Қазақстанда жыл сайын асырап алынған балалардың 20%-ға жуығы балалар үйлеріне қайтарылады. Себебі қарапайым. Асырап алушы ата-аналар олардың қиын мінезін алға тартып, тәрбиелеуді жалғастырудан бас тартады. Өз кезегінде мұндай балалардың жартысы басқа отбасыларға жақсы сіңісіп кетеді. Бұл арада жоғарыдағылар жетімдердің саны азайып, оларды асырау жағдайлары жақсарғанын айтады. Іс жүзінде жағдай қуантарлық емес. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі "Астана" арнасына сілтеме жасап хабарлайды.
Салтанат Сипатилова өзінің жиендерін асырап алуға мәжбүр болды. Олардың анасы ішімдікке салынып кеткен. Салтанаттың балаларды қолына алғанына екі жыл болған.
"Біздің балалар балалар үйінде болмады, бірақ қиын жағдайда өмір сүрді. Әрдайым жақсы тамақтана бермейді, киінбейді. Оның үстіне анасы анадай күйде болды, қамқорлық, сүйіспеншілік қолдау болмады. Сондықтан, олар өздерін балалар үйінен жақсы сезінді деп ойламаймын. Мұнда біз отбасы басқаша болуы мүмкін екенін көрсеттік. Ешқандай айқай-шусыз, балағаттау, ашуланшақтық пен ішімдік жоқ", - деді Павлодар қаласының тұрғыны Салтанат Сипатилова.
Жыл сайын мыңға жуық ата-ана осындай батыл қадамға барады. Бірақ, қанша күш салғанымен, асырап алған баламен ортақ тіл табу бәрінің қолынан келе бермейді. Ол отбасынан ұзақ болған сайын, әдеттегі өмір салтына үйрену соғұрлым қиын болады. Балалар үйіндегі тәрбиенің ізі мәңгі қалады.
"Бала мекемеде неғұрлым ұзақ тұрса, жарақат соғұрлым күшті болады. Себебі бала туғаннан бастап сол жерде болуы мүмкін. Ол отбасындағы сәбидің басынан кешетін нәрсені бастан кешірмейді. Барлық мүмкіндіктер, материалдық-техникалық базаға қарамастан, әрбір жеке баланың жақын ересек адамы болмайды. Мұның бәрі баланың жарақаттануына әсер етеді", - деді "Ана үйі" бала асырап алу жөніндегі ұлттық агенттік" ҚҚ жобасының жетекшісі Ләззат Жүсіпова.
Барлық қиындықтарды жеңе алмағандар балалардан бас тартады. Тәрбиеленушілер қажет емес өнім сияқты қайтадан балалар үйіне оралады. Бұл елдегі бала асырап алған балалардың 20%-на тең. Осы жағдайда баланың алған жарақатын ешнәрсемен салыстыруға болмайды. Мысалы, Қостанай облысында екі апалы-сіңлілі 10 жыл ішінде 7 мекемені және 2 отбасын ауыстырған. Ал Шымкентте 17 жасар бозбала балалар үйіне оралды. Оны бір жарым жасында асырап алған.
"Алматы облысында 6 жасар баланы алып кетті. Ол баланың ұрлық жасап, алдайтынына, мектептен қашатынына шағымданды. Біз оған үнемі ұсыныстар беріп отырдық. Ол оларды орындамады. Содан кейін біз баланы алу туралы бастама көтердік. Бірнеше аптадан кейін оған жаңа толыққанды отбасын таптық. Ол қазір сол жерде жақсы бейімделіп жатыр. Отбасы бұл баланың құтқарушы таяқшасы болып шықты.
Қазақстанда мұндай жағдайлардың санын азайту үшін барлық үміткерлер асырап алушы ата-аналар мектебінен өтуге міндеттелді. Курстарда болашақ асырап алушыларға оларды не күтіп тұрғанын айтады. Осындай дайындықтан кейін тілек білдірушілердің шамамен үштен бірі бас тартады.
"Адамды дайындау керек. Өкінішке қарай, бізде қайтарулар болды. Бұл бала үшін екі есе стресс және соққы. Сондықтан заңнамалық тұжырымдаманы енгіздік. Ата-ана болмас бұрын, асырап алушы ата-аналар мектебінен өтуіңіз керек, өйткені олар көмекші. Заңды, психологиялық, педагогикалық тұрғыдан", - деді ҚР БҒМ Балалар құқығын қорғау комитеті төрағасының орынбасары Дулат Жекебаев.
Жалпы, қазір балалар үйінде 4 мыңнан астам тәрбиеленуші бар. Ел ауқымында бұл көрсеткіш соншалықты үлкен емес. Әсіресе, он жыл бұрын олардың саны үш есе көп болғанын ескерсек.
Айта кетерлігі, жеті жастан асқандар балалардың 90%-ын құрайды. Бұл дегеніміз, олар ешқашан өз отбасыларын таба алмайды.
