"1989 جىلعى ليبەرالدى يدەالدار وزدىگىنەن اقتالاتىن نارسە ەمەس. ءبىزدىڭ تاريحىمىزعا جانە اينالامىزداعى الەمگە قاراپ، ءبىز وسىنى كورىپ وتىرمىز" – دەپ مالىمدەدى گەرمانيا كانتسلەرى ولاف شولتس.
بەرلين قابىرعاسى مەموريالىنداعى سەنبى كۇنگى شارادا، گەرمانيا پرەزيدەنتى فرانك-ۆالتەر شتاينمايەردىڭ قاتىسۋىمەن، حولودتىق سوعىس كەزىندە رەسەي قولداعان شىعىس گەرمانيادان (گدر) قاشىپ شىعۋعا ارەكەت ەتىپ، قازا بولعان 140 ادامدى ەسكە الدى. كەشكە بەرليندەگى اتاقتى براندەنبۋرگ قاقپاسىنىڭ جانىندا، 1961 جىلدان بەرى قالا ەكىگە بولىنگەن بەتوندى توسقاۋىلدىڭ ورنىندا «بوستاندىق كەشى» ءوتىپ، مۋزىكالىق جانە جارىق شوۋ ۇيىمداستىرىلدى.
ەسكە الۋ شارالارىنا بۇكىل الەمنەن دەموكراتيالىق قوزعالىستىڭ بەلسەندىلەرى شاقىرىلعان، ونىڭ ىشىندە بەلارۋس وپپوزيتسياسىنىڭ جەتەكشىسى سۆەتلانا تيحانوۆسكايا مەن يراندىق ديسسيدەنت ماسيح الينەجاد بار.
قابىرعانىڭ ءتورت كيلومەترلىك (2,5 ميل) مارشرۋتى بويىندا 1989 جىلعى نارازىلىقتاردىڭ پلاكاتتارىنىڭ كوشىرمەلەرى ىلىنگەن. قالا بويىنشا تاريحي وقيعانىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتۋ ماقساتىندا كوركەم ينستاللياتسيالار رەتىندە ازاماتتاردىڭ «بوستاندىق» تاقىرىبىندا جاساعان مىڭداعان سۋرەتتەرى قويىلعان.
بەرليننىڭ باس مادەنيەت قىزمەتكەرى دجو چيالو بۇل تاقىرىپتىڭ «پوپۋليزم، دەزينفورماتسيا جانە الەۋمەتتىك بولىنۋمەن كۇرەسىپ جاتقان ۋاقىتتا وتە ماڭىزدى» ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«بەرلين قابىرعاسى» قورىنىڭ باسشىسى اكسەل كلاۋسمايەر 1989 جىلعى نارازىلىقتاردىڭ قۇندىلىقتارى «قازىرگى ۋاقىتتا سولشىلدار مەن وڭشىلدار تاراپىنان شابۋىلعا ۇشىراپ جاتقان دەموكراتيامىزدى قورعاۋدىڭ تىرەگىنە اينالعانىن» ايتتى.
155 كيلومەترلىك قابىرعا – قىرعي قاباق سوعىستىڭ اياقتالۋىنىڭ سيمۆولى. ول 1961 جىلى كرەملدىڭ بۇيرىعىمەن باتىس بەرليننىڭ اينالاسىندا كوممۋنيستىك ازاماتتاردىڭ شىعىس گەرمانيادان كەتۋىن توقتاتۋ ءۇشىن سالىنعان.
شىعىس نەمىستەرىنىڭ كوبى گدر رەجيمىنىڭ اياقتالۋىنا ريزاشىلىق بىلدىرسە دە، كەيبىرەۋلەرى ءالى دە تابىس پەن زەينەتاقىلارداعى ايىرماشىلىققا كوڭىلى تولمايدى. بۇل شىعىس گەرمانيادا ەكسترەميستىك وڭشىل «گەرمانياعا التەرناتيۆا» (AfD) پارتياسى مەن رەسەيگە جاقتاس انتيكاپيتاليستىك BSW پارتياسىنىڭ كۇشتى قولداۋىن تۇسىندىرەدى.
گەرمانيانىڭ شىعىسىنداعى ءۇش ايماقتا وتكەن سايلاۋدا ەكى پارتيانىڭ دا كۇشتى جەڭىستەرى ەلدىڭ شىعىس جانە باتىس بولىكتەرى اراسىنداعى ساياسي قايشىلىقتاردىڭ بىرىككەندەرىنە 30 جىلدان استام ۋاقىت وتسە دە ءالى بار ەكەندىگىن كورسەتتى.
بۇل كۇندەر گەرمانيا تاريحىنداعى قايعىلى كەزەڭدى دە ەسكە سالادى. 1938 جىلدىڭ 9-10 قاراشاسىندا گەرمانيا مەن اۆستريادا 90-عا جۋىق ەۆرەي قازا تاۋىپ، ەسەپسىز مۇلىك جويىلىپ، ونداعان مىڭ ادام كونتسەنتراتسيالىق لاگەرلەرگە جىبەرىلگەن ەدى.
«ءبىزدىڭ قوعام ءۇشىن بۇل قۇربانداردى ەسكە الۋ وتە ماڭىزدى جانە وسى وقيعالاردان دۇرىس ساباق الۋمىز كەرەك»، - دەپ مالىمدەدى ۇكىمەتتىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى كريستيانا حوففمانن.
