ССР-Қ зерттеу реакторы комплексі бас инженерінің орынбасары Асхат Бекбаев «Адырна» тілшісіне берген сұқбатында Қазақстанға АЭС-тің не үшін қажет екенін айтты.
«Атом электр станциясының құрылысы ел өмірінің әртүрлі аспектісіне айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Бұл қандай өзгерістер әкелуі мүмкін екенін егжей-тегжейлі қарастырайық:
1) Экономикалық өзгерістер:
• Энергетикалық тәуелсіздік: Қазақстан энергия тасымалдаушылардың импортына тәуелділікті азайта алады, бұл елдің энергетикалық қауіпсіздігін арттырады және энергетикалық ресурстарды неғұрлым икемді басқаруға мүмкіндік береді.
• Өнеркәсіпті дамыту: АЭС металлургия, химия және машина жасау сияқты энергияны көп қажет ететін салаларды дамытуға қуатты ынталандыру бола алады.
• Жұмыс орындарын құру: атом электр станцияларын салу және пайдалану жаңа жұмыс орындарын ашады, бұл ел экономикасына оң әсер етеді.
• Инвестицияларды тарту: АЭС салу Қазақстанның энергетикалық секторына шетелдік инвестицияларды тарта алады.
• Технологияларды дамыту: атом электр станцияларын салу және пайдалану жаңа технологиялар мен ғылыми зерттеулерді дамытуды талап етеді, бұл елдің технологиялық жабдықталу деңгейін арттырады.
2) Әлеуметтік өзгерістер:
• Өмір сүру деңгейін арттыру: АЭС қамтамасыз ететін тұрақты энергиямен жабдықтау халықтың өмір сүру деңгейін арттыруға ықпал етуі мүмкін.
• Инфрақұрылымды дамыту: атом электр станциясының құрылысы ол орналасқан аймақтарда инфрақұрылымды дамытуды ынталандыруы мүмкін.
3) Экологиялық өзгерістер:
• Парниктік газдар шығарындыларын азайту: Атом энергетикасы төмен көміртекті болып табылады, бұл Қазақстанға парниктік газдар шығарындыларын азайтуға және климаттың өзгеруіне қарсы күреске өз үлесін қосуға көмектеседі.
• Ауаның ластануын азайту: дәстүрлі жылу электр станцияларымен салыстырғанда атом электр станциялары ауаны іс жүзінде ластамайды»,—деді ол.
Асхат Каусұлы АЭС қауіпсіздігі мәселесі атом энергетикасын дамыту тұрғысынан ең өзекті мәселелердің бірі екенін мәлімдеді.
«Шынында да, мұндай станциялардағы апаттар қоршаған ортаға және адамдардың денсаулығына апатты әсер етуі мүмкін. Алайда, заманауи технологиялар мен қатаң қауіпсіздік шаралары мұндай оқиғалардың қаупін едәуір төмендетеді. Адами фактор, яғни қызметкерлердің қателіктері —апаттардың негізгі себептерінің бірі.
Бұл мәселені шешу үшін тұрақты техникалық қызмет көрсету және жабдықты тексеру, жоғары сапалы материалдар мен компоненттерді пайдалану және резервтік жүйелер мен авариялық тоқтату рәсімдерін әзірлеу керек. Ал әсерлерден қорғау үшін, ең алдымен, АЭС салу үшін алаңды мұқият таңдауға мән беруіміз тиіс. Одан бөлек, төтенше жүктемелерге төтеп бере алатын ғимараттар мен құрылыстардың құрылымын және Төтенше жағдайларға арналған іс-қимыл жоспарларын әзірлеу қажет.
Ықтимал тәуекелдерге қарамастан, қазіргі заманғы атом электр станциялары ең қауіпсіз энергия көздерінің бірі болып табылады. Технологиялар мен қауіпсіздік жүйелерін үнемі жетілдіру апаттардың ықтималдығын азайтуға мүмкіндік береді»,—деп түсіндірді инженер.
Айтуынша, АЭС салу туралы мәселе мұқият өлшеуді қажет ететін бірқатар стратегиялық және экономикалық факторды қамтиды.
«АЭС салу арқылы энергетикалық тәуелсіздікке қол жеткізе аламыз. Атап айтсақ, ол меншікті атом электр станциясы энергия тасымалдаушылардың импортына тәуелділікті азайтуға, елдің энергетикалық қауіпсіздігін арттыруға және энергетикалық ресурстарды неғұрлым икемді басқаруға мүмкіндік береді. Сонымен бірге, АЭС металлургия, химия және машина жасау сияқты энергияны көп қажет ететін салаларды дамытуға қуатты ынталандыру бола алады. Жаңа жұмыс орындарын да атап өтпеске болмайды. Бұл ел экономикасына оң әсер етеді. Атом электр станцияларын салу және пайдалану жаңа технологиялар мен ғылыми зерттеулерді дамытуды талап етеді, бұл елдің технологиялық жабдықталу деңгейін арттырады. Одан бөлек, парниктік газдар шығарындыларын азайта аламыз. Себебі аом энергетикасы төмен көміртекті болып келеді. Бұл Қазақстанға парниктік газдар шығарындыларын азайтуға және климаттың өзгеруіне қарсы күреске өз үлесін қосуға көмектеседі»,—деді ол.
Еске салайық, маусым айының соңында президент Қасым-Жомарт Тоқаев АЭС салу бойынша референдум биыл күзде өтетінін мәлімдеген еді. Нақты күнді Үкімет айқындайды.
Диана Асан,
«Адырна» ұлттық порталы
