Адамзат өзінің даму тарихында дерлік қоғамдық қатынастардың ең сәтті және тиімді реттеушісін табуға тырысты. Өйткені, қоғамның өзара әрекеті адамдарды топтарға біріктіру арқылы жүреді, олар өз кезегінде белгілі бір мемлекеттің халқын құрайды. Жақсы реттегішті іздеу барысында әртүрлі әсер ету әдістері қолданылды. Олардың біріншісі зорлық-зомбылық болды. Бірақ көп ұзамай бұл әдіс шебер көшбасшының қолында ғана тиімді екені белгілі болды. Бұл маңызды фактор болмаған кезде кез-келген зорлық-зомбылық режимі бұзылады. Екінші тиімді әдіс дін болды. Бірақ оның тиімділігі көп ұзамай ескірді, өйткені бәрі де жоғары күштерге терең сене бермейді.
Әлеуметтік ойлаудың біртіндеп дамуымен адамдар заңды қайта ойлап таба бастады. Бүгінгі таңда ол бүкіл әлемдегі қоғамдық қатынастардың негізгі реттеушісі болып табылады. Алайда, белгілі бір елде оның дамуы мүлдем басқа деңгейде болуы мүмкін. Бұл көрсеткіш өз кезегінде құқықтық мәдениет деп аталады, оның функциялары мен құрылымы мақалада әрі қарай қарастырылады. Сондай-ақ, заңның тиімділігі және басқа да көптеген сипаттамалар жоғарыда аталған факторға байланысты екенін атап өткен жөн.
Құқықтық мәдениеттің функциялары, сондай-ақ осы ұғымсанаттарды тек қоғамдық қатынастардың негізгі реттеушісімен қатар қарастырған жөн. Ол туралы біз жоғарыда айттық. Бүгінгі күні, бұрын айтылғандай, бұл заң. Оның қандай құбылыс екенін анықтайық.
Ғылыми тұрғыдан алғанда, құқық-бұл жоләлеуметтік өзара әрекеттесуге әсер ету, бұл өзара байланысты, әлеуметтік тұрғыдан анықталған, санкцияланған және мемлекеттік арнайы мінез-құлық ережелерімен кепілдендірілген жеке жүйе. Басқаша айтқанда, бұл санат рұқсаттар мен тыйымдардың жиынтығы болып табылады. Осы тезиске сүйене отырып, түрлері мақалада келтірілген құқықтық мәдениеттің, ұғымның, функциялардың өзіндік ерекшеліктері бар деп айта аламыз.
Біз білетіндей, өмірлік ұстанымдардың, мұраттардың және объективті бағалаудың тұрақты жүйесі адамзат мәдениеті деп аталады. Бұл категория, ең алдымен, адамның саналы болмыс ретіндегі психикалық және рухани дамуын анықтайды. Дегенмен, мәдени компонентті көптеген өзара байланысты критерийлерге бөлуге болады. Олардың әрқайсысы адамның өз қызметінің белгілі бір салаларымен қарым-қатынасы мен нақты өзара әрекеттесуін көрсетеді. Демек, құқықтық мәдениет классикалық категорияның құрылымдық элементі болып табылады. Бірақ бұл тұжырымдаманың не екендігі туралы толығымен логикалық сұрақ бар.
Кең таралған ғылыми пікірге сәйкес, құқықтық мәдениет дегеніміз-объективті бағалау мен заңды және онымен байланысты барлық факторларды білудің белгілі бір деңгейі. Бұл білім жеке интеллектуалдық көзқарастар, өмірлік тәжірибелер, нанымдар, жеке нормалар және т.б. түрінде болуы мүмкін. Түрлері автор ұсынған құқықтық мәдениет, ұғым, функциялар құқықтық және әлеуметтік реттеудің басқа салаларында да көрінеді. Атап айтқанда: этникалық, мемлекеттік, кәсіби.
Құқықтық мәдениет, түсінігі, құрылымы, қызметіосы мақалада келтірілген, тек өзіне тән белгілері ғана емес, сонымен қатар түрлері де бар. Санатты жіктеу оның өмір сүруінің үш кезеңі негізінде жүзеге асырылады. Басқаша айтқанда, құқықтық мәдениет жалпы қоғам деңгейінде, сондай-ақ қонақ үй топтары мен жеке тұлғалардың ортасында болуы мүмкін.
Бұған дейін автор мұны өз бетімен түсіндіруге тырысқан болатынжеке және қоғамдық деңгейдегі категорияларды білдіреді. Осыған қарамастан, олар тұжырымдаманы талдау кезінде ескерілуі керек бірқатар басқа ерекшеліктерге ие. Сонымен қатар, құқықтық мәдениеттің түрлері мен функциялары бір-бірімен тығыз байланысты. Өйткені, категорияның ауқымына байланысты сол немесе басқа факторлар бар. Осылайша, келесі түрлері бар, атап айтқанда:
адамның құқықтық мәдениеті;
топтың құқықтық мәдениеті;
қоғамның құқықтық мәдениеті.
Осы элементтердің әрқайсысы маңызды рөл атқарадыәлеуметтік қатынастарды реттеу процесінде. Өйткені, іс-әрекеттің әртүрлі деңгейлеріне байланысты құқық белгілі бір топтар мен жеке тұлғалардың нақты мүдделеріне "қайта құрылуы" мүмкін.
Осылайша, біз функциялар мен жалпы рөлдік мәдениеттің қоғаммен тығыз байланысты екенін көреміз. Өйткені, адамдар кез келген ойдың, теорияның, ұғымның бастауы болып табылады. Сонымен, мақалада автор құқықтық мәдениет дегеніміз не деген сұраққа жауап беруге тырысты. Тұжырымдама мен негізгі функциялар осы категорияның теориялық дамуы әлі де қажет екенін куәландырады. Өйткені, ол мемлекеттің құқықтық саясатын құру процесінде маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, құқықтық мәдениет азаматтық қоғамның дамуы үшін қажет, ол бүгінде біртіндеп көптеген танымал елдердің халқына айналуда.
