Қазіргі заманда смартфондар мен басқа да гаджеттер біздің өміріміздің маңызды бөлшегіне айналды. Таңертең оянғаннан бастап, түнгі ұйқыға жатқанға дейінгі уақытта гаджеттерді қолдану – қалыпты жағдай. Алайда, олардың шектен тыс қолданылуы тәуелділікке айналып, денсаулық пен әлеуметтік өмірге кері әсерін тигізуі мүмкін.
Қазақстанда жүргізілген зерттеулер бойынша, еліміздегі жастардың шамамен 80%-ы гаджеттерді күніне 5 сағаттан артық қолданады. Смартфондарға деген осындай тәуелділік әсіресе жасөспірімдер мен жастар арасында кеңінен таралған. Олардың көпшілігі әлеуметтік желілерде, ойындарда немесе түрлі қосымшаларда уақыттарын өткізеді. Бұл, бір жағынан, технологиялық жетістіктердің игілігі болғанымен, екінші жағынан, шектен тыс қолданылса, қауіпті жағдайға әкеледі.
Гаджетке тәуелділіктің белгілері адам өмірінің барлық саласында көрініс табады. Ең алдымен, уақытты тиімді жоспарлау қабілеті жоғалады. Көп адамдар гаджеттерді қолдана отырып, уақыттың қалай өтіп кеткенін байқамай қалады. Әсіресе, әлеуметтік желілерде "5 минутқа ғана кіріп шығамын" деген ой бірнеше сағатқа созылып кетеді. Бұл уақыттың босқа кетуіне ғана емес, маңызды істердің кешігуіне, еңбек өнімділігінің төмендеуіне және өмірдің өзге қырларынан қол үзуге әкеледі.
Денсаулыққа тигізер зияны да орасан зор. Көп уақыт смартфон немесе планшет алдында отыру көздің көру қабілетінің нашарлауына, мойын мен омыртқа ауруларына, ұйқының бұзылуына себеп болады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, гаджеттерді шектен тыс қолдану ұйқысыздықтың, күйзелістің және мазасыздықтың басты себептерінің бірі. Көптеген жастар смартфонға деген тәуелділіктің салдарынан түнде толыққанды ұйықтамай, дене белсенділігін азайтып жатады. Психологиялық тұрғыдан да гаджеттерге тәуелділік адамның әлеуметтік байланыстарын шектейді. Виртуалды әлемге терең еніп кеткен жастар шынайы қарым-қатынастарды ұмытып, айналасындағы адамдармен байланыс орнату қабілетінен айырылуы мүмкін. Технологиялар бізді бір-бірімізге жақындастырғандай көрінгенімен, шынайы өмірдегі қатынастарды әлсіретіп, жалғыздық сезімін күшейтеді.
Қазақстанда бұл мәселеге қатысты шаралар енді-енді қолға алынып жатыр. Ата-аналар мен мектептер балалардың гаджеттерге деген тәуелділігін қадағалап, оларды саналы қолдануды үйрету маңызды. Жастарды спорт, өнер және басқа да пайдалы іс-шараларға тарту арқылы олардың смартфонға деген тәуелділігін азайтуға болады. Сонымен қатар, гаджеттерді қолданудың зияны туралы ақпараттық кампаниялар ұйымдастыру қажет.
Гаджеттерден бас тарту немесе шектеу – оңай шаруа емес, бірақ бұл қадам әр адамның денсаулығы мен өмір сапасын жақсартуға бағытталған. Гаджеттерді саналы түрде қолдану арқылы уақытты үнемдеп, өз өмірімізді тиімді әрі толыққанды өткізуге мүмкіндік бар.
Қазіргі технологиялық заманда гаджеттерсіз өмір сүру мүмкін емес, бірақ олардың шектеусіз қолданылуы денсаулық пен өмір сапасына елеулі қауіп төндіреді. Сондықтан гаджеттерді пайдалану мәдениетін қалыптастырып, өзімізге және жақындарымызға жауапкершілікпен қарағанымыз жөн.
