Алматы қаласы – Қазақстанның ең ірі мегаполисі, елдің экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. 2023 жылғы мәліметтер бойынша, қала тұрғындарының саны 2 миллионнан асып, жыл сайын халық саны орта есеппен 3%-ға өсіп отыр. Бұл демографиялық өсім Алматының экономикасын қолдауға қажетті еңбек ресурстарының тұрақты артуына себеп болуда.
Алматының жалпы ішкі өнімі Қазақстанның ЖІӨ-нің шамамен 20%-ын құрайды. Қаржы саласының үлесі бұл көрсеткіште ерекше рөл атқарады, себебі қалада Қазақстанның барлық банктерінің шамамен 60%-ы орналасқан. Қаржы орталығы ретінде Алматы Қазақстан экономикасына инвестициялар тарту жағынан жетекші орынға ие.
2022 жылы Алматының қаржы секторындағы активтер көлемі 5 триллион теңгеден асқан. Қазақстан қор биржасы (KASE) де Алматыда орналасқан, онда жыл сайын 200 миллиард теңгеден астам сауда операциялары жүргізіледі. Қаладағы қаржы және банк секторында жұмыс істейтін халықтың 10%-ы жұмыспен қамтылған. Бұл – еліміз бойынша ең жоғары көрсеткіштердің бірі.
Сауда және қызмет көрсету саласында
Алматы Қазақстанның негізгі сауда орталығы саналады. 2023 жылы қаладағы бөлшек сауда айналымы 3 триллион теңгеден асып, жылдық өсім 10%-ды құрады. Қалада 30-дан астам ірі сауда орталықтары бар, ал олардың ішіндегі ең үлкені – MEGA Center, Dostyk Plaza, және Esentai Mall. Алматыдағы сауда нысандарының 70%-ы шағын және орта бизнестен тұрады, бұл Алматы экономикасының тұрақтылығы мен икемділігін көрсетеді.
Қызмет көрсету саласының жалпы айналымы шамамен 1,5 триллион теңгені құрайды, оның ішінде туризм саласы үлкен үлеске ие. Жыл сайын Алматыға 1 миллионнан астам шетелдік турист келеді. Туризмнен түсетін табыс 2022 жылы 100 миллиард теңгеден асты, бұл көрсеткіш жыл сайын шамамен 8%-ға өсіп келеді.
Өнеркәсіп саласы және өндіріс көлемі бойынша Алматыда Қазақстанның өнеркәсіп өндірісінің 10%-ы шоғырланған. 2023 жылы қаладағы өнеркәсіптік өнімдер көлемі 800 миллиард теңгеден асты. Бұл салада тамақ өндірісі, құрылыс материалдары және жеңіл өнеркәсіп басым бағыттар болып табылады.
Азық-түлік өндірісі қаладағы ең ірі өнеркәсіптік салалардың бірі. Алматыда өндірілетін өнімдер еліміздің барлық өңірлеріне таратылады және жылдық көлемі шамамен 300 миллиард теңгені құрайды. Қаладағы өндіріс орындарында 50 мыңға жуық адам жұмыспен қамтылған.
ІТ және инновация секторы
Алматының ІТ секторы соңғы жылдары қарқынды дамып келеді. Қалада 1000-нан астам ІТ компаниялар жұмыс істейді, олардың жалпы айналымы 200 миллиард теңгеден асады. 2022 жылы Алматыдағы стартап экожүйесіне 10 миллиард теңгеден астам инвестиция құйылды. Жыл сайын қалада 100-ден астам жаңа стартап жобалары іске қосылады, олардың ішінде 10%-ы халықаралық деңгейде танымал болуда.
Цифрлық технологияларға бағытталған білім беру және кадрларды даярлау бағдарламалары да Алматыда қарқынды дамып келеді. Оқушылар мен студенттерге арналған 20-ға жуық ІТ хаб және стартап инкубаторы жұмыс істейді. Бұл орталықтар жыл сайын жүздеген жас маманға жұмыс табуға мүмкіндік береді.
Экология және инфрақұрылым
Алматыда экологиялық мәселелер де қала экономикасына әсер етуде. Қаладағы ауа ластану деңгейі Қазақстандағы ең жоғары көрсеткіштер қатарында. 2022 жылғы деректер бойынша, ауаның ластану индексі Алматыда 35 бірлікке жетті, бұл халықаралық стандарттардан әлдеқайда жоғары. Қала әкімшілігі экологияны жақсарту мақсатында жыл сайын 5 миллиард теңге бөлуде, бұл қаржы «Жасыл Алматы» және қоғамдық көліктерді жаңарту жобаларына жұмсалуда.
Сонымен қатар, қалада көлік инфрақұрылымын дамытуға көп көңіл бөлінуде. Жыл сайын Алматының көлік жүйесіне шамамен 15 миллиард теңге инвестиция салынады. 2023 жылы қалада 20 шақырымнан астам жаңа жолдар салынды және қоғамдық көліктердің экологиялық таза түрлерін енгізу жұмыстары жалғасуда.
Алматының экономикасының болашағы
Алматының экономикасының болашағы зор, қалада ірі инфрақұрылымдық және инвестициялық жобалар жүзеге асырылуда. 2023-2025 жылдары қала әкімшілігі Алматының ЖІӨ-сін 1,5 есе арттыруды жоспарлап отыр. Бұл мақсатқа жету үшін негізгі бағыттар – инвестиция тарту, цифрлық технологияларды дамыту, туризмді қолдау, және экологиялық жағдайды жақсарту.
Алматының болашағы Қазақстанның инновациялық және қаржылық орталығы ретінде зор мүмкіндіктерге ие. Жыл сайын қалаға шетелдік және жергілікті инвесторлар 200 миллиард теңгеден астам қаржы құюда, бұл қала экономикасының тұрақтылығы мен бәсекеге қабілеттілігін арттырады.
Қорытындылай келе Алматы қаласы Қазақстанның экономикалық орталығы ретінде қарқынды дамып келеді. Қаладағы қаржы, сауда, өнеркәсіп, және технологиялар салаларының тұрақты өсуі Алматыны елдің негізгі экономикалық күші етуде. Статистикалық деректер қала экономикасының дамуының оң динамикасын көрсетеді, соның арқасында Алматы алдағы жылдары да Қазақстанның ең дамыған мегаполистерінің бірі болып қала бермек.
