Әлеуметтік желілер біздің күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігіне айналғаны сөзсіз. Instagram, TikTok, Facebook сияқты платформалар достармен байланыс орнатудың, ақпарат алмасудың және көңіл көтерудің негізгі құралдарына айналды. Алайда, виртуалды әлемге шектен тыс ену шынайы өмірден алшақтатып, тәуелділікке алып келетіні де жасырын емес.
2023 жылы жүргізілген зерттеулер Қазақстандағы жастардың 60%-дан астамы әлеуметтік желілерде күніне 4 сағаттан артық уақыт өткізетінін көрсетті. Көпшілігіміз әлеуметтік желіге "аз ғана уақытқа" кіріп, оны сағаттарға созып жібереміз. Осылайша, уақыттың қалай өткенін байқамай қаламыз. Әлеуметтік желілердің тартымдылығы мен оңай қолжетімділігі біздің назарымызды толығымен жаулап алады. Нәтижесінде, шынайы өмірдегі маңызды істерден қол үзіп, виртуалды кеңістікке тәуелді болып қаламыз.
Психологтардың айтуынша, әлеуметтік желілерде көп уақыт өткізу адамның психологиялық жағдайына теріс әсер етеді. Жастар өз өмірін басқалардың идеалға айналған бейнелерімен салыстырып, өзін төмен бағалауы мүмкін. Әлеуметтік желілердегі жасанды бақыт пен жетістіктер кейде күйзеліс пен жалғыздық сезімін күшейтеді. "Барлығы бақытты, тек мен ғана осындай қиындықта жүрмін" деген ойлар адамның көңіл-күйін түсіріп, өз-өзін төмен санауға алып келеді. Мұның арты психикалық денсаулыққа, оның ішінде күйзеліс пен мазасыздықтың өршуіне әкелуі мүмкін.
Физикалық денсаулыққа да зияны орасан. Ұзақ уақыт экран алдында отыру көзге, омыртқаға, жалпы ағзаға зиян тигізеді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтеріне сәйкес, жастар арасында дене белсенділігінің төмендеуі, артық салмақ қосу және ұйқының бұзылуы сынды мәселелер әлеуметтік желілерге шектен тыс әуестенудің салдарынан туындайды.
Қазақстанда әлеуметтік желілердің зияны туралы түсіндіру жұмыстары әлі де жеткіліксіз. Ақпараттық кампаниялар мен мектептерде салауатты өмір салтын насихаттау шараларын көбейту қажет. Бұл мәселенің алдын алу үшін ата-аналар мен ұстаздардың жастардың желіде қанша уақыт өткізетінін бақылап, оларға шынайы өмірдегі қарым-қатынастың маңыздылығын түсіндіруі аса маңызды.
Әлеуметтік желілер – байланыс орнатудың тиімді құралы болғанымен, оны шектеусіз қолдану адам өмірін қиындатуы мүмкін. Виртуалды әлемде өзіміздің шынайы өмірімізден айырылып қалмауымыз керек. Әр адам өз уақытын тиімді пайдалануға тырысып, әлеуметтік желі мен шынайы өмір арасындағы тепе-теңдікті сақтауды үйренуі қажет.
Шынайы өмірдегі қарым-қатынастар мен естеліктер әлеуметтік желілердегі лайктар мен пікірлерден маңыздырақ. Виртуалды әлемде қанша уақыт өткізгенімізге емес, нақты өмірде не істеп, кіммен бірге болғанымызға мән беруіміз керек. Тек осылай ғана біз әлеуметтік желіге тәуелділіктен арылып, өз өмірімізді толыққанды ете аламыз.
