"Elimizde otbasy qundylyqtaryn saqtap, nyǵaıtý úshin urpaqtyń rýhanı-ónegelik tárbıesimen aınalysatyn ulttyq joba qajet. «Otbasy jáne tárbıe» quzyrly organyn quryp, «Neke jáne otbasy» zańyn reformalap, bala tárbıesindegi ata-ana jaýapkershiligin arttyrý kerek". Bul pikirdi belgili qoǵam qaıratkeri, etnolog-tarıhshy, "Qara shańyraq" respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń jetekshisi Turar Sáttarqyzy Adyrna.kz portalyna bergen suhbatynda aıtty.
- Qazaq qoǵamynda otbasylyq qundylyqtardyń basty ólshemi - «uıat bolady», «jaman bolady», «obal bolady» degen adamgershilik kodeks bolǵan. Osy ustanymnan aýytqymaı, arly, namysty, rýhy bıik urpaq tárbıelegen. Ataly sózge toqtap, úlkenge qurmet, kishige izet kórsetken. «Jeti atasyn bilgen ul – jeti jurttyń qamyn jer...» - dep, jeti ataǵa deıin qyz alyspaı, tektilikti, tazalyqty saqtaı bilgen. «Uıada ne kórseń ushqanda, sony ilersiń» dep ónegeniń barlyǵy otbasynan bastalatynyn urpaǵynyń boıyna erte jastan sińirgen. «Balany jastan» dep adaldyqqa, shynshyldyqqa, izgilikke tárbıelegen. «Ultyńdy saqtaımyn deseń, qyzyńdy tárbıele, rýhyńdy saqtaımyn deseń, ulyńdy tárbıele» dep, qyzynyń urpaǵynyń ónegeli, óreli tárbıesine mán bergen. Ókinishtisi, búgingi jahandaný zamanynda otbasy ınstıtýtynyń róli tómendep ketti. Otbasy qundylyqtaryn nyǵaıtyp, saqtap qalý - eń ózekti máselelerdiń birine aınalyp otyr. Sebebi, elimiz ajyrasý kórsetkishi boıynsha aldyńǵy orynda kele jatyr desem, artyq aıtpaǵan bolar edim. Qoǵamda bolyp jatqan rýhanı daǵdarystyń, adam aıtýǵa aýyz barmaıtyn túrli azǵyndyqtyń aýyr saldary óskeleń urpaqtyń adamgershilik-ónegelik tárbıesine jiti nazar aýdarýdy qajet etip otyr. Qyrýar qarjy jumsalatyn "kúresý" mekemeleri kóptep ashylǵanmen, odan qorqynyshty statıstıka tómendep, keleńsizdikter toqtap jatqan joq. Iaǵnı, nátıjesiz kúresti qoıyp, otbasy mártebisin kóterip, otbasy qundylyqtaryn nyǵaıtatyn naqty sharalarmen aınalysatyn ulttyq tárbıe berý ortalyqtaryn ashatyn kez jetti, - deıdi Turar Sáttarqyzy.
Etnologtyń aıtýynsha, otbasy qundylyqtarynyń buzylýynyń birden-bir sebebi - ulttyq ıdeologııanyń joqtyǵy.
- Bala eshkimnen «meni dúnıege ákelińder» dep suraǵan joq. Áıel men erkek qosylǵannan keıin, ul-qyzynyń ómirine jaýapkershilikpen qaraýy tıis. Tipti búginde úkimetten ataýly áleýmettik kómek alamyn dep ajyrasatyndar kóbeıgen. Balasyna alıment tóleýden qashyp, jalaqysyn jasyratyn «kókek» ákeler de bar. Halqymyz baıaǵyda bir jamanshylyqty baıqasa, «yrymǵa jaman» dep jatýshy edi. Bul jaǵdaılardyń barlyǵy ulttyq tamyrymyzdan ajyrap, baýyr eti balany bas paıda úshin paıdalanýǵa deıin jetken, eń soraqy jaǵdaı. Sondyqtan «Neke jáne otbasy» zańyn reformalap, bala tárbıesindegi ata-ana jaýapkershiligin arttyrý kerek. «Taıaqtyń eki ushy bolady» demekshi, otbasyndaǵy kıkiljiń eki tarapqa da baılanysty. Eń ókinishtisi, búgingi jahandaný zamanynda ulttyq bolmysymyzdy saqtaý ońaıǵa soqpaı tur. Mundaı máseleniń aldyn alýdyń tıimdi jolynyń biri – ulttyń rýhanı qundylyǵynyn jańǵyrtý jáne óskeleń urpaq boıyna darytý. Sondyqtan, ult bolyp qalýdyń joly - ulttyq ıdeologııany qolǵa alý. Memleketimizge ultty biriktiretin, urpaqtyń jarqyn bolashaǵyna qyzmet etetin ulttyq ıdeologııa kerek! Osy turǵyda urpaqtyń rýhanı-ónegelik tárbıesimen aınalysatyn ulttyq joba kerek. «Otbasy jáne tárbıe» quzyrly organyn qurý kerek dep oılaımyn, - dep pikir bildirdi Turar Sáttarqyzy.
"Adyrna" ulttyq portaly
