل جەردە ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ تاپسىرىسىمەن ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى ۇيىمداستىرعان گرانتتىق جوبالاردىڭ قورتىندى جىلدىق ەسەبىنە نەگىزدەلگەن باعالاۋ كورسەتىلگەن.
- ءدىن ماسەلەلەرى جونىندە ءدىني ماماندار مەن رەسپۋبليكا اۋماعىنداعى اتت مۇشەلەرىنە ارنالعان وقىتۋ سەمينارلارى مەن ترەنينگتەر جوباسى - ءساتتى جۇزەگە اسىرىلدى.
- تەرروريستىك بەلسەندىلىك ايماقتارىنان قايتارىلعان ازاماتتارعا، سونداي-اق قازا تاپقان جانە حابار-وشارسىز كەتكەن قازاقستاندىقتاردىڭ تۋىستارىنا قۇقىقتىق جانە الەۋمەتتىك كومەك - ءساتتى جۇزەگە اسىرىلدى.
- «Kazislam» الەۋمەتتىك يسلامدىق ينتەرنەت-پورتالىنىڭ ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ - ءساتتى جۇزەگە اسىرىلدى.
- ينتەرنەت كەڭىستىكتە ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ناسيحات جۇمىستارىنا باعىتتالعان اقپاراتتىق ماتەريالداردى ازىرلەۋ جانە ىلگەرىلەتۋ - ورتا دەڭگەيدە جۇزەگە اسىرىلدى.
ەگەر گرانتتىق جوبا 10-نان تومەن، ياعني قاناعاتتانارلىقسىز ىسكە اسىرىلدى دەگەن باعا الاتىن بولسا، تاپسىرىستى ورىنداۋشىمەن كەلىسىم-شارت بۇزىلىپ جۇمسالعان قارجىنى ءوندىرىپ الۋعا قۇقىلى. سوڭعى جوبا بويىنشا قويىلعان 11,4 بالل ءدىن ىستەرى كوميتەتى تاراپىنان جوبانى ۇيىمداستىرۋشى ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى (ابقو) جانە ورىنداۋشى ۇەۇ-عا بەرىلگەن كارت-بلانش دەپ باعامداۋعا بولاتىن سەكىلدى.
ەكىنشىدەن، بۇل باعالاۋدى وتە تومەن ەكەندىگىن كورىپ جانە ۋاكىلەتتى ورگان رەتىندە تاپسىرىس بەرۋشى ءدىن ىستەرى كوميتەتىدە ءوز قولىن ءوزى كەسە المايتىندىعىن ءتۇسىنىپ، بۇل جوبانى ءجىتى قاراپ شىقتىق.
«ينتەرنەت كەڭىستىكتە ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى باعىتتالعان اقپاراتتىق ماتەريالداردى ازىرلەۋ جانە ىلگەرىلەتۋ» قىسقا مەرزىمدى مەملەكەتتىك گرانت جوباسىن «دامۋ قازاقستان اسسوتسياتسياسى» 3تب ۇيىمى جەڭىپ العان.
«دامۋ قازاقستان اسسوتسياتسياسى» ۇيىمى اشىق دەرەكتەردە نەگىزىنەن استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگىنىڭ، ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ ءارتۇرلى تاپسىرىستارىن ورىنداۋمەن قاتار، «امانات» پارتياسىمەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ەتەنە بايلانىستا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن ۇيىم. ءدىني تاقىرىپتا بۇعان دەيىن ەشقانداي جوبالار ورىنداماعان.
Kompra.kz سايتىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا 2023 جىلى 2 377 553 تەڭگەگە سالىق تولەگەن.
جوبانىڭ قۇنى: 62 421 000 ملن. تەڭگە.
2023 جىلعا – 27 922 مىڭ تەڭگە، 2024 جىلعا – 34 499 مىڭ تەڭگە.
ماقساتى: ءدىن سالاسىندا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ، ءدىني ەكسترەميزمنىڭ الدىن الۋ جانە قارسى ناسيحات جۇمىستارىن ورتالىقتاندىرۋ ارقىلى ەلىمىزدەگى ءدىني احۋالدىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ.
جوبا بويىنشا كۇتىلەتىن ناتيجەلەر:
- ينتەرنەت كەڭىستىكتىكتەگى ءدىني ەكسترەميزمگە قارسى ءىس-قيمىل بويىنشا الدىن الۋ، اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جانە قارسى ناسيحات جۇمىستارى جۇيەلەنەدى;
- ينتەرنەت-كەڭىستىكتى ءدىني ەكسترەميزمنىڭ الدىن الۋعا جانە ءدىني راديكالدى يدەولوگيالارعا قارسى ناسيحاتقا باعىتتالعان اقپاراتتىق جۇمىستاردىڭ بىرتۇتاستىعى مەن تولىمدىلىعى قالىپتاسادى;
- بەلگىلەنگەن اقپاراتتىق باسىمدىقتارعا سايكەس قولدانىستاعى ناسيحات ارنالارىمەن بىرگە جاڭا ىلگەرىلەتۋ كانالدارى ىسكە قوسىلادى;
- ازىرلەنگەن اقپاراتتىق ماتەريالداردىڭ ساپاسىن جانە ولاردىڭ تاراتىلۋ تيىمدىلىگىن باعالاۋ اۆتوماتتاندىرىلىپ، كەمشىلىكتەر مەن جەتىستىكتەردى باعالاپ، وڭتايلى شەشىم قابىلداۋدىڭ مۇمكىندىگى ارتادى.
جوبا بارىسىندا جۇزەگە اسىرىلۋى ءتيىس جۇمىستار:
- ءدىني ەكسترەميزمگە قارسى ناسيحاتتىق جانە پروفيلاكتيكالىق سارىنداعى فوتوماتەريالدار دايىنداۋ جانە ولاردى تاراتۋ.
ساراپتاما: تومەندەگى سكريندە كورىپ وتىرعانىمىزداي فوتو پوستەرلەر دەپ اتالاتىن جۇمىس ءتۇرى نەگىزىنەن Instagram جەلىسىندە ۇيىمداستىرىلعان، جازبالاردىڭ ءماتىنى سترۋكتۋراسى بويىنشا بىرەگەي، سوندىقتان ChatGPT جاساندى ينتەللەكت جۇيەسى ارقىلى جازىلعان دەپ بولجاۋعا بولادى. ياعني، كونتەكستى ەلىمىزدەگى ءدىني تاقىرىپتار وزەكتىلىگىنەن الشاق.
Digital كوممۋنيكاتسيالاردى (3 كومپونەنتتى باعدارلاما) جانە ديزايندىق ويلاۋدى وقىتۋ قىزمەتتەرىنە – 1.2 ملن تەڭگە قارجى جۇمساعان. SMM مامانعا – 1.4 ملن تولەنگەن.
Instagram جازىلعان وقىرمان سانى - 124 جانە ءاربىر جازباعا ءلۇپىل باسۋ جيىلىگى 3-4 ادام، ولار جوبا ۇيىمداستىرۋشىلارى مەن «دامۋ قازاقستان اسسوتسياتسياسى» 3تب ۇيىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى.
Facebook جەلىسىندەگى وقىرمان سانى – 0. Telegram جەلىسىندە – 6 ادام جازىلعان. TikTok جەلىسىندە – 46 وقىرمان.
- ءدىني ەكسترەميزم مەن راديكاليزمگە قارسى كۇن تارتىبىندەگى تاقىرىپتارعا ارنالعان بەينە پودكاستتار دايىنداۋ جانە تاراتۋ.
ساراپتاما: 20 بەينە پودكاست پەن 10 ۆيرۋستى روليكتەر دايىندالعان. «QPARATTYQ QALQAN» اتاۋىمەن شىققان پودكاستتاردىڭ ورتاشا قارالىم جيىلىگى – 50 ادام. بەينەجازبالار «دامۋ قازاقستان اسسوتسياتسياسى» 3تب ۇيىمىنىڭ رەسمي Youtube كانالىنا جۇكتەلگەن. كانالدىڭ وقىرماندار سانى- 20 ادام.
ءاربىر تۇسىرىلىمگە 300 مىڭ تەڭگەدەن قاراستىرىلىپ، جالپى سوماسى – 6 ملن. تەڭگە جۇمسالعان.
جوبانىڭ تەحنيكالىق ەرەكشەلىگىنە سايكەس دايىندالۋى كەرەك بولعان «ۆيرۋستى روليكتەر» وسى پودكاستتىڭ قيمالارىنان قۇرالىپ جاسالعان، جالپى سانى – 10.
Tiktok جەلىسىنە جۇكتەلگەن بۇل «ۆيرۋستى روليكتەردى» دايىنداۋعا جالپى سوماسى – 2.5 ملن تەڭگە، تارگەت ارقىلى تاراتۋ جۇمىسىنا – 1 ملن جۇمسالعان.
- بىرىڭعاي ينتەرنەت-پورتال قۇرۋ ارقىلى ينتەرنەت كەڭىستىگىندە اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جانە قارسى ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇيەلەۋ، ۇيىمداستىرۋ جانە جۇرگىزۋ.
ساراپتاما: اتالعان قىزمەت بويىنشا noradical.kz سايتى دايىندالعان. قارالىم سانى - 100 000 كەم ەمەس جانە 100 اقپاراتتىق ماتەريال جازىلىپ ورنالاستىرلۋى كەرەك. سايتتا جاريالانعان بارلىق اقپاراتتار Kazislam, mazhab.kz, nurgasyr.kz سەكىلدى مەشىتتەر مەن سالاعا قاتىستى اقپارات كوزدەرىنەن كوشىرىلىپ باسىلعان. ياعني، ەكسكليۋزيۆتى، وزىندىك ەشقانداي ماقالا، جاڭالىق، سۇحبات جوق.
سايتتىڭ جاساۋ مەن جۇرگىزۋگە 7 ايلىق مەرزىمگە – 2.1 ملن تەڭگە قارجى جۇمسالعان.
- قازاقستاندىق جاستاردىڭ بويىندا تەرروريزمگە قارسى سانا مەن راديكالدى يدەولوگياعا قارسى يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا الەۋمەتتىك جەلىلەردە جانە TikTok-تا جاستار اراسىندا چەللەندج ۇيىمداستىرۋ.
ساراپتاما: #no_radical حەشتەگىمەن TikTok جەلىسىندە كوللەدج ستۋدەنتتەرى اراسىندا ءدىني راديكاليزمگە قارسى بي ارقىلى چەللەندج ۇيىمداستىرىلعان. ادامنىڭ ساناسىنا اسەر ەتەتىن يدەولوگيالىق قۇرالعا، بي ارقىلى قارسى يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ دەگەننىڭ ءوزى جاساندىلىق پەن نەمقۇرايلىق نەمەسە باسقا مۇددەگە ۇمتىلۋ دەۋگە بولادى. بۇل قىزمەتكە 300 مىڭ تەڭگە جۇمسالعان.
- قازاقستاننىڭ بارلىق ۇيالى جەلىلەرىنىڭ ابونەنتتەرى ءۇشىن بىرىڭعاي ءموبيلدى نومىردە اقپاراتتىق-انىقتامالىق قىزمەتتى ۇيىمداستىرۋ.
ءوتىنىش بەرۋشىلەرگە تەگىن العاشقى كونسۋلتاتسيالىق زاڭگەرلىك، پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ.
ساراپتاما: قاۋرىت جەلى ارقىلى 2023 جىلدىڭ ماۋسىم-جەلتوقسان ايلارى ارالىعىندا كەمىندە 100 قازاقستاندىق ازاماتقا كونسۋلتاتسيالىق كومەك كورسەتىلۋى كەرەك. الايدا، جالپى جوبانىڭ ينتەرنەت ارقىلى بارشا قازاقستاندىقتارعا باعىتتالعانىن، بىراق جەلىدەگى قارالىم مەن بەلسەندىلىك جاساندى نەمەسە وتە تومەن ەسكەرسەك، جوبا جونىندە ەشقانداي ماقساتتى اۋديتوريا قامتىلماعان دەگەن تۇجىرىم جاساۋعا بولادى. بۇل جاعدايدا قاۋرىت جەلى نومەرى +7 776 136 75 90 كەلىپ تۇسكەن قوڭىراۋلار دا فالسيفيكاتسيا نەمەسە جاساندى بولۋى ابدەن مۇمكىن.
- ينتەرنەت جەلىسىندە ەكسترەميستىك يدەولوگياعا قارسى تۇرۋ ماقساتىندا جاستار اراسىندا كۆيز ويىندارىن وتكىزۋ.
ساراپتاما: ءدىني ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ ماقساتىندا ونلاين فورماتتا وتكەن كۆيز ويىندارىنا كەمىندە 50 000 ادام مەن 17 ايماق جانە 3 قالادان 20 كوماندا قاتىسقان. الايدا، جوبانىڭ سايتى، الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى پاراقشالارىندا ويىننىڭ بارىسى جاريالانباعان، تەك قانا قورتىندىلارى عانا جۇكتەلگەن. قانداي سۇراقتار قويىلعانى، قانداي ماقساتتى ينديكاتورلارعا قول جەتكىزىلگەنى تۋرالى اقپارات جوق. بۇل ءىس-شارانى وتكىزۋگە – 1.7 ملن. تەڭگە، ونىڭ ىشىندە شارا تۋرالى باق-تاعى جاريالانىمدارعا – 1 160 076 تەڭگە جۇمسالعان.
جالپى جوبا بارىسىندا اكىمشىلىك شىعىندارعا - 8.3 ملن.تەڭگە ونىڭ ىشىندە - 5.7 ملن. تەڭگەسى جالاقى قورى، ال 12 ش.م. كەڭسە جالداۋعا (250 000) 7 ايعا - 1.7 ملن.تەڭگە جۇمسالعان. جوباعا قىزمەت كورسەتكەن مامانداردىڭ ىشىندە بىردە-ءبىر سالاعا قاتىستى ءدىنتانۋشى مامان جوق.
مىنەكەي، ءدىن تاقىرىبىنداعى ەشكىم ەشقاشان قارامايتىن پودكاستتار مەن بەينە روليكتەر، ەشكىم وقىمايتىن ماقالالار وسىلاي پايدا بولادى. بۇل سالىق تولەۋشىلەردىڭ، ياعني مەملەكەت قارجىسىنا ۇيىمداستىرلىپ جاتقان، ورتالىق ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ تاپسىرىسىمەن ورىندالىپ جاتقان جوباداعى جاعداي. ال ايماقتارداعى بولىپ جاتقان وقيعالاردى ءوزىڭىز ويلاي بەرىڭىز.
جوبانى ۇيلەستىرۋشى وپەراتور «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنا» سۇراقتار:
- گرانتتىق جوبانىڭ كونكۋرستىق ەتاپىندا ەكسپەرت رەتىندە سالاعا قاتىستى، كاسىبي تاجىريبەسى بار ءدىنتانۋشى ماماندار قاتىستى ما؟ سەبەبى، مامان قاۋرىت جەلى، كۆيز، چەللەندج دەگەن باستامالارمەن ينتەرنەتتەگى دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگياعا قارسى ناسيحات جۇمىستارى جۇرگىزۋ قازىر وزەكتى ەمەس ەكەنىن ايتار ەدى. تۇك بولماعاندا 10 مىقتى ءدىنتانۋشى، تەولوگ ماماندارعا اقىسىن تولەپ سول TikTok-تا ستريم جۇرگىزۋ ون ەسە ءتيىمدى ەكەنىن كوزى قىراعى بەلسەندى ازامات بىلەدى.
- «ينتەرنەت كەڭىستىكتە ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى باعىتتالعان اقپاراتتىق ماتەريالداردى ازىرلەۋ جانە ىلگەرىلەتۋ» دەپ اتالاتىن، ياعني جۇمىستىڭ بارلىعى ينتەرنەتتە بولۋى كەرەك، حالىق كورىپ، ساۋات اشۋى كەرەك، كوزى اشىلۋى كەرەك جوبانى ەشكىم قاراماسا دا، ەستىمەسە دە ەسەبىن قالاي قابىلدادىڭىزدار؟ الدە، سىزدەرگە مەملەكەت قارجىسىن ەش قيسىنسىز جۇمساۋ، مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ ەتيكاسى ما؟
- جوبا بويىنشا دايىندالۋى كەرەك 10 بەينە روليكتى، دايىندالماي، تۇسىرىلگەن پودكاست قيمالارى مەن مونتاج ەكەنىن كورىپ تۇرىپ، وعان قالايشا قارجى تولەپ بەردىڭىزدەر؟ الدە ورتالىقتا قىزمەت ەتەتىن ەكسپەرتتەر دايىندالۋ مەن دايىن دەگەن سوزدەردىڭ ارا جىگىن اجىراتا المايدى ما؟
- 1.2 ملن تەڭگە تولەپ وقيتىن Digital كوممۋنيكاتسيالاردى (3 كومپونەنتتى باعدارلاما) جانە ديزايندىق ويلاۋدى وقىتۋ دەگەن نە؟ ەگەر جوبا قىزمەتكەرلەرى ارنايى وقۋلاردان وتكەن بولسا، نەگە الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبالاردىڭ ءماتىنى جاساندى ينتەللەكتپەن جازىلعان نەمەسە پوستتاردىڭ ديزايندىق ەرەكشەلىكتەرى جوبادان كۇتىلەتىن ناتيجەگە، ينديكاتورلارعا قالايشا اسەر ەتپەگەن؟
- بىرىڭعاي ينتەرنەت-پورتال noradical.kz سايتىنداعى جاريالانعان ماتەريالداردىڭ كوشىرمە ەكەندەگى، اۆتورلىق ماتەريالداردىڭ دايىندالماعانى سىزدەرگە ەش سۇراق تۋدىرمادى ما؟ جالپى سايتتىڭ قارالىم بويىنشا جەتۋى كەرەك 100 000 مەجەسى تالاپقا ساي ورىندالدى ما؟
- قاۋرىت جەلى بويىنشا كونسۋلتاتسيالىق كومەك العان ادامداردىڭ سانى مەن كورسەتىلگەن كومەك ساپاسىن قالاي تەكسەرىپ الدىڭىزدار؟ دىنگە قاتىستى كەلىپ تۇسكەن سۇراقتار بولدى ما، بولسا جوبا شتاتىندا كورسەتىلمەگەن مامان سۇراقتارىنا كىمدەر جاۋاپ بەردى؟
- جالپى جوبا شتاتىندا بىردە-ءبىر ءدىنتانۋشى ماماننىڭ قاتىسپاۋى سىزدەردى الاڭداتپادى ما؟ الدە ءدىن سالاسى، اركىم كەلىپ مامان بولا الاتىن سالا دەپ ەسەپتەيسىزدەر مە؟
ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى ديسكرەديتاتسيالاۋ، جوققا شىعارۋ مەن اياق استى ەتكەن بۇل جوباعا قاتىستى، قۇزىرەتتى ورگان ءدىن ىستەرى كوميتەتى مەن ۇيلەستىرۋشى وپەراتور «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى» ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە تىكەلەي بايلانىستى ءدىن تاقىرىبىمەن ويناپ وتىر دەپ تۇجىرىم جاساۋعا بولادى.
ال ءدىن تاقىرىبى وينايتىن، سىبايلاستىققا جول بەرەتىن تاقىرىپ ەمەس. سەبەبى، ەرتەڭ ەلىمىزدە قانداي دا ءبىر ءدىني ءموتيۆتى تەررورلىق، ەكسترەميستىك وقيعالار بولىپ جاتسا، ەشكىم ءوز ءومىرىنىڭ، جاقىندارىنىڭ ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن كەپىلدىك بەرە الامايدى.
جانە ءدىني-يدەولوگيالىق باعىتتا مۇنداي جوبالار كەرەك، تەك «شىمشىق سويسا دا، قاساپشىسى سويسىن» دەگەندەي مۇنداي قىزمەتتەردى ماماندارى مەن دايىندىعى بار، تاجىريبەسى بار ازاماتتار اينالىسقانى ابزال.
وسىعان بايلانىستى قۇزىرەتتى ورگاندارعا ارنايى ۇسىنىستار:
- قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ نازارىنا، «دامۋ قازاقستان اسسوتسياتسياسى» 3تب ۇيىمىنىڭ ناقتى وسى گرانتتىق جوبا بويىنشا جۇرگىزگەن قىزمەتىنە تولىق كەشەندى تەكسەرۋ جۇرگىزۋ; كەرەك بولعان جاعدايدا شارتتى بۇزىپ، مەملەكەت قارجىسىن قايتارۋ;
- «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ» ءدىن تاقىرىبىنا قاتىستى گرانتتىق جوبالارىن ۇيىمداستىرۋ بويىنشا قۇقىقتىق-نورمالارى مەن ۇيىمداستىرۋ ءتارتىبىن قايتا قاراۋ;
- كەرەك بولعان جاعدايدا ورتالىققا قىزمەتكە بۇل جوبالاردى جۇرگىزۋگە دىنتانۋلىق ءبىلىمى بار مامانداردى تارتۋ;
- دىنگە قاتىستى گرانتتىق جوبالار كونكۋرسىنا دىنتانۋلىق ءبىلىمى بار مامانداردى تارتۋدى مىندەتتەۋ;
- «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ» ماماندارىنىڭ ءدىن تاقىرىبىنداعى جوبالاردى باسقارۋعا، ۇيلەستىرۋگە بىلىكتىلىگى جەتپەگەن جاعدايدا گرانتتىق قارجىلاندىرۋدان باس تارتىپ، قۇزىرەتتى ورگاندارعا مەملەكەت قارجىسىن قايتارىپ، الەۋمەتتىك تاپسىرىس اياسىندا جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدى قولعا الۋ;
اسحات احمەديار
