Qalyń-qalaı ,Saǵadat? Oqý júıesi onlaın rejımine ótip , jańa tártipke úırenip qaldyńdar ma? Qazaqstandaǵy karantın engizilgen qala turǵyndaryna aýlaǵa shyǵýǵa , shaǵyn –orta óner kásipterdi qaıta iske qosýǵa, azyq-túlik alý úshin erkin saýda oryndaryna barýǵa ruhsat beripti.Qazaq saıttarynan oqyp bir marqaıyp qaldym.
Koronavırýsty juqtyryp, jazylǵandar sany 980-ge jetipti. Biraq sandyq aqparat kún saıyn emes, saǵat saıyn ózgerip jatyr. Jazylyp jatqandar úshin qýanyshtymyn. Meıli Qazaqstan azamaty bolsyn, meıli Fınlandııa turǵyndary bolsyn.
Elge degen saǵynyshym kún saıyn arta túsýde. Qazaq jáne orys tilindegi kitaptardy satatyn onaıyn- dúkendi kórdim. Birden qazaq tilindegi kitaptardy satyp aldym.Qazaq óleńderin tyńdap, Abaı jolyn qaıta oqýǵa karantın ýaqytynda múmkindik aldym. 1999 jyly jaryq kórgen «Tarıh tolqynynda» kitabyn mektep oqyp júrgende oqyǵan bolatynmyn. 2013 jyly jazylǵan «Halyq-tarıh tolqynynda» kitaby jaryqqa shyǵypty. Onlaıyn kitabyn kórip qýanyp turmyn.Karanıtıniń maǵan bergeni múmkindigi –rýhanı azyq jınaý.Rýhanı jańǵyrý aıasynda «Qazaq tilinde 100 jańa oqýlyq» jobasyn kórip taǵy qýandym.
Álem arenasyndaǵy túrli janrdaǵy kitaptardy qazaq tilinde oqyp shyǵýǵa múmkindik bar . Elbasshymyz aıtqandaı, bilimdi tek qazaq tilinde ǵana emes-orys tili jáne aǵylshyn tilderinde alýǵa tyrysamyn. Sonymen qatar, jahandaný zamany bolǵandyqtan kez-kelgen jańa baǵdarlamalar nemese bir tehnıkalar shyqsa paıdalanyp kórýdemin. Biz -elimizdiń básekege qabiletti jastary bolýymyz kerek. Meniń árdaıym esimde bolatyny –ulttyq kod. Elimizdiń tilin, dinin, salt-dástúrin qanymyzǵa sińirip, turmysymyzda paıdalanyp júremiz. Damyǵan zaman bolsada ulttyq kodymyz bizdiń ereksheligimiz.Saǵadat , óziń onlaın sabaqtan tys nemen aınalysyp jatsyń?
-Jaqsy, Dıana! Ózinniń qalyn qalaı? Oqý júıesi onlaın rejımine ótip, jańa tártipke úırenip qaldyndar ma?
Elbasshymyz aıtqandaı, ıfrly el bolýǵa kún saıyn atsalysyp jatyrmyz. Elimizde barlyq sabaqtar, kýrstar onlaın ótilýde. Men sabaqtan tys áńgimeler oqyp, fılmder kórip, sportpen aınalysyp, túrli dámdilerdi jasaýdy da úırendim. Osy karantınde 30 fılm 1 hıkaıa kórippin. Týystarymmen, dostarymmen jıi sóılesip turamyn. Bilesin, bıyl Al-Farabıdyń 1150, Abaıdyń 175-jyldyǵy. Aldynda toptaǵy stýdenttermen estafetaǵa qatysyp, Abaıdyń óleniń oqyp, Instagramda júktegenbiz. Túrkııada da Abaıdyń 175-jyldyǵyn atap ótip jatyr eken. Aldynda jańalyqtardan is-shara, konerttiń ótkenin oqyǵanym bar.
Elimizde bilesiń, “Rýhanı jańǵyrý” jobasy jańǵyryp jatyr. Joba aıasynda kóptegen fılmdar túsirilip, qanshama spektaklder qoıylyp, myńdaǵan jobalar iske asty. Fınlıandııa qalaı? Aýa-raıy qalaı? Aqshań jetip jatyr ma? Ol jaqta ekonomıka qalaı eken?
-Aqsha jaǵynan qatty qysym kórip turǵanym joq.Fınlandııada stýdentten bolǵandyqtan jańa tehnologııalardy jıi paıdalanamyz. Fınlandııada valıýta – evro. Árıne qazirgi tanda bir evro tórt júz ben bes júz tengeniń arasyn quraıdy. Keıde ártúrli memleketterden jıylǵan dostaryma bul baǵa kýrsyn túsindirý maǵan kishkene qıyndyqqa soǵady. Saǵadat bilesiń be? 1993 jyly tól tengemiz ekonomıkalyq aınalymǵa engen bolatyn , sonda 1 dollar-6,31 tengeni quraǵan.
Al, qazir jaǵdaı 135 gradýsqa ózgergen. Álemde bolyp jatqan pandemııaǵa baılanysty munaıdyń baǵasynyń tómendeýi, elimizdiń jumys jasaýshy azamattery men azamatshalarynyń jumyssyz úıde otyrýy ekonomıkaǵa teris áser etetini haq. Biraq , regress bolǵan jerde, progresste qatar júredi. Jaqsy habarlardyń bolaryna senemin.Ózińniń bolashaqqa qandaı josparlaryń bar?
-Ekonomıkalyq daǵdarys bizdiń elimizde de azdap baıqylýda. Azyq-túlik baǵasynyń kúrt ósýinen baıqaýǵa bolady. Degenmen biz Azııadaǵy ekonomıkasy damyǵan memleketterdiń qataryndamyz ǵoı. Aldaǵy bir jyldan soń «Bolashaq» baǵdarlamasymen mende evropa elderinde bilim alsam eken degen josparym bar. Elimizdiń jastarǵa bergen úlken múmkindigin paıdalanǵym keledi. Sebebi, bolashaq- bilimdi jastardyń qolynda.
Elimizde kóp aıtylytyn naqyl sóz «bas ekeý bolmaı, mal ekeý bolmas» degen. Otan –otbasydan bastalady. Otbasyn quryp, elimizdiń demografııasyna óz úlesimdi qosqym keledi. Kóp balaly otbasy atanyp, elime adal qyzmet etsem deımin. Taǵy jaqsy jańalyq, elimdiń sany -19mln jetti. Bul búkil qazaq eli úshin jaqsy jańalyq. Saǵanda áıel baqytyn, ana baqytyn tileımin. Elge aman-esen oral.
Dıana Qadyr
Nıetalıev Saǵadat
