19 қазан күні Қытайдың солтүстік-батысындағы Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданының Турфан қаласында ашылған турфантану мәселелері жөніндегі халықаралық конференцияда қатысушылар Турфан және оның мәдениеті туралы пәнаралық ғылымның әлемдік маңызы туралы мәлімдеді, деп хабарлайды «Адырна» ұлттық порталы.
Цзин-цзяо зерттеулерінің соңғы нәтижелеріне арналған іс-шараға Германия, Ұлыбритания, Жапония және әлемнің тағы алты елінің ғалымдары қатысты.
Турфантану мамандары Сипан монастырының қирандыларын аралады. Ол жерден соңғы жылдары қазба жұмыстары кезінде түбінде жүзім қалдықтары бар жеті үлкен керамикалық құмыра табылған.
«Мұндағы тұрғындар рәсім кезінде жүзім шарабын ішкен. Сондықтан монастырь қабырғасының жанында шарап жертөлесі болуы мүмкін", - деді Сунь Ятсен университетінің профессоры, археологиялық топтың жетекшісі Лю Вэнсо шетелдік әріптестеріне.
Цзин-цзяо, сянь-цзяо және мин-цзяо Қытайда «үш жат дін» деп аталады. 1905 жылы Сипан монастырының қирандыларын неміс экспедициясы зерттеді. Төрт жылдан кейін мұнда орыс шығыстанушысы Сергей Олденбург келді. Содан кейін монастырь ұмытылды.
Сипан зертеушілердің назарына қайтадан 2004 жылдың қарашасында ілінді. Өйткені, Пекин шет тілдері университетінің тарих институтының профессоры Ван Дин жергілікті мамандармен бірге неміс саяхатшыларының зерттеуі негізінде оның орналасқан жерін растады.
Монастырда ауқымды қазба жұмыстары 2021 және 2023 жылдары жүргізілді. Сунь Ятсен университетінің, Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданының мәдени жәдігерлер және археология институтының және басқа мекемелердің сарапшылары мұнда қытай, сирия, ұйғыр және соғды тілдеріндегі несториан, будда, даосизм жазбаларының көптеген үзінділерін тапты. 2023 жылы жаңа археологиялық жаңалықтар тізіміне енгізілген олардың жетістіктері елде де, шетелде де үлкен қызығушылық тудырды.
Қазіргі Турфан ежелгі Ұлы Жібек жолындағы маңызды нүкте болды. Көптеген ғасырлар бойы бұл аймақ Шығыс пен Батыс мәдениеттерінің бірігу орны ретінде қызмет етті.
Турфан ойпаты ішкі Қытайда теңіз деңгейінен төменде орналасқан. Ыстық және құрғақ климаттың арқасында Турфанда көптеген ежелгі көрікті жерлер сақталған. Қала аумағында әйгілі ежелгі Гаочан және Цзяохэ қалаларының қирандылары, Асытан қорымы, Туйюйгоу үңгір кешені орналасқан.
Турфандағы жерлеу орындары, көне қоныстар, діни ескерткіштер, сондай-ақ осы жерден табылған мәдени жәдігерлер турфанологияны зерттеудің негізгі нысандары болып табылады. Өткен ғасырда олар әлемнің түкпір-түкпірінен келген палеографтардың, археологтардың, тарихшылардың, лингвистердің және палеонтологтардың назарында болды.
