Қазақстанда мүмкіндігі шектеулі 750 мыңға жуық адам өмір сүреді, олар білім беруге, денсаулық сақтауға, жұмысқа орналасуға және спорт пен шығармашылық дарынын дамытуға келгенде күн сайын көптеген қиындық пен кедергілерге тап болады.
2015 жылы осы топтағы адамдардың құқықтары жөніндегі конвенцияны ратификациялады, ол мүгедек адамдардың қоғамдағы жағдайларға басқалармен белсенді, тең және кемсітусіз қатысуы үшін жағдай жасауға бағытталған. Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму Бағдарламасының қолдауы арқылы мүгедек жандардың құқықтарын реттеу, қамтамасыз ету мен өмір сүрудің сапасын жақсарту үшін Ұлттық Жоспар бойынша шаралар дайындап, әзірлеу және іске асыру мәселелері төңірегінде жұмыс жүргізілді.
Сонымен қатар әлеуметтік қызмет порталдарының түр-түрі және басқа да бастамалар әзірленіп, іске асырылып жатыр. Мәселен, Қазақстанда 2020 жылдардан бастап оңалту орталықтары жұмыс істейді, оларды жақсы қызметке орналастыруға және әрі қарай қолдау көрсетеді.
Бірдей мүмкіндіктер мен инклюзивтілікті қамтамасыз ететін маңызды қадамдардың бірегейі - олардың құқықтарын қамтамасыз ету мен өмір сүру жағдайын жақсартуға арналған Ұлттық жоспар. Мүмкіндігі шектелген адамдардың құқықтары туралы конвенцияға Факультативтік хаттаманы ратификациялау олардың құқығын көтермелеу ісіндегі келесі маңызды қадам болып табылады.
Жаһандық деңгейде бұл маңызды хаттаманы ратификациялау осы топ өкілдерінің құқығы жоғарыда айтылған Конвенцияны ратификациялады. Бұл мүгедектердің құқықтарын қорғаудың маңыздылығы халықаралық деңгейде танылатындығын және елдер әр адамның мүмкіндіктері тең инклюзивті қоғам құруға дайын екенін дәлелдейді.
Факультативтік хаттаманы ратификациялау қатысушы мемлекеттерге негізгі Конвенцияда көзделген құқықтарды қорғау және көтермелеу жөнінде қосымша шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.
"Хаттамаға қол қою және ратификациялау Қазақстанның халықаралық стандарттарға сәйкес мүгедек адамдардың құқықтарын сақтауға, құрметтеуге толықтай кепілдік беретінін білдіреді. Бұл қадам мүгедектерге білім, жұмыспен қамту, денсаулық, көлік, тұрғын үй және басқа барлық салалардағы қызметтер мен ақпараттардың қолжетімділігін жақсартуға әсер етеді. Қазақстан өз саясаты мен заңнамасынмен хаттамаға сәйкес бейімдеуге міндеттеледі, бұл біздің елде олардың құқықтарын қорғауды жақсартуға және интеграциялануы үшін жағдай жасауға барынша ықпал ететін болады. Сонымен қатар, бұл оларды қолдауға арналған жаңа шаралар мен тетіктерді дайындауға ықпал етеді", - дейді ҚР Парламент сенаторы Ләззат Қалтаева.
Хаттаманы ратификациялау Қазақстанға мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қорғау мен халықаралық стандарттарға сай міндеттелген сауатты әрі мәдениетті ел ретінде халықаралық деңгейде танылуға көмектеседі. Бұл шет елдермен ынтымақтастыққа, аталған топ өкілдерінің құқығын инклюзиялау және қорғау саласындағы үздік тәжірибелермен алмасуға ықпал етуі тиіс. Мұндай ынтымақтастық елдегі білім сапасына, технологиялық тұрғыдан дамуға, әлеуметтік жоба мен бағдарламаларға инвестиция тарту тұрғысынан зор пайда әкелуі мүмкін.
Тағы да айта кетерлік тағы бір жаңалық, Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі және БҰҰДБ бастамасымен 2021 жылдың соңында әкімдердің кеңесшілері (жергілікті билік органдарының басшылары) институтын және мүгедектік мәселелері жөніндегі министрлер жобасын іске қосылғанын атап өткен жөн. Қазіргі уақытта кеңесшілердің ішінде 13 облыс әкімдері, төртеуі инистр, "Атамекен" Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының басшысы және кейбір қалалар мен аудандардың әкімдері болып табылады. 2023 жылы Қазақстандағы сайлау тарихында ең алғаш рет 70-тен астам мүгедек адам мәслихаттар мен парламенттердің (жергілікті өкілді органдардың) депутаттары болып сайланды.
