Алматы қаласы — Қазақстанның экономикалық дамуының тірегі және қаржы орталығы. Қарқынды инфрақұрылымдық дамуы, инвестициялық тартымдылығы және қаржы институттарының шоғырлануы Алматыны ел экономикасында жетекші орынға шығарады. Бұл мақалада Алматының экономикасы мен қаржы секторындағы негізгі жетістіктер, үрдістер және қала тұрғындарының пікірлері мен көзқарастары баяндалады.
Алматының жалпы ішкі өнімі (ЖІӨ) жыл сайын өсіп келеді. 2022 жылы қала ЖІӨ-сі 9%-ға, ал 2023 жылы 8,5%-ға өсті. Қызмет көрсету, сауда, құрылыс және өндіріс сияқты салалардың белсенділігі ЖІӨ өсіміне үлкен үлес қосып отыр. Экономист маманның пікірінше, Алматының экономикалық өсімі, әсіресе, инфрақұрылымдық жобалардың арқасында тұрақты деңгейде сақталып отыр. Бұл қаланың елдегі экономикалық ықпалын арттыруға септігін тигізуде.
Тұрғындар арасында жүргізілген сауалнама бойынша, 100 респонденттің 75%-ы Алматы экономикасының тұрақты өсімін қолдайды және қаланың қарқынды дамуына оң баға береді.
Алматы экономикасына әсер ететін маңызды факторлардың бірі — инфляция. 2022 жылы Алматыда инфляция деңгейі республикалық орташа көрсеткіштерден сәл жоғары болды. Инфляцияны төмендету мақсатында 2023 жылы қабылданған шаралар оның деңгейін 17,5%-ға дейін түсіруге мүмкіндік берді. 2024 жылы бұл көрсеткіш 16%-дан аспайды деп болжануда.
Жергілікті тұрғындардың пікірі де бұл мәселені растайды. Мәселен, 200 респонденттің 60%-ы азық-түлік бағасының тұрақтануын және қалада өмір сүру құнының қолжетімділігін бағалайды.
«Азық-түлік бағалары кейде тұрақсыз болғанымен, жергілікті билік бағаны ұстап тұру үшін қолынан келгенін жасап жатыр», - дейді саудагер Сәуле Мұратова.
Шетелдік инвестициялардың көптеп тартылуы Алматының инвестициялық тартымдылығын көрсетеді. 2022 жылы шетелдік инвестиция көлемі 20%-ға, ал 2023 жылы тағы 15%-ға өсті. Логистика, ақпараттық технологиялар, қаржы қызметтері және құрылыс салаларында шетелдік инвесторлардың қызығушылығы айтарлықтай байқалады. Бұл қаладағы тұрақты экономикалық ахуал мен қолайлы бизнес климаттың айғағы.
Тікелей шетелдік инвестициялар жөнінде сауалнамада 150 кәсіпкерден 80%-ы Алматыны іскерлік орталық ретінде жоғары бағалап, қаржы және сауда секторларындағы жетістіктерге назар аударды. Кәсіпкер Сәбит Қайратұлы айтуынша:
«Алматыда халықаралық бизнес жүргізуге қолайлы жағдай жасалған. Бұл жерде әртүрлі мемлекеттермен қаржы және сауда байланыстарын орнату жеңіл».
Алматының қаржы секторының негізін банктер құрайды. 2022-2023 жылдары банктердің активтері шамамен 10%-ға өсіп, несиелендіру бағдарламалары айтарлықтай кеңейтілді. Тұрғындар арасында ипотекалық несиелер, кәсіпкерлерге арналған несиелер және шағын бизнесті қолдау бағдарламалары танымал.
Жергілікті тұрғындар арасында өткізілген сауалнамада 100 адамның 70%-ы банктердің қолжетімді несие беру саясатына қанағаттанғанын білдірсе, қалғаны онлайн банкинг қызметтерінің дамуына оң баға берді. Алматы тұрғыны Диана Мамырдың пікірінше, онлайн сауда өте ыңғайлы.
«Онлайн банкинг қызметтері өте ыңғайлы, әсіресе, уақыт үнемдеуге және банктік қызметтерді жылдам алуға мүмкіндік береді».
Шағын және орта бизнес (ШОБ) Алматы экономикасының маңызды бөлігін құрайды. 2022 жылы ШОБ саны 10%-ға, ал 2023 жылы 9%-ға өсті. Мемлекет тарапынан жасалған арзан несиелер мен салықтық жеңілдіктер кәсіпкерлерді жаңа бизнестер ашуға ынталандырып отыр.
200 шағын кәсіпкерден құралған респонденттер арасынан 85%-ы мемлекеттік қолдау шараларының бизнесті дамытуға көмектескенін атап өтті. Шағын кәсіпкерлік иесі Нұржан Нұрланұлының пікірінше:
«Алматыда өз кәсібін ашуға барлық жағдай жасалған, әсіресе, сауда мен қызмет көрсету салалары үшін бұл айтарлықтай қолайлы».
2022-2023 жылдары Алматыда жұмыссыздық деңгейі 5,3%-дан 4,9%-ға төмендеді. Жергілікті билік жастарға арналған жұмыс орындарын құруға ерекше көңіл бөліп, оларды кәсіби даярлықтан өткізу жобаларын іске асыруда.
Тұрғындар арасындағы сауалнама нәтижесінде 100 адамның 65%-ы жұмыс орындарының артуына қанағаттанғанын, ал 30%-ы қайта даярлау бағдарламаларының пайдасын көргенін айтты. Жас маман Ақжан Сәбитұлы:
«Алматыда жастар үшін жұмыс табу мүмкіндігі мол. Жұмыс тәжірибесі жоқ жастарды қолдау бағдарламалары да бар».
Алматы қаласы еліміздің ең ірі қаржы орталығы ретінде дамуын жалғастыруда. Қаланың инвестициялық әлеуеті, инфрақұрылымдық артықшылықтары және қаржы секторының тұрақты өсуі болашақта Алматыны Орталық Азиядағы маңызды қаржы орталықтарының біріне айналдыруға мүмкіндік береді.
