Тәуелсіздік туралы 100 әңгіме: Елтаңба қалай жасалды...

1983
Adyrna.kz Telegram

Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығына орай «ҚазАқпарат» ХАА» АҚ электронды нұсқада «Тәуелсіздік туралы 100 әңгіме» кітабын шығарды. Қазақ, орыс және ағылшын тіліндегі электронды кітап – 1991 жылдан бастап бүгінгі күнге дейінгі соңғы үш онжылдықтағы Қазақстан Тәуелсіздігінің жетістіктерімен тікелей немесе жанама байланысты бірегей оқиғалар альманахы.

Спикерлердің көпшілігі тарихи оқиғаның куәгері бола отырып, өздерінің жеке естеліктері мен эмоцияларымен бөліседі, ел дамуының әрбір нақты кезеңінің бұрын белгісіз болған бөлшектерін еске алады. Сонымен қатар, бұл кітапта соңғы 30 жыл ішіндегі экономикалық, қоғамдық-саяси және мәдени процестерді талдайтын салалық сарапшылардың пікірлері келтірілген.

Әңгімелерде Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті-Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың саясаттағы бейнесі ерекше орын алады. «ҚазАқпарат» ХАА оқырмандар назарына осы кітаптан үзінділер жариялайды.

«Шаңырағымыз биік болсын»: Мемлекеттік Елтаңбаны жасау Жандарбек МӘЛІБЕКОВ, Архитектор, Елтаңба авторы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасында қаншалықты терең мағына бар екенін көпшілік түсінбе бермейді. Ол сізге көрінетін әбір элементінде бар. Оның философиясының мықтылығы сонша Елтаңбаның өзі біздің мемлекеттілігіміздің тұмары болып табылады. Себебін де айта кетуімізге болады. 1992 жылдың басында тәуелсіз Қазақстанның Мемлекеттік рәміздерінің ең үздік жобасына конкурс жарияланды. Ол кезде мен Ташкентте тұратын едім. Таныстар маған байқаудың шарттары жарияланған газетті берді. Мен толыққанды зерттеулермен салыстыруға тұратын өте ауыр, мұқият жұмыс жасадым. Мерзімі үш ай болды. Мен қазақ халқының тарихына, біздің елдің мәдениеті мен салт-дәстүріне терең ендім.

Өз жұмысымда біздің рухани мұрамыздың тереңдігін көрсеткім келді. Жобамның мағынасын жақсы сөздермен жеткізуге болады: «Шаңырағың биік болсын, керегең кең болсын, босағаң берік болсын!».

Қазақтар үшін ең бастысы – осы тілек-бата! Сосын біздің рәміздеріміздің негізгі элементтерінің бірі – киіз үй. Киіз үй – адамзаттың ежелгі сәулет туындысы, тіпті Египет пирамидаларынан да көне екенін адамдар біле бермейді. Бұл мобильді тұрғын үй көптеген әлеуметтік мәселелерді шешіп отырды. Шаңырақ басқа да мағынада айтылады. Жастар үйленіп, отау құрған кезде қазақтар әдетте «үй ішінен үй тігеді» дейді. Оларға өз бетінше өмір сүру үшін киіз үй сыйға тартылады. Шаңырағымыз КСРО-дан бөлініп шыққан жаңа тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасты.

Содан кейін бір көзбен қарағаннан-ақ мемлекетіміз қорғалып тұрған болуы керек деген сұрақ туындады. Мен тағы да тарихи фактілерге жүгіндім: Қазақстанда жылқылар алғаш рет қолға үйретілді. Біздің тарихымызда тұлпар батырдың серігі, қорғаушысы деп айтуға болады, ат - ер қанаты, жаудан құтқарушы. Менің жобамдағы жылқылар да ерекше: көптеген мәдениеттерде мүйізді аттар қасиетті деп саналады.

Елтаңбада бейнеленген аттың мүйізінде біздің дәстүріміз бейнеленген. Әдемі және күшті мүйіздер жеті сақинадан тұрады. Олар Жеті ру – «жеті ата» дегенді білдіреді. Елтаңбадағы тұлпарлардың қанатты жылқылар екендігі туралы пікірлерді жиі оқып, естимін, бірақ бұл пікір дұрыс емес. Шын мәнінде «қанатты ат» – Ренессанс уақытының тарихи дәуірі. Олар үлкен, орта және кіші сілтемелерден тұрады, олар бірігіп, ер-тоқымға «отырады».

Бұл үш жүз арасындағы бірігу мен келісім дәуірін көрсетеді. Жас мемлекеттің тұрақтылығы туралы әсер қалыптастыру үшін Елтаңба бейнесінде желбау бейнеленген. Қатты жел кезінде киіз үйді нығайту үшін желбауға ауыр заттар байланады. Киіз үйдің ішінде желбау ілініп тұруы керек, бірақ Елтаңбада мен «табалдырықты» нығайту үшін оны сыртқа шығардым. Кіреберістің үстіне мемлекеттің атауы – «Қазақстан» деген жазу қосылды.

Ал уықтар шаңырақты ұстап тұрады, бұл біздің елімізді тұрып жатқан түрлі ұлттар. Ең үздік мемлекеттік рәміздерге арналған ауқымды конкурсқа 245 жобаның қатысқандығы есімде. Комиссия әр апта сайын жиналып отырды, соңында менің жобам депутаттардың қарауына ұсынылды. Комиссияның отырысынан бөлек Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың өзі келіп, конкурсқа түсіп жатқан Елтаңба нұсқаларымен танысып шығыпты. Бәрін мұқият қарапты, менің жобам қатты ұнады.

 

Пікірлер