Радикалды бағыттағы адамның дінді ұстанбайтын адамның айтқан сөзінен әсері аз болатыны белгілі. Мұндай адамдарды тек діни білімін терең меңгерген тұлғалар ғана дұрыс бағытқа салуы мүмкін. Осы тұста, дінтанушының пікірінше, Құран мен Сүннет ілімін жетік меңгерген адам шығып, радикализм мен терроризмнің теріс әрекеттерін аят-хадистермен түсіндіріп берсе, ол райынан қайтуы әбден мүмкін. Бұл дәлел, шын мәнінде, радикалды ойларды бұзудың бірден-бір тиімді жолы екендігін көрсетеді.
Елімізде діни контенттің маңызы зор. Қазіргі қоғамда ақпараттық ағынның молдығы, әсіресе әлеуметтік желілерде теріс бағыттағы ағымдардың таралуына себеп болып отыр. Діни контенттің дұрыс болуы – азаматтарды адасудан сақтайтын ең басты құралдардың бірі. Осы орайда, әртүрлі мақала, шағын пост, аудио-бейне жазбалар мен қысқаметражды фильмдер, баннерлер мен жарнамалар арқылы тұрғындарды діни тұрғыдан қателесуден сақтандырып отыру қажет. Арнайы лекторлар, қоғамның түрлі топтарымен тікелей эфирлер арқылы кездесулер ұйымдастырып, заң алдындағы жауапкершіліктерді түсіндіру жұмыстарын жүргізуде. Мұндай кездесулер азаматтарға өз діни көзқарасын қалыптастыруда, радикалдық ағымдарға тартылудан сақтануға жол ашады. Бұл, өз кезегінде, діни білімін жетілдіруге ықпал етеді.
Ал діни контенттерді әзірлеуші мамандар мен зерттеушілер, осы бағытта қоғамның талабына сай жаңаша форматта жұмыс істеп, жастарға дұрыс білім беруге ұмтылулары қажет. Алайда, күмәнді діни контенттердің қоғамға тигізетін залалы өте зор. Әлеуметтік желілерде теріс бағытты ұстанушылардың тұзағына түсіп кетіп жатқандар көбейіп барады. Қазіргі кезде жастар діни материалдардың дұрыс-бұрысын ажырата алмай, әлеуметтік желілерде көп уақыт өткізіп, адасуға әкеп соқтырады.
Әсіресе, радикалдар тарататын контенттің әсері жоғары болатынын ескеру қажет. Жастардың радикалды діни ағымдардың ықпалына еріп кетуі олардың жас кезеңінде толықтай қалыптаспаған көзқарастарының әсерінен болады.
Сондықтан, діни білім алған кезде, жасөспірімдер өздеріне ұсынылған ақпараттарды тексеріп, сыртқы формасынан гөрі оның ішкі мәнін ұғынуға тырысуы керек. Мұндай әңгімелер мен түсіндіру жұмыстарында интернетке емес, ресми діни ұйымдардың ақпараттарына сүйену әлдеқайда дұрыс.
Ислам әлемінде радикалды уағызшылар мен экстремистік діни ағымдардың әсері соңғы жылдары айтарлықтай артып келеді. Олардың арасындағы бірнеше тұлға Қазақстанда да белгілі, олардың бірі – Абдуллах Костекский мен Абу Умар Саситлинский. Бұл екі тұлға да өздерінің уағыздарында дәстүрлі ислам құндылықтарынан алшақтап, радикалды көзқарастарды насихаттағаны үшін халықаралық қауымдастықта айыпталуда.
Абдуллах Костекский: Исламды бұрмалаушы тұлға Абдуллах Костекский – Ресейде терроризмге қатысы бар деп танылған радикалды уағызшы. Ол Сирияда білім алып, қазіргі таңда Түркияда тұрып, исламды бұрмалаушы уағыздарды таратуда. Костекскийдің исламға деген көзқарасы, оның айтуынша, Құран мен Пайғамбардың жолынан ауытқымай, адамдарға дұрыс жол көрсетуді мақсат етеді. Бірақ әлемдік ғалымдар оның уағыздары Құран мен хадистердің мағынасынан алшақ екенін және оларды қолдану арқылы радикалды көзқарастарды қалыптастыруға ұмтылатынын атап өткен. Осылайша, оның ілімдері көптеген елдерде қауіпті болып саналады.
Абу Умар Саситлинский: Қайырымдылық әрекеттерінің артына жасырынып қалған радикализм Абу Умар Саситлинский – Дағыстанның Новосаситли ауылында дүниеге келген, діни білім алған және исламды уағыздаушы тұлға. Ол шариғат бойынша судья болуға маманданған және көптеген мұсылман қауымдарында дәріс оқыды. Абу Умар көптеген қайырымдылық жобаларына қатысып, Сирия мен Түркия шекараларындағы босқындарға көмектесу арқылы танымал болды. Бірақ, оның әрекеттері мен байланыстары Ресей билігі үшін күмән тудырды. Оның іс-әрекеттері әсіресе ИГ (ДАИШ) ұйымымен байланысты деп айыпталды. Бұл радикалды ұйымның мүшелерін жинап, оларды Сирияға жеткізу үшін қайырымдылық іс-шараларына қаражат жинағаны туралы ақпараттар тарады. Ресейдің арнайы қызметтері Абу Умарды бірнеше қылмыстық іс бойынша іздеп, оны терроризммен байланысты деп айыптады.
Бірақ 2023 жылы Интерпол бұл іс-әрекеттерді саяси және діни негізі бар деп танып, оны халықаралық іздеуден алып тастады. Осыған қарамастан, оның әрекеттері мен уағыздары әлі күнге дейін әлемдегі бірқатар елдерде қауіп тудырып отыр. Бұл екі тұлғаның Қазақстанға әсері, әсіресе радикалды ислам ағымдарына қатысты қауіптерді арттыруда. Қазақстандағы кейбір діни топтар мен жастар радикалдық уағызшылардың ықпалына түсуі мүмкін. Костекский мен Саситлинскийдің уағыздары мен идеологиясы кейбір адамдарды экстремистік әрекеттерге жетелеп, заңсыз діни қызметтерді қолдауға әкелуі ықтимал. Қазақстанның діни жағдайы тұрақты болғанымен, соңғы жылдары радикалды діни ағымдардың ел ішіне таралуы байқалды.
Мәселен, Абдуллах Костекскийдің және Абу Умар Саситлинскийдің радикалды идеялары кейде жастар арасында өз орнын табуда. Олар әлеуметтік желілер мен интернет арқылы өз көзқарастарын кеңінен таратып, жастардың миын улап, оларды экстремистік топтарға қосылуға итермелей алады. Осылайша, мемлекет үшін бұл өте маңызды мәселе болып тұр. Қорытынды Абдуллах Костекский мен Абу Умар Саситлинский – халықаралық қауымдастықта танымал радикалды уағызшылар.
Олардың әрекеттері мен ілімдері әлемнің түрлі елдерінде айыпталуда. Қазақстан үшін бұл тұлғалардың әсері әсіресе жастар мен діни қауымдастықтар арасында радикализмнің таралуына ықпал етуі мүмкін. Сондықтан мемлекетке осы сияқты тұлғалардың ықпалын шектеу және радикалды идеологияға қарсы күресті күшейту маңызды болып табылады.
