Bıyl V.I. Lenınniń týǵanyna 150 jyl tolǵan eken. Al onyń dúnıeden ótkenine 100 jylǵa jýyq ýaqyt bolǵanyna qaramastan, onyń múrdesin áli de saqtap keledi. San jyldardan beri ózine arnalǵan mavzoleıde turǵan mýmııasy qandaı deńgeıde jáne ony balzamdaýǵa qansha aqsha ketedi?
Lenın 1924 jyly 21 qańtarda dúnıeden ótkende, onyń múrdesin saqtaý eshkimniń basyna kelmegen de eken. Professor Alekseı Abrıkosov alǵash onyń denesin qoshtasý rásimi úshin ǵana balzamdaǵan. Tipti, ony aqtyq saparǵa shyǵaryp salatyn kúndi de belgilegen.
Biraq «Kún kósemmen» qoshtasý úshin jer-jerden kelgen adamdardyń qarasy kóp bolǵandyqtan, úkimet jerleýdi keıinge qaldyryp kelgen. Eki aıǵa deıin óte jaqsy saqtalǵan dene naýryz aıynan bastap búline bastaǵan. Qulaǵy, murny, qabaǵy transformaııaǵa ushyrap, pıgmentti daqtar paıda bolǵan. Osy kezden bastap onyń denesin saqtaýdy uıǵarady.
Ǵalymdardyń aldynda Lenındeı proletarıat basshynyń tek denesin saqtap qoımaı, ony qalpyna keltirý mindeti de turdy. Alǵashynda iske keıinnen kirisken ǵalymdar professor Abrıkosov keıbir qantamyrlaryn alyp tastaǵandyqtan, deneni qalypqa keltirerde aıtarlyqtaı qınalypty. Tórt aı boıy máıitti saqtaýdyń barlyq sharasyn jasap bolǵan soń, sáýleti kelisken mavzoleı ashylyp, Lenındi sonda qoıady. Sol jyldyń tamyz aıynan bastap jan-jaqtan Lenınniń óli denesin kórýge adamdar aǵylyp kele bastaıdy.
Sodan beri bıohımıkter, ǵalymdar Lenınniń tek bet-álpetin saqtaýdy ǵana maqsat etpeı, onyń salmaǵy, dene pishimi men bet-terisiniń túsiniń saqtalýyna da barynsha mán beredi.
Deneniń balzamdalǵanyna ǵasyrǵa jýyq ýaqyt ótse de, dene músheleri óziniń ıilgishtigin áli de saqtaǵan kórinedi. Tipti, moıny áli kúnge burylady.
Árbir bir jarym jylda múrde kásibı tekseriske jiberedi. Bul ýaqytta mavzoleı eki aıǵa deıin jabyq bolady. Eger deneniń birer jerinen ózgeris baıqalsa, dereý qalypqa keltiriledi.
Denedegi barlyq suıyqtyq jańartylyp, sarkofagqa qaıta salynady. Múrde tiri sekildi kórinýi úshin 14 spektrli jaryq shamdar qoıylǵan. Sarkofagtyń ishindegi temperatýra ylǵı +16 gradýs bolyp turady.
Osy jyly reseılik aqparat kózderinde onyń múrdesiniń kóshirme ekendigi jaıly shý shyqty. Mundaı shý ol ólgen soń-aq taraı bastaǵan eken. Áıtse de, zertteýshiler men onyń denesimen tikeleı jumys istegender múrdeniń Lenındiki ekenin aıtady. Rasymen de, memleket tarapynan qyrýar qarajat bólinip jatqanda qanshama jumysshy qýyrshaqty kútip-baptamasa kerek? Derekkózderge súıensek, máıitti saqtaý úshin jylyna 17 mıllıon rýbl ketetin kórinedi.
Jyl saıyn osynsha qarajattyń bir máıittiń saqtalýyna ǵana ketetinine kópshilik narazy. Kóptegen saıasattanýshylar da Lenındi tezirek jerleýdi usynǵan eken. Biraq ony tarıhı jádiger kórip, oǵan tabynýshy toptyń kóptiginen be bılik bul usynysty qabyldamaǵan. RF Prezıdenti Vladımır Pýtın ózin Keńes Odaǵymen baılanystyratyn adamdar tiri júrgende Lenınge eshqashan tıispeıtindigin aıtypty.
Foto ashyq derekkózden alyndy
Aıjan PERDEBEKQYZY
«Adyrna» ulttyq portaly
