الماتى – قازاقستاننىڭ سپورتتىق ءومىرىنىڭ ورتالىعى. وسى ورايدا ءبىز تانىمال سپورت كوممەنتاتورى ليلياننا الجانوۆامەن سۇحباتتاسىپ، قالاداعى سپورتتىڭ دامۋى، ونىڭ ىشىندە مانەرلەپ سىرعاناۋ سياقتى تارتىمدى سپورت ءتۇرىنىڭ بولاشاعى تۋرالى اڭگىمەلەستىك.
كوممەنتاتور الماتىنىڭ سپورتتىق ينفراقۇرىلىمىن، جاس سپورتشىلارعا جاسالىپ جاتقان مۇمكىندىكتەردى جانە قالا تۇرعىندارىنىڭ سپورتقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، الماتىنىڭ حالىقارالىق جارىستاردى قابىلداۋعا مۇمكىندىگى جوعارى، ال بۇل ءوز كەزەگىندە جاس تالانتتاردى تاربيەلەۋگە ۇلكەن سەرپىن بەرەدى.
- ءسىز، مانەرلەپ سىرعاناۋ سپورتىن كورەرمەنگە تانىتۋدا ۇلەس قوسىپ جۇرگەن جانسىز. سول جولداعى ەل سپورتشىلارى جايلى نە ايتاسىز؟
- ەل سپورتشىلارى دەگەندە ەڭ الدىمەن ميحايل شايدوروۆتى ايتۋعا بولادى. سەبەبى، ميحايل 1-3 قاراشا كۇندەرى وتكەن گران-پري جارىسىندا تاريحي ەلەمەنتتى سەكىرىپ الەم تاريحىن جاڭارتتى. ونداي كۇردەلى ەلەمەنتتى سەكىرگەن سپورتشى وتە جاقسى ۇپاي الادى. مىنە، سول ەلەمەنتتى الەمدە ەڭ ءبىرىنشى بولىپ، رەسمي جارىستا سەكىرگەن ءبىزدىڭ شايدوروۆ. ەكى اپتادان كەيىن قىتايداعى «Cup of China» تۋرنيرىنە قاتىسىپ، بىلتىر قولا السا، بيىل كۇمىس الدى. تاعى ءبىر ايتۋلى جاڭالىق ميحايل مانەرلەپ سىرعاناۋدان گران-پري فينالعا شىققان العاشقى قازاقستاندىق سپورتشى. سول شەشۋشى كەزەڭگە ميحايل شايدوروۆ ءوتتى. بۇل سايىسقا الەمدەگى رەيتينگى جوعارى ەڭ مىقتى سپورتشىلار قاتىسادى. سونىمەن قاتار تەك قانا التى سپورتشى شىعادى. مىنە، سول مىقتى التىنىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ مانەرلەپ سىرعاناۋشىمىز بار. سوندىقتان دا ارينە ەل سپورتشىلارى دەگەندە ەڭ الدىمەن سونى ايتامىز.
ەليزابەت تۇرسىنباەۆا سپورتتاعى ۇلكەن جولىن اياقتاعاننان كەيىن حالىقارالىق جارىستاردا توپ جارىپ جۇرگەن قىزدارىمىز جوق. وسىدان ءتورت جىل بۇرىن رەسەيدىڭ ەڭ ءبىر مىقتى مانەرلەپ سىرعاناۋشىلارىنىڭ ءبىرى بولعان سوفيا سومودەلكينا ءبىزدىڭ ەل اتىنان شىعۋدا. بۇرىن ول سپورتشى ءۇش اينالىم اكسەل، ءتورت اينالىم تۋلۋپتى سەكىرەتىن. بىراق، الىدە رەسمي جارىستا كۇردەلى ۋلتراسي ەلەمەنتىن سەكىرگەن جوق. بۇرىنعى سوفيا مەن قازىرگى سوفيانىڭ ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي. ايتكەنمەن ،ءبىزدىڭ فەدەراتسيا سول سپورتشىعا كومەك كورسەتىپ ەكىنشى رەت امەريكاداعى رافاەل ارۋتيۋنيانعا جىبەردى. بۇل كىسى الەمدەگى ەڭ بىلىكتى مامان سانالادى. مىنە، سول كىسىدەن تاعىلىمدامادان ءوتىپ جاتىر. ارينە، بارىپ-كەلىپ ءجۇرۋ كومەكتەسپەيدى. جاقسى ناتيجە كورسەتىپ، جۇلدە الۋ ءۇشىن امەريكادا تۇراقتى جاتتىعۋى كەرەك. دەگەنمەن ونداي اتاقتى ماماننىڭ قول استىندا جاتتىعۋ ارزانعا تۇسپەيدى.
جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى گران-پريدە جۇلدە العان ءۇشىنشى جىگىت راحات ءبراليندى ايتۋعا بولادى. دەنيس تەن بۇرىن وسى جارىستىڭ فينالىنا شىققان. سوسىن ، ميحايل جۇلدەلى بولدى. ونان كەيىن جۇلدە العان سپورتشى ول راحات برالين.
سونىمەن قاتار، مۇزداعى كەيپى وتە ادەمى،مادەنيەتتى، ويمەن سىرعانايتىن دياس جيرەنباەۆتى ايتۋعا بولادى. قازاقستاندىق جانكۇيەرلەر بۇرىنعى دەنيستىڭ سىرعاناۋىنا كوپ ۇقساتادى. «قازاقستان مانەرلەپ سىرعاناۋ سپورتىنىڭ حانزاداسى» دەپ اتاپ ءجۇر.
مانەرلەپ سىرعاناۋ دا ەكى كاتەگورياداعى جۇپتار جارىسادى. ءبىرى بيشىلەر. ولار ەشقانداي سەكىرۋدى جاسامايدى، تەك بيلەيدى. ەكىنشىلەرى، سپورتتىق جۇپتار. وندا ارينە وتە كۇردەلى ەلەمەنتتەر ورىندالادى. ياعني، ەكى سپورتشى دا ۇيلەسىمدى سەكىرۋى كەرەك. جىگىت قىزدى لاقتىرعاندا، قىز قۇلاماي ءتۇسۋى ءتيىس. مىنە، مانەرلەپ سىرعاناۋدىڭ سونداي كۇردەلى تۇرىنەن بىزدە جۇپ جوق. ال بيشىلەردەن گاۋھار ناۋرىزوۆا مەن بايسانگۋر داتيەۆ جۇبى بار. ۋنيۆەرسيادا دا وتە جاقسى ونەر كورسەتتى. ناتيجەسىندە، قاتىسقان ون جۇپتىڭ بەل ورتاسىنا تۇراقتادى. يسپانيالىق كيريلل حالياۆين مەن سارا ۋرتادو جۇبى اشقان مادريدتەگى مەكتەپتە جاتتىعىپ جاتىر. قازىر، تۇركياداعى «Bosphorus Istanbul Cup» تۋرنيرىنە قاتىسىپ جاتىر.
-ءيا، ميحايل قيىن سەكىرۋلەردى ورىندايدى. ايتكەنمەن، شايدوروۆتىڭ سىرعاناۋىنان قانداي وزگەشەلىكتى اڭداۋعا بولادى؟ وزىندىك ءبىر مانەرى بار ما؟
-ميحايل جاسوسپىرىمدەر ساناتىنان ەرەسەكتەر اراسىنا وتكەندە ونىڭ سىرعاناۋىنان گورى سەكىرۋى باسىمىراق بولعانى بايقالدى. ياعني، باپكەرى ەكەۋى ەڭ ءبىرىنشى نازاردى قيىن ەلەمەنتتەردى سەكىرۋگە قويعان. ال، مانەرلەپ سىرعاناۋ تەك قانا سەكىرۋدەن تۇرمايدى. بۇل سپورت ادەمى سىرعاناۋ، جاقسى اينالىم جاساۋدى، كونكيدى شەبەرلىكپەن تەبۋ مانەرىن تالاپ ەتەدى. مىنە، وعان وسى تۇستارى جەتىسپەدى، ونى سپورتشىنىڭ ءوزى دە ءتۇسىندى. حالىقارالىق جارىستاعى تورەشىلەر قۇرامىندا جوعارى دارەجەدەگى سپورتشىسى قاتىسقان ەلدىڭ دە تورەشىسى بولۋى ءتيىس. ەكى گران-پريدە قازاقستاننىڭ اتىنان ەكى تورەشى باردى. ءار جارىستان كەيىن تورەشىلەردىڭ جينالىسى بولادى.سوندا ايتىلعان سىندى ءبىزدىڭ تورەشىلەر سپورتشىعا جەتكىزەدى. ميحايلمەن سۇحباتتاسقانىمدا سونداي ەسكەرتۋلەردى ەسكەرگەنىن، وسال تۇسىمەن جۇمىس ىستەپ جاتقانىن ايتتى. قازىر ول اراسىندا الماتىعا كەلگەندە حورەوگراف ي.مەششەرياكوۆتان زاماناۋي بي قيمىلدارىن ۇيرەنىپ ءجۇر ەكەن. سونىمەن قاتار ميحايلدىڭ ايتۋى بويىنشا، ول سىرعاناۋ مەن اينالۋ جاعىن تۇزەتكەن. وتكەن گران-پريدەگى ناتيجە قاعازىنا قاراساق، ميحايلدىڭ سپورتتىق مانسابىندا العاش رەت ءبىر اينالىمىمەن ورنەك جولىنا ءتورتىنشى دارەجە بەرىلگەن. بۇل، ونىڭ وسال تۇستارىن تۇزەپ جاتقانىن دالەلدەدى.
-كوپ سىندا ميحايل شايدوروۆتىڭ التىن الۋعا مۇمكىندىگى بولدى. بىراق، مانەرلەپ سىرعاناۋدىڭ مايتالمان ەلدەرى قاتالىق جىبەرسە دە العى ورىنعا شىعىپ كەتەدى. مۇنىڭ ارتىندا فەدەراتسيالىق ىنتىماقتاستىق جاتقان جوق پا؟!
-مانەرلەپ سىرعاناۋ وتە قىمبات سپورت. بۇل جەردە سپونسورسىز ەشتەڭە ونبەيدى. سوندىقتان دا مانەرلەپ سىرعاناۋدا ءبىرىنشى ورىندا ەكونوميكاسى دامىعان امەريكا، جاپونيا، رەسەي، فرانتسيا، يتاليا، كانادا ت.س.س. باي ەلدەردىڭ سپورتشىلارى جۇرەدى. مۇنىڭ ىشىندە دەنيس تەن سالىپ كەتكەن جولدى ءبىزدىڭ سپورتشىلار جالعاستىرىپ جاتقانىنا ريزامىز. ارينە، الپاۋىت ەلدەردىڭ فەدەراتسيالارى دا وتە باي. ماسەلەن، امەريكا مانەرلەپ سىرعاناۋ فەدەراتسياسى جايلى اقپارات ىزدەسەڭ، بىرنەشە بولىكتەن تۇراتىن اتاقتى سايت شىعادى. رەسەي، كانادا، جاپونيادا دا سونداي. ارينە، ءبىزدىڭ فەدەراتسيا ەندى-ەندى قۇرىلىپ جاتىر. بۇرىن كونكيشىلەر فەدەراتسياسىنىڭ قۇرامىندا بولدىق. وندا شورت ترەك، كونكيمەن جۇگىرۋ، مانەرلەپ سىرعاناۋ ۇشەۋى بىرىككەن بولاتىن. بىلتىر بولەك شىقتى. قازىر ەڭ باستىسى ەلىمىزدە مانەرلەپ سىرعاناۋدىڭ بولەك فەدەراتسياسى بار. بۇل جاقسى جەتىستىك. بۇرىن دەنيس پەن ەليزابەت سپورتتا جۇرگەندە بۇل سپورتتىڭ ءوز فەدەراتسياسى جوق بولاتىن. ءوز الدىنا بولەك شىققان سوڭ، بولاشاقتا وتە جاقسى جۇمىستار اتقارىلاتىنىنا سەنەمىن.
قازىر الەمدەگى ەڭ مىقتى فەدەراتسيالاردىڭ ءبىرى ول - جاپون فەدەراتسياسى. جاپون مانەرلەپ سىرعاناۋ فەدەراتسياسى ەلىندەگى باي كومپانيالاردى وزدەرىنە دەمەۋشىلىككە تارتادى. مىسالى، كەز-كەلگەن الەم چەمپيوناتىن قاراساڭىز مۇز جيەگىندە سول دەمەۋشى كومپانيالاردىڭ اتى جازۋلى تۇرادى. مانەرلەپ سىرعاناۋعا سپونسور بولعان ەلدىڭ سپورتشىلارى ورىن الماي قالسا، مۇنىڭ ءتۇبى ساياساتقا كەلىپ تىرەلەدى. وندا كومپانيا سپونسور بولمايدى. سوندىقتان كىشكەنە بولسا دا تورەشىلەردىڭ بۇيرەگى سونداي الپاۋىت فەدەراتسيالاردىڭ سپورتشىسىنا قاراي بۇرىپ تۇرادى.
مىسالى، وتكەن گران-پريدە جاپوندىق سيۋن ساتو ناشار سىرعانادى، بىرنەشە ەلەمەنتتەن قاتە جىبەردى، بىراق ءبارىبىر كوركەمدىك جاعىمەن ميحايلدى جەڭىپ كەتتى. ال، كوركەمدىك جاعى دەگەن ول ءار تورەشىنىڭ العان اسەرى. كوركەمدىك تۇرعىدان ءۇش كريتەري بار: 1. سپورتشىنىڭ سىرعاناۋى ياعني كونكي تەبۋ مانەرى; 2. تاڭدالعان اۋەندى اشا الۋى،كورەرمەنگە جەتكىزە ءبىلۋى; 3. اۋەننىڭ قيمىلمەن ۇيلەسۋى;
وسى ءۇش كريتەريگە ءار تورەشى العان اسەرىنە قاراي قالاعان باعاسىن بەرەدى. ال، تەحنيكالىق جاعىنان راسىندا سيۋن ساتو ميحايلدان جەڭىلىپ قالدى. كوركەمدىك جاعىنان ءۇش،ءتورت ۇپايعا العا كەتتى. مىنە، وسىلاي ىلعي دا الپاۋىت فەدەراتسيالاردىڭ سپورتشىلارى جەڭىپ كەتىپ جاتادى. مىسالى، ولار الەم، ءتورت قۇرلىق چەمپيوناتتارىنا تولىق قۇراممەن بارادى. ونىڭ ىشىندە ماسساج جاساۋشى، دارىگەر، مەنەدجەر، جۋرناليست، پيار ت.س.س ماماندار بار. ميحايلدىڭ ايتۋىنشا ءبىزدىڭ ەلدەن جاتتىقتىرۋشىسى ەكەۋىنەن باسقا ونداي قۇراما بارماعان. ارينە، مۇنىڭ ءتۇبى قارجىعا كەلىپ تىرەلەدى.
-سپورتشىنىڭ باعدارلاما ءانىن تاڭداۋ قۇقى وزىندە مە؟ دەنيس پەن ايزا اۋەن ارقىلى قازاق مادەنيەتىن تانىتۋدى قالادى. سوعان ساي مۇزعا كۇيمەن شىقتى. شايدوروۆتان دا وسىنداي قادام كۇتە الامىز با؟!
-باعدارلاماعا ءان تاڭداۋ قۇقى سپورتشىنىڭ وزىندە. ەگەر دە وزىنە ۇنامسىز انگە بيلەسە جاقسى ناتيجە كورسەتە المايدى. ەڭ باستىسى تاڭدالعان اۋەندى سپورتشى ۇناتۋى، ءتۇسىنۋى كەرەك. ءاندى تۇسىنبەسە، سەزىنبەسە كوركەمدىك جاعىنان جاقسى باعا الا المايدى. سەبەبى، ءاندى سەزىنۋى مۇز ايدىندا تايعا تاڭبا باسقانداي بايقالىپ تۇرادى. قانشا جەردەن جاقسى سەكىرەتىن سپورتشى بولسا دا ول كوركەمدىك جاعىن ۇمىتپاۋى كەرەك.
ايزانىڭ مۇزعا كۇيمەن شىعۋىنىڭ سەبەبى وزىندىك ءبىر ۇستانىمى سونداي بولدى. ءار سپورتشىنىڭ مۇزدا وزىندىك قولتاڭباسى بولادى. ماسەلەن، ميحايلدىكى قيىن ەلەمەنتتەرى. يۋليا ليپنيتسكايانىڭ مىقتى تۇسى جاقسى اينالىمى. ايزانىڭ قولتاڭباسى- مۇزداعى قازاق قىزىنىڭ بەينەسىن كورسەتكەنى.
دەنيس الەمدىك قيىن كلاسسيكالارعا دا بيلەدى. گالا شوۋدا كۇيگە بيلەگەن. ماسەلەن، سوچيدەگى قويىلىم كەشىنە قاي ەلدەن كەلگەنىن كورسەتىپ كۇيمەن شىققان. ال شايدوروۆتىڭ ءستيلى مۇلدەم باسقا.
- الداعى اقتىق سىندا ميحايلدان قانداي ناتيجە كۇتۋگە بولادى؟ ۇزدىكتەر قاتارىنان توپ جارۋى مۇمكىن بە، قالاي ويلايسىز؟!
-ميحايلدىڭ اقتىق سىنعا شىعۋىنىڭ ءوزى ءبىز ءۇشىن كەرەمەت ناتيجە. دەنيس تەن، ەليزابەت تۇرسىنباەۆا دا گران-ءپريدىڭ اقتىق كەزەڭىنە شىقپاعان. جۇلدە جايلى ايتساق، ءبارى مۇمكىن. بىراق، العاشقى ەكى ورىندى مىقتى سپورتشىلار بەرە قويماس. سەبەبى، الەم بويىنشا العى ورىندا تۇرعان امەريكالىق يليا مالينين بار. ەكىنشى ورىندى فرانتسۋز نەمەسە جاپون مانەرلەپ سىرعاناۋشىلارى الۋى مۇمكىن. جارىس فرانتسيا دا وتەتىندىكتەن تورەشىلەردىڭ سول ەل سپورتشىسىنا ءسال تارتىلىپ تۇراتىنى بەلگىلى. ال، ءۇشىنشى ورىنعا تالاسۋعا مۇمكىندىك بار.
قازاقستان دا مانەرلەپ سىرعاناۋ سپورتى ەندى عانا باس كوتەرىپ كەلە جاتىر. اۋەلدەن دەنيس پەن ەليزابەتتىڭ ارقاسىندا. ونان كەيىن ميحايل. بۇلاردان سوڭ مۇزعا شىعاتىن جاڭا بۋىن وسىنداي ناتيجە كورسەتكەن ساتتە عانا حالىقارالىق ارەنادا ءبىزدىڭ بەدەلىمىز ارتا باستايدى.
-مانەرلەپ سىرعاناۋ جانكۇيەرلەرى ميحايلدى دەنيستەن اسىپ ءتۇستى دەپ جاتىر. نە ايتار ەدىڭىز؟
-مەنىڭ ويىمشا، ميحايلدىڭ قازىرگى كەزدە الەمدىك سايىستاردا وسىنداي ناتيجەگە جەتىپ ءجۇرۋى دەنيستىڭ جەڭىستەرىنەن كەيىن بولعان جاقسىلىق سياقتى. سەبەبى، قازاقستاننان العاش رەت الەم چەمپيوناتىندا، گران-پريلەردە مەدال العان دەنيستىڭ جەڭىستەرىن كورىپ ءبىزدىڭ باسقا دا سپورتشىلار الەمدىك ارەنادا جاقسى ونەر كورسەتۋگە بولاتىنىن ءتۇسىندى.
دەنيس پەن ميحايلدى سالىستىرۋعا بولمايدى. ءيا، شايدوروۆ قيىن سەكىرۋلەر ورىنداپ جاقسى ناتيجەلەر كورسەتىپ كەلەدى.ونىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرىن جوعارىدا اتاپ وتتىك. الداعى ۋاقىتتا فينالدا ونەر كورسەتەدى. بۇرىن سوڭدى قازاقستاندىق مانەرلەپ سىرعاناۋشى گران-ءپريدىڭ فينالىنا ەشقاشان شىقپاعان ەدى. ونىڭ سونىسىمەن-اق قازاقستان مانەرلەپ سىرعاناۋ تاريحىندا وزىندىك ورنى بار. ال، دەنيستىڭ ورنى مۇلدەم وزگەشە.
- جوعارىدا قازاقستان مانەرلەپ سىرعاناۋ فەدەراتسياسىنداعى بىرەر كەمشىلىكتى اتاپ ءوتتىڭىز. مۇنى تۇزەۋ ءۇشىن نە ۇسىنار ەدىڭىز؟
-ەڭ الدىمەن جاقسى مەنەدجمەنت كەرەك. مانەرلەپ سىرعاناۋ فەدەراتسياسىنداعى اۋىس-ءتۇيىس تۇراقتالعان جوق. ەڭ اۋەلى تۇراقتىلىق كەرەك. ماسەلەن، تەننيس، شاحمات فەدەراتسيالارىن باسقارىپ وتىرعان تۇلعالار سەكىلدى مامان كەلسە، قارجى مەن ءتارتىپ جاعى تۇزەلەر ەدى.
Ps. ەل بوپ ەلەڭدەيتىن كۇندەر يەك ارتپادا دەگەن سەيداعاڭ. مانەرلەپ سىرعاناۋدان دا سول كۇندەرگە جەتەيىك!!!
