Тәуелділік мінез-құлқы — адамның психоәлеуметтік дамуында теріс әсер қалдыратын құбылыс, ол адамның психоактивті заттарға, құмар ойындарға немесе әлеуметтік желілерге тәуелділігін білдіреді. Мұндай мінез-құлықтың қалыптасуына отбасылық қатынастар мен әлеуметтік орта маңызды әсер етеді.
Отбасылық қатынастардың әсері.
Отбасы – баланың алғашқы әлеуметтік ортасы. Отбасындағы тәрбиелеу стилі мен қарым-қатынас баланың психологиялық жағдайына теріс әсер етіп, тәуелділікке әкелуі мүмкін. Мысалы, авторитарлық стильдегі тәрбие немесе отбасының қаржылық және тұрмыстық қиындықтары баланың күйзелісін күшейтіп, тәуелділік мінез-құлқының қалыптасуына себеп болады. Ал авторитеттік тәрбие мен қолдау көрсету, керісінше, баланың психоэмоционалды дамуында оң әсер қалдырады.
Әлеуметтік орта мен қоғамдағы нормалар да тәуелділік мінез-құлқын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Егер қоғамда алкоголь немесе есірткі қолдану белгілі бір дәрежеде қабылданса, жастар тәуелділікке бейім болуы мүмкін. Сонымен қатар, достар мен құрбылардың әсері де маңызды — жасөспірімдер үшін әлеуметтік ортада ұстаным қалыптасып, зиянды әдеттерге үйір болу ықтимал.
Алдын алу шаралары
Тәуелділіктің алдын алу үшін отбасында ашық қарым-қатынас орнату, балаларға дұрыс тәрбие беру, әлеуметтік білім беру бағдарламаларын ұйымдастыру және психологиялық қолдау көрсету қажет. Қоғамда тәуелділіктің зиянын түсіндіру және жастарды спорт пен шығармашылыққа тарту да тиімді әдістер болып табылады.
Отбасы мен әлеуметтік орта тәуелділік мінез-құлқының қалыптасуына әсер етеді. Тәуелділіктің алдын алу үшін дұрыс тәрбие мен психологиялық қолдау маңызды рөл атқарады.
