19 ғасырдың екінші жартысында БАҚ пайда болғаннан кейін бірден жаппай оқырман мен көрермен пайда болды. Ғылыми шоулар, ғарыш туралы фильмдер және 500 мың данаға дейін таралымы бар ғылыми-танымал журналдар дәуірі басталды. 17-18 ғасырлардағы ағартушылар мұндай мүмкіндіктерге қызғанышпен қарайтын еді. Өйткені, олар ғылыми білімді жалпыға қол жетімді етуді ойлап тапты. Сол дәуірдің танымал болуының бір мысалы Франческо Алгароттидің 1737 жылғы "ханымдарға арналған Ньютонинизм" кітабы болды. Ағартушылар, былайша айтқанда, халықты білім мен жаңалықтардың көмегімен надандықтың қараңғылығынан шығаруды армандады. Бүгінде бұл, өкінішке орай, әлі де өзекті.
Бәсекеге қабілетті ғылыми базаны құру қазіргі уақытта жаңа дарынды мамандардың ағынын талап етеді, олардың қызығушылығы мен кейбір мәселелерді шешуге қазіргі көзқарасы тәжірибелі ғалымдардың көзқарастарынан өзгеше болады. Шығармашылық және инновациялық тәсіл ғылыми зерттеулерді жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік береді. Алайда, қазіргі жастар, өкінішке орай, ынталы емес. Зерттеуге, ірі жобаларға қатысуға мотивация мен ниет жоқ. Бұл мотивацияның болмауы, өкінішке орай, қазіргі заманғы нарық сәл өзгеше ережелерді талап ететіндігімен байланысты, қызмет көрсету, коммерциялық негізде жобалар құру саласындағы мамандар қажет, бұл ғылыми-зерттеу қызметімен және ғылымның "алға"қозғалысымен түбегейлі байланысты емес.
Қазіргі әлемде жастар өз өмірін қай саламен байланыстыру туралы шешім қабылдау қажет болған кезде жиі жоғалады. Болашақ студенттердің өмірден не қалайтыны және олардың өмірін қандай саламен байланыстырғысы келетіні туралы сұрақ туындайды. Мұғалімнің тәжірибесі және бірінші курс студенттерінің сауалнамалары, өкінішке орай, студенттердің көпшілігі "жер қыртысы үшін" немесе Қарулы Күштердегі қызметтен кейінге қалдыру мақсатында жоғары білім алуға бара жатқанын көрсетеді. Жас студенттер оны зерттеу қызметінде одан әрі қолдану мақсатында білім алғысы келмейді. Қазіргі уақытта жас студенттер интернетте, атап айтқанда YouTube платформасында көп уақыт өткізеді.
Қорытындылай келе, әртүрлі интернет-ресурстарды, ондай-ақ бейне хостинг платформаларын пайдалану жастардың ғылыми таным саласында "сұранысын" қалыптастыруға көмектесетінін атап өтуге болады. Жастардың ғылыми салада жұмыс істеуге деген қызығушылығын арттыру студенттерді қазіргі заманғы даярлаудың маңызды міндеттерінің бірі болып табылады. Негізгі міндет-мазмұнды әзірлеу және осы ғылыми ақпараттың тегіс интеграциясы. Әр түрлі бейне дәрістер, мүмкін онлайн турлар орналастырылуы керек бірқатар арналарды құру қажет болуы мүмкін.
Бүгінгі таңда технологиялар қалалық инфрақұрылымға енгізілуде, күнделікті өмірдің барлық салаларына еніп жатыр. Жасанды интеллект, үлкен деректер, "ақылды" роботтар-мұның бәрі қазіргі қалалық ортаның бір бөлігіне айналды. Осы жаңа технологияларға қол жетімділік барлығына ашық.
Мемлекет басшысының қолдауымен соңғы жылдары ғылым саласында бірқатар өзгерістер болды. Атап айтқанда, ғалымдардың жалақысы өсті, жас мамандарды қолдау шаралары кеңейтілді, сондай-ақ Қазақстанда ғылымды дамытуға жұмсалатын қаражат көлемі өсті.
Дегенмен, бұл салада олқылықтар бар екенін байқамау мүмкін емес. Соның бірі, Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың айтуынша, басқарушылық қызметтің жоқтығы. Осыған байланысты Мемлекет басшысы ғылымнан алыстағылардан арылуға бұйрық берді және осы салаға жауапты адамдарға кейбір міндеттер қойды.
Ғылым саласын дамыту-қазіргі таңда еліміздегі өзекті мәселелердің бірі. Бұған дейін президент, бұл салада жастардың жетіспейтіндігін атап өткен болатын. Қазақстанда ғылым саласын дамыту мақсатында президент Ғылым және технологиялар жөніндегі Ұлттық кеңес құрылатындығын жариялады. Тоқаевтың пікірінше, ғылым академиясына өз мамандығына құмар және үлкен ғылыми әлеуеті бар көптеген білімді, көзі ашық азаматтарды тарту қажет.
"Адамзат тарихына көз жүгіртсек барлық жетістіктер білім арқылы келді. Сонымен қатар, қазіргі дамыған технологиялар дәуірінде ғылымсыз ешқандай прогресс болуы мүмкін емес, болмайтыны да анық. Сондықтан мен оның дамуына ерекше назар аударамын. Сайлауалды бағдарламамда мен дәл осы өзекті проблема бойынша өз пікірім мен ұстанымымды арнайы атадым. Ғылым саласын дамыту мемлекеттік саясаттың маңызды бағыттарының бірі. Өкінішке қарай, елімізде көптеген жылдар бойы ғылымға тиісті көңіл бөлінбеді. Осыған байланысты көптеген шешілмеген түйіткілді мәселелер көп. Ғылым артта қалды деп айтса да болады. Егер біз гүлденген ел болғымыз келсе, бұл олқылықтың орнын толтыруымыз керек", - деді Тоқаев қарсаңында Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңестің отырысында.
Мемлекет басшысының қолдауымен соңғы жылдарда ғылым саласында елеулі өзгерістер орын алды. Ғылымды дамыту бағытында бірқатар ұлттық бағдарламалар бекітіліп, қажетті ресурстар да бөлінді. Сонымен қатар, негізгі міндеттер анықталды.
Соңғы мәліметтерге сүйенсек, бүгінде елімізде ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізетін 438 ұйым бар. Олардың ішінде мемлекеттік секторға жататындарының саны — 101, жоғары кәсіптік білім беру саласына — 95, кәсіпкерлікке — 202, коммерциялық емес секторға-40. Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, жоғарыда аталған ұйымдарда 21 617 ғалым жұмыс істейді. Зерттеушілердің 35% - ы ғылыми немесе академиялық дәрежеге ие. Жоғары білікті ғалымдарды даярлау кадрлық әлеуетті дамытуда үлкен рөл атқарады. Қазақстанда жыл сайын орта есеппен 905 докторант және 20 мыңға жуық магистрант шығарылады.
