Medıınalyq saqtandyrý halyqtyń sapaly medıınalyq qyzmetterge qol jetkizýin qamtamasyz etýde mańyzdy ról atqarady. Qazirgi Qazaqstanda, kóptegen basqa elderdegideı, bul sektor birqatar problemalarǵa, sondaı-aq iske asyrylatyn perspektıvalarǵa baılanysty bılik pen sarapshylardyń nazaryna aınaldy.
Qazaqstandaǵy medıınalyq saqtandyrýdyń basty problemalarynyń biri halyqty qorǵaýdyń osy túrimen jetkiliksiz qamtý bolyp tabylady. Úkimettiń mindetti medıınalyq saqtandyrý baǵdarlamalaryn keńeıtý jónindegi kúsh-jigerine qaramastan, halyqtyń edáýir bóligi saqtandyrylmaǵan kúıinde qalyp otyr. Bul medıınalyq qyzmetterge qol jetimdiliktiń teńsizdigin týdyrady jáne memlekettik medıınalyq mekemelerge qarjylyq júktemeni arttyrady.Taǵy bir másele-mindetti medıınalyq saqtandyrý boıynsha kórsetiletin medıınalyq qyzmetterdiń shekteýli tizimi. Qazirgi ýaqytta stomatologııa, psıhıatrııa jáne hırýrgııalyq operaııalardyń keıbir túrleri sııaqty medıınalyq qyzmetterdiń kóptegen túrleri mindetti saqtandyrý baǵdarlamalaryna kirmeıdi. Bul azamattardy qosymsha medıınalyq saqtandyrýǵa júginýge nemese qyzmetterdi óz esebinen tóleýge májbúr etedi.Sondaı-aq, kórsetiletin medıınalyq qyzmetterdiń sapasy máselesi de bar. Densaýlyq saqtaýdy qarjylandyrýdyń ulǵaıýyna qaramastan, kóptegen densaýlyq saqtaý mekemeleri qarjylandyrýdyń jetkiliksizdigine, bilikti mamandardyń jetispeýshiligine jáne eskirgen medıınalyq jabdyqtarǵa tap bolady. Bul medıınalyq kómektiń qoljetimdiligi men sapasyna, sondaı-aq halyqtyń densaýlyq saqtaý júıesine degen senimine áser etedi.Qazaqstanda medıınalyq saqtandyrýdy damytý perspektıvalarynyń ishinde halyqty saqtandyrýmen qamtýdy keńeıtýdi atap ótýge bolady. Ol úshin halyqtyń medıınalyq saqtandyrýdyń artyqshylyqtary men sharttary týraly habardarlyǵyn arttyrýǵa baǵyttalǵan aqparattyq naýqandar júrgizý qajet. Sonymen qatar, kórsetiletin medıınalyq qyzmetter tizimin keńeıtýge múmkindik beretin qosymsha saqtandyrý baǵdarlamalaryn engizý týraly máseleni qarastyrýǵa bolady.Medıınalyq saqtandyrýdy odan ári jetildirý Kórsetiletin medıınalyq qyzmetterdiń sapasyn jaqsartýmen de baılanysty bolýy múmkin. Buǵan medıınalyq ınfraqurylymdy jańǵyrtý, medıına qyzmetkerleriniń bilim deńgeıi men biliktiligin arttyrý, sondaı-aq kómek kórsetý standarttarynyń zamanaýı medıınalyq tehnologııalaryn engizý kiredi.
Statıstıkalyq baǵalaýǵa sáıkes, Qazaqstan halqynyń shamamen 60% - y ǵana medıınalyq saqtandyrýǵa qol jetkize alady, ıaǵnı azamattardyń 40% - dan astamy qorǵaýdyń bul túrin paıdalanbaıdy..Nelikten? – degen saýalǵa jaýap izdesek , medıınalyq saqtandyrý isi elimizde tek 2017 jyly 1-shi shilde de ǵana qolǵa alynyp, qarjynyń 60% - y memleket tarapynan emes, qarapaıym turǵynnyń óz qaltasynan alyndy. Sony eskergen úlken kisiler áleýmettik qorǵa aqsha quımaǵandyqtan medıınalyq turǵydan saqtandyrylmaı qaldy. Bul kórsetkish halyqty saqtandyrýmen qamtýdy jaqsartý qajettigin kórsetedi.Kórsetiletin medıınalyq qyzmetterdiń sapasyna qatysty da belgili bir problemalar bar. Zertteýlerge sáıkes, eldegi medıınalyq mekemelerdiń tek 30% - y zamanaýı jabdyqtarmen qamtamasyz etilgen, bul medıınalyq kómektiń tıimdiligi men tıimdiligine áser etedi. Sonymen qatar, sońǵy jyldary densaýlyq saqtaýdyń ártúrli salalarynda bilikti medıınalyq mamandardyń jetispeýshiligi baıqalady, bul halyqqa joǵary sapaly medıınalyq qyzmetterdiń qol jetimdiligine qıyndyq týǵyzady.Osy derekterdi eskere otyryp, Qazaqstanda medıınalyq saqtandyrýdy odan ári damytý jáne jetildirý qajettiligi aıqyn bolyp otyr. Buǵan halyqty saqtandyrýmen qamtýdy keńeıtý, medıınalyq ınfraqurylymdy jańǵyrtý, medıınalyq qyzmetterdiń sapasyn jaqsartý jáne barlyq azamattar úshin medıınalyq kómektiń qoljetimdiligin qamtamasyz etý kiredi.
Biraq atalǵan bul mindetter tolyǵymen oryndalyp jatyr dep aıta almaımyz. Osyǵan deıin kóptegen sarapshylar men depýtattar turǵyndardy áleýmettik kómek pen medıınalyq saqtandyrý taqyryptaryn talqyǵa salǵanmen, halyqtyń kóńiline qonymdy sheshimder shyǵarylmaı keledi. Osy oraıda medıınalyq saqtandyrý salasyn damytý úshin birqatar sheshimderdi qarastyryp kórsek, eń aldymen medıınalyq oqý ornyndaryndaǵy stýdentterdiń bilimin arttyrý úshin arnaıy kýrstar ashý qajet. Aýrýhanalar men mekemelerde jańa ınfroqurylymdarǵa sáıkes tehnıkalarmen ( rentgen , kt, ýzı apparattarymen) qamtamasyz etý qajet. Jumys jasamaıtyn kópbalaly, jesir, áleýmettik osal toptarǵa jatatyn jandardy mamandarǵa tegin qaratýdy basty nazarda ustaý kerek dep oılaımyn.
Qorytyndylaı kele, Qazaqstandaǵy medıınalyq saqtandyrý birqatar syn-qaterler men mindetterdiń aldynda tur, biraq durys kózqaraspen jáne tıimdi basqarýmen ol búkil halyq úshin medıınalyq kómektiń qoljetimdiligi men sapasyn qamtamasyz etýdiń tıimdi quraly bola alady.
Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi:
- “Medıınskoe strahovanıe: teorııa ı praktıka” - Ivanov I.I. (2015), Izdatelstvo “Medıına”, Almaty.
- “Razvıtıe sıstemy medıınskogo strahovanııa v Kazahstane: vyzovy ı perspektıvy” - Abdýllın A.K. (2018), Izdatelstvo “Zdorove”, Nýr-Sýltan.
- “Ekonomıcheskıe aspekty medıınskogo strahovanııa v sovremennom obestve” - Sarsenbaı M.B. (2019), Izdatelstvo “KazMedıa”, Almaty.
- “Medıınskoe strahovanıe ı ego vlııanıe na zdravoohranenıe v Kazahstane” - Jýmagalıeva G.A. (2017), Izdatelstvo “Znanıe”, Astana.
- “Innovaıonnye podhody k razvıtııý medıınskogo strahovanııa v ýslovııah sovremennogo Kazahstana” - Kenjebekova A.S. (2020), Izdatelstvo “MedPress”, Almaty.
Baqbergen Dılnaz
QazUÝ , Jýrnalıstıka fakýltetiniń 3 kýrs stýdenti:
Jetekshisi: aǵa oqytýshy, Rýshanova N.B.
