وسى اپتادا شۆەيتساريا پارلامەنتى باسىم داۋىسپەن 1932-1933 جىلدارداعى ۋكرايناداعى گولودوموردى (اشارشىلىق) ءستاليننىڭ بۇيرىقتارىنان تۋىنداعان گەنوتسيد دەپ تانىدى. بۇل تۋرالى نەمىس تولقىنى راديوسى حابارلاپ وتىر. «تاريحي شەشىم» كسرو بيلەۋشىسى يوسيف ءستاليننىڭ ۋكراينادان استىقتى، مالدى جانە ازىق-تۇلىكتى تاركىلەۋ تۋرالى بۇيرىعىنىڭ ناتيجەسىندە ايماقتا 1932-1933 جىلدارى جويقىن اشارشىلىق بولعاندىقتان، بۇل قايعىلى وقيعا گەنوتسيد رەتىندە اۋىر قىلمىس سانالا..

گەرالديست ايدىن رىسبەكۇلىنىڭ «شەجىرە – ءومىرتانۋدىڭ، ادامتانۋدىڭ، قوعامتانۋدىڭ مەكتەبى» ماقالاسى قازاق حالقىنىڭ شەجىرەسى، جەتى اتا ۇعىمى، جانە رۋ-تايپالىق قۇرىلىمىنىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزى تۋرالى تەرەڭ ويلار مەن تاريحي دەرەكتەردى تالقىلايدى. بۇل ءماتىن شەجىرەنىڭ تەك تاريحي ماڭىزىن عانا ەمەس، ونىڭ قازىرگى قازاق قوعامىنداعى ءرولىن دە كورسەتەدى. ماقالانى عىلىمي تۇرعىدان تالداي وتىرىپ، بىرنەشە نەگىزگى ماسەلەلەردى قاراستىرۋعا بولادى. شەجىرەنىڭ تاريحي الەۋ..

ويدان جانە قيالدان تۋدىرۋعا كەلمەيتىنى – تاريح. تاريح وتكەن ءومىردى ءسوز ەتكەنىمەن، بۇگىنگە جانە كەلەشەككە قىزمەت ەتەدى. الايدا تاريح زاڭدىلىقتارى مەن ەرەجەلەرىنە باعىنبايتىن ءبىر سالا بار – ول شەجىرە! شەجىرە (ارابشا – شەجىرە، قازاقشا – ۇرىق-بۇتاق ء(ۇرىم-بۇتاق) – قازاق ىشىندە ەستە جوق ەسكى زامانداردان بەرى اۋىزەكى ايتىلىپ، ءىشىنارا جازىلىپ كەلە جاتقان رۋ-تايپالارىمىزدىڭ دۇنيە باستاۋى. وندا قازاق حالقىنىڭ ءومىرى، ماقسات-مۇراتى، ادامگەرشىلىك، ۇلتتى..

بۇگىن - قازاق راديوسىنىڭ تانىمال ديكتورى، حالىق ءارتىسى ءانۋار­بەك بايجانباەۆتىڭ تۋعانىنا 101 جىل تولدى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ءتىلشىسى. ول 1923 جىلى 26 ناۋرىزدا سەمەيدە ومىرگە كەلگەن. شىڭ­عىس­تاۋدىڭ بوكتەرىندە تۋىپ-وسكەن انۋاربەك نىعمەتجانۇلى دانا ابايدىڭ اۋىلداسى بولعان. 1939-1941 جىلدارى الماتىدا كوممۋ­نيس­تىك جۋرناليستيكا ينستيتۋتىندا ءبىلىم الىپ، 1941 جىلى سوعىس باس­تال­عاندا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ مايدانعا اتتانعان. الايدا 1943 جىلى اي..

بۇگىن - مەملەكەتتىك ەلتاڭبانىڭ اۆتورى، ساۋلەتشى جانداربەك مالىبەكوۆتىڭ تۋعان كۇنى. ءتىرى اڭىز 82 جاسقا تولدى. قازاقستاننىڭ ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى جانداربەك مالىبەكوۆ 1942 جىلى قىزىلوردا وبلىسىنداعىجاڭاقورعان اۋدانىنىڭ ەكپىندى اۋىلىندا تەمىرجولشىلار وتباسىندا دۇنيەگە كەلدى. 1959 جىلى تاشكەنتكە وقۋعا تۇسەدى. 1965 جىلى وقۋدى ءتامامداپ، ەلگە ورالۋدى كوزدەيدى. سول جىلدارداعى كەڭەس ۇكىمەتى جۇرگىزگەن سولاقاي ساياساتتىڭ سالدارىنان جات ەلدە قالۋعا تۋرا كەلەد..

ءدىن – قاشاندا وزەكتى تاقىرىپ. وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندە ءتۇرلى داۋلى ويلار تۋىنداپ، كەرەعار پىكىرلەر ايتىلادى. تاريحشى، جازۋشى، قازاقتىڭ اۋىز ادەبيەتىن زەرتتەۋشىسى، عالىم مۇحتار ماعاۋين «حالىق ءۇنى» يۋتۋب-ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا قازاق قوعامى مەن مادەنيەتىندەگى ءدىننىڭ جاعدايى تۋرالى ايتتى. «ءدىن – اپيىن دەگەن لەنين. اپيىن از قولدانسا – ەم، كوپ قولدانسا – اۋرۋ، مەن سولاي ويلايمىن. ءححى عاسىردىڭ اياعى–حح عاسىردىڭ باسىندا قازاق زيالىلارى، قايراتكە..

احمەت بايتۇرسىنۇلى 1872 جىلى 5 قىركۇيەكتe قازىرگى قوستاناي وبلىسى، جانگەلدى اۋدانى سارىتۇبەك اۋىلىندا داۋلەتتى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ تۋعان مەرزىمىنە قاتىستى پىكىرتالاستار وتە كوپ. دەگەنمەن «5 قىركۇيەك 1872, مەشىن جىلى» دەپ، ناقتى ايتۋىمىزعا نەگىز بولىپ وتىرعان، عۇلامانىڭ 1929 جىلى ءوز قولىمەن ورىس تىلىندە جازعان «ومىردەرەگى» (جيزنەوپيسانيە) جانە ءار جىلدارى مەملەكەتتىك مەكەمەلەردەگى رەسمي ساۋالنامالارعا بەرگەن ناقتى جاۋا..