قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى تالعات كەرتەشەۆ 2021 جىلى باستالعان باۋم توعايى اۋماعىنداعى زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسى تۋرالى ايتىپ بەردى. زەرتتەۋ قورىتىندىسى بويىنشا جارامسىز جانە اپاتتى اعاشتاردىڭ 6560 داناسى جانە قۋراعان اعاشتاردىڭ 1713 داناسى تىركەلدى.
«ەگەر باۋم توعايىنداعى جاسىل ەكپەلەردىڭ قۇرامى تۋرالى ايتاتىن بولساق، وندا 95% -ى جاپىراقتى اعاشتار، 0,5% -ى قىلقان جاپىراقتى اعاشتار، قالعانى-بۇتالار. زەرتتەۋ بارىسىندا جاس ەكپەلەردىڭ ۇلەسى 0,5%-دى، ورتا جاستاعىلاردىڭ 5%-دى، جەتىلىپ كەلە جاتقان وسىندىلەردىڭ 35-38%-دى، جەتىلگەن ەكپەلەردىڭ 54%-دى قۇرايتىنىن انىقتادىق. ەكپەلەردىڭ كوپشىلىگى ەسكى، السىرەگەن، كەۋىپ، قۇرعاپ كەتكەن ءارى توزىعى جەتكەن، اپاتتى كۇيدە»، - دەپ ءتۇسىندىردى پروفەسسور.
عالىمنىڭ ايتۋىنشا، تابيعات ەسكەرتكىشىن باسقارۋ ىسىندە جاسىل جەلەكتەردى ساۋىقتىرۋعا باعىتتالعان جۇيەلى ءتاسىل قاجەت. باۋم توعايىندا دىڭگەگى شىرىگەن اعاشتاردى كەسۋ كەرەك، مۇندا ولار شامامەن 3,5 مىڭ بىرلىكتى قۇرايدى. ەكپەلەرگە اۋرۋ جۇقتىراتىن دا سولار.رەكرەاتسيالىق جانە ەستەتيكالىق قۇندىلىقتى ەسكەرە وتىرىپ، اۋماقتى لاندشافتتىق باعالاۋ قاجەت: باۋم توعايىندا لاندشافتتىڭ بارلىق ءۇش ءتۇرى بولۋى كەرەك-جابىق، اشىق جانە جارتىلاي اشىق.
«ءبىز قازىر باۋم توعايىن ساۋىقتىرۋىمىز كەرەك. بۇرىن مۇندا تابيعات ەسكەرتكىشى قۇرىلدى جانە ەشتەڭە جاساي المادىق. بىراق 100 جىل نەمەسە ودان دا كوپ ۋاقىت وتكەندە، ءبىز تۇجىرىمدامانى وزگەرتۋىمىز كەرەك. ال تۇجىرىمدامادا قالا تۇرعىندارىنىڭ دەمالۋى، توعايدى ساۋىقتىرۋ كورىنىس تابۋى ءتيىس. «مىنە، ساۋ ورمان كەسىلىپ جاتىر» دەپ بايبالام سالاتىندار دا بار. ەشكىم ساۋ ورماندى كەسپەيدى. مۇنداعى ساۋ اعاشتار نەبارى 48%-دى قۇرايدى، قالعاندارى زاقىمدالعان، اۋىرعان، شىرىگەن، قۋراعان. ولاردى الىپ تاستاۋ كەرەك، ويتكەنى اۋرۋ قوزدىراتىندار -وسىلار. كەپكەن ءارى قۋراعان اعاشتار ۇنەمى نازاردا بولۋى ءتيىس. ساياباق قىزمەتكەرلەرى دە، عىلىمي مەكەمەلەر دە ءاربىر اعاشتىڭ جاعدايىن باعالاۋ ءۇشىن ۋاقتىلى ءىس-شارالاردى قاداعالاپ، ەنگىزەتىن بولادى»، - دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن تالعات كەرتەشەۆ.
