BQO polıııa departamentinde ınternet-alaıaqtyqpen kúres Qazaqstan Respýblıkasy Ishki ister mınıstriniń 2022 jylǵy 5 jeltoqsandaǵy №938 buıryǵymen bekitilgen «2023-2025 jyldarǵa arnalǵan kıber qylmysqa, onyń ishinde telefon alaıaqtyǵy jáne ınternet-alaıaqtyqqa qarsy is-qımyl» baǵdarlamasy negizinde júzege asyrylady. Ótken jyly 19 mamyrda azamattardyń ınternet-alaıaqtyq faktileri boıynsha aryz-shaǵymdaryna jedel túrde den qoıý úshin Oral qalalyq PB janynda kıberqylmysqa qarsy is-qımyl jasaıtyn «Cyberpol» toby quryldy. Top quramyna 4 tergeýshi, 3 jedel ýákil jáne 1 krımınalıst engizildi. Atalmysh toptyń atqarǵan jumystarynyń nátıjesi týraly BQO PD krımınaldyq polıııa basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, polıııa podpolkovnıgi Artýr Musaǵalıevten bilgen edik.
Artýr Ǵaısaulynyń aıtýynsha, atalǵan bólinistiń qyzmetkerleri qarjylyq jáne tehnıkalyq jaǵynan saýattylyqtaryn arttyrý maqsatynda IIM joǵarǵy oqý oryndarynan daıarlyq kýrstarynan ótken. «Cyberpol» tobyna qylmysty ashý maqsatynda jedel-izdestirý is-sharalaryn júrgizý úshin zamanaýı aqparattyq-baǵdarlamalyq keshender alynǵan.
– Internet-alaıaqtyqpen baılanysty qylmystardyń bank júıesine tikeleı qatysy bar ekenin eskere otyryp, oblys aýmaǵyndaǵy ekinshi deńgeıli bank basshylyǵymen kezdesý ótkizilip, memorandýmǵa qol qoıyldy, sondaı-aq baılanys operatorlary arasynda jáne Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń BQO boıynsha basqarmasymen ózara is-qımyl jasalýda. Azamattardyń ýaqytyn únemdeý maqsatynda «Cyberpol» tobynda senim telefondary iske qosyldy (92-19-06, 8-771-249-57-59). Aǵymdaǵy jyldyń bes aıynda 159 ınternet-alaıaqtyq qylmysy tirkeldi, bul ótken jylmen salystyrǵanda 18 faktige nemese 10,2 paıyzǵa tómen. Tirkelgen qylmystardyń 43-i, ıaǵnı 27,0 paıyzy ashyldy. Sotqa deıingi tergep-tekserý barysynda alaıaqtyq faktiler kezinde paıdalanylǵan dopperlerdiń 59 banktik esepshottary (33 714 166 teńge buǵattaldy) jáne alaıaqtar qońyraý shalǵan 392 uıaly telefon nómirleri buǵattaldy, – deıdi Artýr Musaǵalıev.
«Cyberpol» toby qurylǵannan beri birneshe qylmystyq ister ashylǵan. Olardyń ishinde epızodtyq birneshe ister bar. Atap aıtqanda 2023 jyly qyrkúıek aıynda jumysqa ornalasý syltaýymen alaıaqtyq jasaǵan Qyzylorda oblysynyń turǵyny «T» esimdi azamatsha ustalyp, oǵan qatysty 8 epızodtyq qylmystyq is ótken jyly sotqa joldanǵan. Ótken jyly qazan aıynda ózderin «bank qyzmetkerimiz» dep tanystyryp alaıaqtyq jasaıtyn qylmyskerlerdiń sybaılasy «R» esimdi Reseı azamaty ustalyp, oǵan qatysty 8 epızodtyq qylmystyq is aǵymdaǵy jyly sotqa joldanǵan (keltirilgen shygyn 23 133 500tg.). Sol jyly jeltoqsan aıynda osyǵan uqsas qylmys jasaǵan Oral qalasynyń turǵyny «T» esimdi azamat ustalyp, oǵan qatysty 5 epızodtyq qylmystyq isti sotqa joldaý josparlanýda (keltirilgen shygyn 8 210 000tg.).
Aǵymdaǵy jyly páterdi jalǵa berý syltaýymen «krisha.kz» qosymshasynda jalǵan jarnama berip, alaıaqtyq jasaǵan Oral qalasy turǵyny «M» esimdi azamat (keltirilgen shygyn 170 000tg.) jáne jumysqa ornalasý syltaýymen alaıaqtyq jasaǵan «O» esimdi Mańǵystaý oblysynyń týmasy (keltirilgen shygyn 1 200 000tg.) ustalǵan. Olarǵa qatysty 5 jáne 3 epızodty qylmystyq ister taıaý ýaqytta sotqa joldaý josparlanýda.
Aǵymdaǵy jyldyń 5 aıynyń qorytyndysy boıynsha oblys turǵyndaryna ınternet-alaıaqtar tarapynan 211 097 052 tg shyǵyn keltirilip, onyń 28 262 212 teńgesi jábirlenýshilerge qaıtarylǵan.
Sonymen qatar top qyzmetkerleri jábirlenýshilerdiń shyǵyndaryn Qazaqstan Respýblıkasy azamattyq kodeksiniń 953-babynyń (negizsiz baılyqty qaıtarý mindeti) negizinde dropperlerden qaıtarý jumysyn uıymdastyrýda. Eseptik kezeńde dropperlerden 15 389 535 teńge sot sheshimi arqyly óndirildi.
Jalpy tirkelgen 159 ınternet-alaıaqtyq faktileriniń 27-si zeınetkerler, 13-i muǵalimderge, 13-i dárigerlerge, 14-i basqa memlekettik qyzmetkerlerge, 25 -i jumyssyzdarǵa jáne 67-si jeke kásipte júrgen tulǵalarǵa qatysty jasalǵan.
Qazirgi ýaqytta alaıaqtyqtyń eń kóp taralǵan túrleri bul bank qyzmetkeri bolyp tanystyrý. Sala mamanynyń aıtýynsha, bul baǵytta 119 fakti tirkelgen, tanymal qosymshalardan taýarlar satyp alý - 15 fakti, ınvestıııa – 3 fakti jáne taǵyda basqa 22 fakti tirkelipti.
Aǵymdaǵy jyly 2 márte «AntiFraud» respýblıkalyq jáne «Stop-ınternet alaıaqtyq» oblystyq JPISh ótkizilip, is-shara barysynda 29 qylmys ashylǵan.
Internet-alaıaqtyq qylmyspen kúresýdiń eń tıimdi sharanyń biri – profılaktıka. Bul baǵytta polıııa qyzmetkerleri turaqty negizde telearnalar jáne ınternet platformalar arqyly túsindirý jumystaryn júrgizýde, 20 myńnan astam ınternet-alaıaqtyqtyń aldyn alý maqsatyndaǵy paraqshalar taratyldy jáne profılaktıkalyq jumysty nyǵaıtý maqsatynda «Ciberpolice_zko» paraqshasy ashylyp, 220-ǵa jýyq aqparat jarııalandy.
Bes aıdyń qorytyndysy boıynsha 61 myńnan astam turǵynǵa profılaktıkalyq túsindirme jumystary júrgizildi, «EGOV» saıty arqyly erikti túrde 21 myńnan astam tulǵanyń shottary buǵattaldy. Sonymen qatar oblysymyzda muǵalim jáne dárigerlerge qatysty alaıaqtyq faktilerdiń jıilep tirkelýine baılanysty barlyq 8 myńnan astam dárigerge jáne 16 myńnan astam muǵalimge ınternet-alaıaqtyqqa qatysty aldyn alý jumystary tolyǵymen júrgizildi.
Aǵymdaǵy jyly ınternet-alaıaqtyq faktilerine jol bermeý maqsatynda atalǵan suraq ákimdik janyndaǵy vedomstvoaralyq komıssııada jáne basqada keńesterde talqylanýda.
Buǵan qosymsha, Polıııa departamentiniń jeke quramy kún saıyn ınternet-alaıaqtyqqa qarsy is-qımyl máseleleri boıynsha halyq arasynda profılaktıkalyq jáne túsindirý, atap aıtqanda profılaktıkalyq jarnamalar men aýdıo-beınerolıkterdi saýda úılerinde, sýpermarketterde jáne basqa da koǵamdyq oryndarda ilinip, sondaı-aq profılaktıkalyq aqparatty messendjerlerdegi «úı chattarynda» taratý jumystaryn júrgizýde. Internet-alaıaqtyq jasaýdyń keń taralǵan, sondaı-aq jańa tásilderin jarııa ete otyryp, profılaktıkalyq sıpattaǵy taqyryptyq beınerolıkter daıyndalýda, aýdıtorııany qamtýdy keńeıtý jáne aqparattyq-profılaktıkalyq jumysty keńeıtý maqsatynda bul jumysqa oblysymyzdyń tanymal blogerler, akterler, sportshylar jáne basqa da tanymal tulǵalar, eriktiler tartylýda.
Bul baǵyttaǵy jumys ári qaraı óz jalǵasyn tabýda.
Káýsar BAIǴALIEVA
