Qazaq tiliniń mańyzdy máselelerin jerine jetkize zerttegen tanymal lıngvıst ǵalymdardyń ishinde ádebıettanýshylardyń sheksiz qurmetine bólengen eki oqymystynyń orny bólek.
Biri - akademık Rábıǵa Syzdyqova, ekinshisi - akademıkke bergisiz ǵylym kandıdaty Qulmat Ómirálıev. Ekeýi de ádebıettanýdyń ózekti tustaryna tereń boılap, óleń tabıǵatyna ózgeshe kózqaraspen zer saldy. Ásirese Dýlat aqynnyń jyrlaryn dál osy ekeýindeı etip, ıin qandyryp zerttegen ǵalymdar kemde-kem. Rábıǵa apaı men Qulmat aǵanyń maqalalaryna óleńtanýdyń oqýlyǵy, jyrtanýdyń jádigeri sekildi qaıta aınalyp soǵa beretinimiz de sondyqtan.
Qulmat aǵa bizdiń stýdent kezimizde ómirden ótip ketti de, aralasyp-quralasyp úlgere almadyq. Al onyń esesine Rábıǵa Syzdyqova dúnıeden kóshkenshe bizdiń qatarlastarymyzdan qamqorlyǵyn aıaǵan joq. Jalpy, jarııalylyq pen jylymyqtyń jeli esip, azattyq pen betburystyń samaly sezilgen shaqta Ulttyq ýnıversıtet pen Ǵylym akademııasyndaǵy ardaqty aǵalarymyz ben abyroıly apalarymyz jedel ári júıeli iske bel býǵan syńaıly. Olar sol tustaǵy qolynan jazý keletin jastardyń birazyn ǵylymǵa tartty. Biz sol dáýirdiń perzentteri edik. Ustazdarymyz árqaısymyzǵa bir-bir tanymal tulǵanyń shyǵarmashylyq murasyn zertteý taqyryby etip, bekitip berdi.
Máselen, Dıhan Qamzabekuly - Smaǵul Sádýaqasuly, Marat Ábsemetov - Mirjaqyp Dýlatov, Maqsat Táj-Murat - Ǵumar Qarash, Amantaı Shárip - Sultanbek Qojanov, Sultanhan Aqqulyuly - Álıhan Bókeıhan, Qanıpash Mádibaeva - Shortanbaı Qanaıuly, Serik Bermaǵanbetov - Ábýbákir Kerderi murasyn zertteýge kiristi. Biz bolsaq, Murat Móńkeuly shyǵarmashylyǵyna den qoıdyq. Sol arqyly tarıhtyń aqtańdaq betterin qalpyna keltirý maqsaty kózdeldi. Máseleniń taǵy bir utymdy jaǵy - árbir qorǵalatyn kandıdattyq dıssertaııa qazaq ádebıetiniń ózgeshe kózqaraspen jazylatyn tarıhyna jańa monografııalyq taraý retinde qosylatyn boldy. Sóıtip, eki dáýirdiń toǵysynda ádebıettegi aqtańdaqtardy ıgerý isine túren salyndy. Serik Qırabaev, Zeınolla Qabdolov, Zákı Ahmetov, Rahmanqul Berdibaı, Tursynbek Kákishev bastaǵan aıbyndy aǵalardyń uıǵarymymen júzege asqan osy teńdessiz jobanyń bir tileýlesi Rábıǵa Syzdyqova ekenine kúmán joq-ty. Biz, osyndaı aýqymdy iske táýekel etken jigitter, ǵylymı jetekshilerimizdiń ǵana emes, Rábıǵa apaıdyń da aqyl-keńesin únemi tyńdap turdyq. Zertteý nysanań belgili bir jyr júıriginiń shyǵarmashylyq murasy bolsa, óleńdegi obrazdar júıesi týraly tereńnen oı tolǵaǵan áıgili ǵalymnyń eńbekterine aıaldamaı ótpeıtiniń anyq. Kitaptaryn qaraısyń. Maqalalaryn oqısyń. Tolǵanasyń. Tushynasyń. Sezinesiń. Súısinesiń. Túsinesiń. Túısinesiń. Biraq báribir apaıdyń ózine jolyǵyp, taǵy bir tildeskiń kep turady. Sebebi jazǵan dúnıeńdi saralaý barysynda myń-san saýal týyndaıdy. Sonyń bárin basqa emes, apaıdyń naq ózinen suraǵyń keledi. Jyraýlar úlgisimen jyr tókken dúldúlderdiń óleń-tolǵaýlarynyń tabıǵatyn tap basatyn ǵalymnyń aıtary kóp. Aǵyl-tegil aqtaryla jóneledi. Rábıǵa apaı ádebıettiń aqtańdaq betterin qalpyna keltirýge kirisken sol topqa únemi nıettes boldy. Birazynyń dıssertaııa qorǵaýyna ózi arnaıy kep qatysty. Reti kelse, sóz aldy. Ǵylymı jumystyń mán-mazmuny týraly oı-pikirin aıtty. Jas býynǵa sát sapar tiledi. Rábıǵa Sátiǵalıqyzy tek bizge ǵana emes, Alash arystary murasyn basyp shyǵarýshylarǵa, arhıv materıaldaryn ázirleýshilerge, aqyndar shyǵarmashylyǵynyń tekstologııasyn túzýshilerge úzdiksiz keńes berdi. Sonyń bárin biregeı biliktilikpen, zııatty zııalylyqpen, minsiz mádenıetpen aqy-pulsyz atqardy. Jo-joq, Rábıǵa apaıdy jurttyń bárine jaıylyp jastyq, kósilip kórpe bola ketetin jalpaq shesheıdiń naq ózi dep oılap qalmańyz. Ǵylymnyń ǵıbratty ordasynan aýyly alystaý qonǵan berekesiz bozókpelerdi bosaǵasynan attata qoımaıdy ol. Kúrish pen kúrmekti tez aıyrady. Súıegine sóz sińgen bozbala men boıjetkendi kózi alystan tanıdy. Al endi Rábıǵa apaıdyń ustazdyq ulaǵatyn seziný degenniń rahatyna eshteńe jetpeıdi! Keıde ol kisiniń tikeleı ǵylymı jetekshiligimen zertteý júrgizip, eńbek qorǵaǵan, avtoreferatynyń syrtynda akademıktiń aıaýly esimi tasqa basylǵandaı etip jazýly turatyn izetti izdenýshilerge kádimgideı qyzyǵatynbyz. Shynynda da solaı, basqalardyń baǵy bes eli bolsa, olardyń baǵy bes keli edi...
Já, aıtpaǵymyz bul emes. Kelesi aıdyń on jetisinde qazaqtyń asa kórnekti ǵalym qyzy, teńdesi joq zertteýshi Rábıǵa Syzdyqovanyń týǵanyna júz jyl tolady. Júz jyl! Ǵasyrlyq ǵıbrat. Ǵıbrat ǵasyry. Júz jyldyq jylylyq. Osy júz jyldyq jylylyqtyń ár sáýlesiniń synyqtaryn aıalap terip otyryp, áıgili ǵalymnyń shynaıy shyǵarmashylyq portretin birlesip jazǵanymyz durys shyǵar, sirá. Toqsan bes jyl ǵumyr keshken ardaqty apaıymyzdyń júz jyldyǵy kúnde atalyp óte bere me?! Al, kettik!
