«Ádilet» tarıhı-aǵartý qoǵamy tóraǵasynyń orynbasary, Saıası qýǵyn-súrginge ushyraǵan Qazaqstan zııalylarynyń murasyn zertteıtin «Arys» qorynyń jáne «Arys» baspasynyń quryltaıshy-prezıdenti, tilshi-ǵalym, alashtanýshy, pýblııst, baspager, Fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Ǵarıfolla Ánes dúnıeden ótti.
Ǵarıfolla Qabdolqaıyruly 1957 jyly 26 tamyzda Atyraý oblysy, Qurmanǵazy aýdany, Balqudyq aýylynda dúnıege kelip, 1974 jyly orta mektepti támamdady. 1979 jyly S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen. 1984-1987 jyldary Qazaq SSR Ǵylym akademııasynyń Til bilimi ınstıtýtynyń aspırantýrasynda oqyǵan.
Eńbek jolyn Ulttyq Ǵylym akademııasynynyń A. Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri bop bastady. 1992 jyldan qýǵyn-súrginge ushyraǵan Qazaqstan zııalylarynyń murasyn zertteıtin «Arys» qorynyń jáne «Arys» baspasynyń quryltaıshy-prezıdenti. 2013 jyldan «Qazaqstan tarıhı-aǵartý «Ádilet» qoǵamynyń» tóraǵa orynbasary, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń vıe-prezıdenti, «Ana tili» gazetiniń qoǵamdyq negizdegi keńesshisi. «Qurmet», «Parasat» ordenderiń ıegeri.
Baspa jáne polıgrafııa isiniń qaıratkeri. Atyraý oblysy, Qurmanǵazy aýdanynyń Qurmetti azamaty (2007). Batys Qazaqstan oblysy, Jańaqala aýdanynyń Qurmetti azamaty (2016). Halel Dosmuhameduly atyndaǵy Atyraý memlekettik ýnıversıtetiniń Qurmetti professory. Qorqyt Ata atyndaǵy Qyzylorda memlekettik ýnıversıtetiniń Qurmetti professory. Halyqaralyq Aıtmatov akademııasynyń akademıgi.
Alash arystarynyń murasyn tabý, zertteý jáne jarııalaý isine zor úlesin qosqan Ǵarıfolla Ánes A. Baıtursynuly, Q. Jubanov jáne H. Dosmuhambetuly eńbekterin qurastyryp, alǵysózderin jazyp, birneshe ret jaryqqa shyǵardy. «Alash. Alashorda» enıklopedııasyn jaryqqa shyǵardy (2009), 7 tom «Qazaq» gazeti (1913 – 1918) men 7 tom «Aıqap» jýrnaldarynyń (1911–1915) tolyq korpýsyn jasap, HH ǵasyr basynda jaryqqa shyqqan kóptegen jýrnaldardy arab qarpinen qazirgi jazý úlgisine kóshirip, ondaǵan tom basylymdar daıyndady. Zańǵar jazýshy Á. Kekilbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵyna arnalǵan «Alpysynshyjyldyqtar» atty úsh tomdyq enıklopedııasyn jaryqqa shyǵardy.
Ǵarıfolla Qabdolqaıyrulynyń ómiriniń sońǵy kúnine deıin saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn zerttep, Alash qaıratkerleriniń shyǵarmalaryn arhıvterden taýyp tóte, latyn álipbıinen kırıl álipbıine aýdaryp, kitaptaryn shyǵaryp, nasıhattady (2 myńnan asa kitap). Repressııa qurbandary jasyryn kómilgen Almaty oblysy, Talǵar aýdany, Jańalyq aýylynda qurbandardyń esimin máńgi este qaldyryp, qasiretti jyldar tarıhyn búgingi urpaqqa jetkizip otyrý maqsatynda sol jerge mýzeı salý máselesin kótergen bolatyn. Osy usynys negizinde 2018 jyly Jańalyq aýylynda «Saıası-qýǵyn súrgin qurbandary mýzeıi» boı kóterdi.
Ol jumysyn Qazaqstannyń «Ádilet» tarıhı-aǵartý qoǵamymen yntymaqtasa, ushtastyra otyryp júrgizdi. Qoǵamnyń múshesi, basqarma múshesi, biraz jyl Qoǵam tóraǵasy, keıingi jyldary Qoǵam tóraǵasynyń orynbasary boldy. «Ádilettiń» menshigindegi jerde «Alash arystary» meshitin salýdyń bas-qasynda júrdi.
Jańalyqtaǵy «Saıası qýǵyn-súrgin qurbandary» mýzeıiniń tuńǵysh dırektory retinde qyrýar jumys tyndyrdy. Qoǵam jáne mýzeı tarapynan onyń basshylyǵymen nebir mazmundy jıyndar, kezdesýler, konferenııalar, halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferenııalar uıymdastyryldy.
Ǵarıfolla Ánes ómiriniń sońǵy kúnine deıin osy mýzeıde qyzmet atqaryp, Almaty oblysynyń sherli tarıhyn zertteý boıynsha ekspedıııalyq jumystar uıymdastyrdy. 2023 jyly Ǵarıfolla Ánestiń bastamasymen Jańalyq aýylynda kómilgen qurbandardyń súıek qaldyqtaryn taýyp, zertteý maqsatynda arheologııalyq qazba jumystary júrgizildi.
2020 jyly qurylǵan «Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý týraly» memlekettik komıssııanyń quramynda jumys atqaryp, aqtalmaı jatqan qýǵyn-súrgin qurbandarynyń esimderi men muralaryn jınaqtap, jarııalady. Ǵumyryndada halqy úshin jasaǵan ıgi jumystary ushan-teńiz! Ol bir ózi bir ınstıtýttyń qyzmetin atqardy desek te esh artyqtyǵy joq. Aldaǵy jospary da aýqymdy bolatyn. Áli de atqarmaq isteri ulan-ǵaıyr edi. Taǵdyrdyń isine amal neshik...
Alash murasy men saıası qýǵyn-súrgin qurbandarynyń taǵdyryn zertteýge arnaǵan Ǵarıfolla Ánestiń maǵynaly ǵumyry, keler urpaq ıgiligi úshin jasaǵan jumystary kópke úlgi bolsa jarasar. Qazaq rýhanııatynyń mańdaıyna bitken ondaı tulǵalar kóp emes. Marqumnyń nurly beınesi bizdiń kóńilimizde uzaq saqtalady. Aýyr qaıǵyny júregimizben kótere otyryp, búkil qazaq halqyna, týǵan-týystaryna, otbasy múshelerine kóńil aıtamyz.
«Ádilet» tarıhı aǵartý qoǵamynyń Tóraǵasy, QR Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi, tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor H. M. Ábjanov
«Ádilet» tarıhı aǵartý qoǵamynyń Tóraǵa orynbasary jazýshy, pýblııst, ǵalym B. O. Qoıshybaev
«Ádilet» tarıhı aǵartý qoǵamynyń atqarýshy dırektory, QR Jýrnalıster Odaǵynyń múshesi, alashtanýshy A.O. Berkimbaev
Qoǵamnyń Basqarma músheleri, Alash arystarynyń urpaqtary S. Qojyqova, Sh. Amanjolova, N. Ázirbaev, A. Jandosova, G. Zemel, Q. Kemenger. M. Aıbasova.
