Марат Шибұтовтың болжамынша, парламенттік сайлаудың нәтижесіне халықтың қазіргі партияға деген сенімі әсер етеді. "Нұр Отанның" жеңіске жетуге барлық мүмкіндігі бар. Басқа партиялардың жеңіске жету ықтималдығы қандай және олар қандай ставкалар жасайды – саясаттанушымен сұхбаттан оқыңыз.
- Марат, Сіз «праймеризге» өз кандидатураңызды ұсындыңыз ғой. Не себепті финалға жете алмадыңыз?
- Алматыда өзінің партиялық ұйымы жоқ адамдарға дауыс беру финалына өту қиын екенін түсіну керек. Мен "Праймериз" басталар алдында ғана "Нұр Отан" партиясына кірдім, сондықтан менің мүмкіндігім аз болды. Бірақ мен бұған еш өкінбеймін, өйткені мен танымалдылығымды арттыра алдым, өзім үшін үгіт-насихаттың жаңа түрлерін игеріп, жаңа адамдармен танысу мүмкіндігіне ие болдым.
- Сізге, «праймеризге» қатысуға не түрткі болды?
Бір нәрсені өзгерту үшін өзің бір нәрсе жасаудан бастауың керек. Екі жол бар-бәрін құлату немесе осы жүйеге қосылу арқылы өзгертуге тырысу. Жүйені тек ғана сынау арқылы ғана бұзу мүмкін емес. Жұмыс істеп тұрған жүйенің ықпалына көне жүріп, ыңғайына жығыла жүріп оны ішінен өзгертуге тура келеді. Өзгерістер өздігінен келмейді, олар оларды жүзеге асыратын, олармен жұмыс істейтін адамдармен бірге келеді. Біздің қоғам жауапкершілікті өз мойнына алып, өзгерістер жасай бастауға дайын. "Праймериз" біздің елімізде белсенді азаматтық позицияны көрсетті, сонымен қатар билік транзитіне байланысты өзгерістер келе жатқанын байқатты.
- Отандық сайлау жүйесінің ерекшелігі неде деп ойлайсыз?
Айта кету керек, бұл мажоритарлық қағиданы білдіреді. Өз округінде, бірақ партиялық тізімдер бойынша көпшілік дауыс алған кандидаттар сайланған болып саналады. Бір мандатты дауыс беру мүмкіндігінің болмауы сайлау алдындағы уәделер үшін жауапкершілікті саяси алаңнан кенеттен кете алатын адамға қарағанда партиядан бақылау оңайырақ болуымен байланысты.
- Алдағы болатын сайлауға қатысты сіздің болжамдарыңыз қандай?
Саяси технологияда мынандай заңдылық бар, 30% әрқашан қолданыстағы билікке дауыс береді. «Нұр Отан» - бұл бюджеттегілердің, мемлекеттік қызметшілердің, «силовиктердің» партиясы, ал қосылғанда үстінен тағы да +25-30% шығады. Мәселе қазір – «Нұр Отан» партиясы қанша дауыс жинайтынында. Бұл конституциялық көпшілік бола ма, әлде қарапайым адамдар бола ма.
- Іс жүзінде сіз жеңіс «Нұр Отандікі» болады деп болжап отырсыз. Сонда басқа партияларға не күтуге болады?
Сайлауға жалғыз солшыл партия болып табылатын «Халық партиясы» (бұрынғы «Коммунистік Халық партиясы»), центристік партия – «Нұр Отан» және қалған барлық оңшыл партиялар: «Ақ Жол», «Алаш», «Ауыл» және «Адал» (бұрынғы «Бірлік») қатысады. «Нұр Отанның» жеңіске жетпеуі екіталай. Бұл билік транзиті жөніндегі үлкен процестің бір бөлігі. Өткен жылы Әміржан Қосановтың 16% жинағанын көрдік - бұл ел тарихында оппозициялық кандидаттар арасында ең үлкен көрсеткіш. Тоқаев 72% жинады. Қазір жағдай өзгерді: коронавирус, экономикалық дағдарыс, елдің бюджеті. Сондықтан адамдар бір нәрсені өзгерту үмітімен оппозициялық партиялар мен оппозициялық кандидаттарға дауыс береді. Бұған «Адал», «Ауыл» сияқты партиялар сенеді.
- Қалған 5 партия қаншалықты күшті?
-Бірінші кезекте, Парламенттегі партиялар мықты, олар «Ақ Жол» және «Қазақстан халықтық партиясы» . Жалпы, «Ақ Жол» – бұл ірі қалалар болса, «Халық партиясы» –бұл еліміздің Солтүстік, Орталық және Шығыс аймақтары, «Ауыл» – Оңтүстік аймақ болса, «Адалда» әлі электорат жоқ.
Естеріңізге сала кетейік, 2021 жылдың 10 қаңтарында Қазақстан Республикасы – Парламенті Мәжілісі депутаттарының кезекті сайлауы өтеді. Сол күні қазақстандықтар мәслихаттар мүшелерін — жергілікті жерлердегі өкілетті органдарды таңдай алады.
