Апат айтып келмейді. Адам өміріне қауіпті төтенше жағдайлар кезінде арнайы ережеге бағынған жөн. Десе де, көпшілік тосыннан болатын жайттарда эмоцияға беріліп, алғашқы сақтық шараларын естен шығарып алады. Ендеше, еске түсіру үшін төмендегі материалда бірінші сақтық шараларының алгоритмін ұсынамыз.
Өрт болған жағдайда - байбалам салмай және қауіпсіздік ережелерін сақтау маңызды. Әйелі өрт сөндіру қызметіне қоңырау шалыңыз, ғимараттан алыс кетіп, қолда бар бағыттаушыларды қолданыңыз, лифттерді пайдаланбаңыз, есіктерді шығарда жауып жүріңіз, қалың түтін туса мұрныңызды, аузыңызды жабыңыз және төрт аяқпен қозғалыңыз. Өрт жойылмайынша ғимаратқа қайта оралмаңыз.
Жер сілкінісі болған жағдайда - әуелі өзіңізді ойлаңыз. Үйде болсаңыз, үстелдің, қабырға жақтауының (бетон немесе қатты қабырға болғаны абзал) немесе терезесіз қабырғаның астын паналаңыз. Ашық алаңқайда болса, ғимараттардан, тіректерден және басқа құрылымдардан алыс жүріңіз. Көлікте болсаңыз, қауіпсіз жерге тоқтаңыз және шайқалыс аяқталғанша сол жерде болыңыз. Жер сілкінісінен кейін зақымдалған ғимараттардан, қирандылардан сақ болыңыз және жергілікті билік немесе құтқарушылардың қосымша нұсқауларын күтіңіз.
Су тасқыны кезінде - дереу әрекет ету маңызды:
1. Ең алдымен өзіңізді және басқалардың қауіпсіздігін қамтамасыз етіңіз: биік жерлерден алыс жүріңіз, су тез ағып жатқан жерлерге түспеңіз.
2. Мүмкіндігінше үйдегі жарықты, газды, суды өшіріңіз.
3. Лифттерді пайдаланбаңыз және су жиналуы мүмкін жертөлелерден немесе жабық орындардан аулақ болыңыз.
4. Жедел қызметтерге қоңырау шалыңыз және олардың нұсқауларын орындаңыз.
5. Суда қозғалуға тура келсе, флотациялық құрылғыларды қолданыңыз және су ағындарынан аулақ болыңыз.
6. Су тасқынынан кейін ластанған судан сақ болыңыз, залал деңгейін бағалаңыз және жергілікті қызметтерден немесе еріктілерден көмек пен қолдау сұраңыз.
Ал қатты дауыл болған жағдайда келесі шараларды қабылдау қажет:
1. Қирандылар мен әйнек сынықтарынан сақтану үшін үй ішінде, терезелер мен есіктерден алыс жерде болыңыз.
2. Қажетті құралдарды дайындаңыз: тамақ, су, шамдар, қолшамдар және электр қуатынсыз күнелтуге қажет басқа да заттар.
3. Жергілікті қызметтерге және жақындарыңызбен байланысу үшін мобильді құрылғыларыңыздың зарядталғанын тексеріңіз.
4. Көлікте болсаңыз, қауіпсіз жерге апарыңыз да, дауыл өткенше ішінде болыңыз.
5. Дауыл туралы ескертулерді орындаңыз және жергілікті билік нұсқауларына сәйкес әрекет етіңіз.
6. Дауылдан кейін зақымдану деңгейін бағалаңыз және қауіпсіздікті қамтамасыз ету және қалпына келтіру шараларын қолданыңыз.
Қар көшкіні жүргенде - тез және батыл әрекет ету маңызды:
1. Егер сіз қар көшкіні болуы мүмкін аймақта болсаңыз, оның жолынан мүмкіндігінше тезірек кетуге тырысыңыз.
2. Егер кету мүмкін болмаса, өзіңізді қорғауға тырысыңыз: жерге құлап, денеңізді толық жабыңыз, қандай да бір қатты құрылымға немесе затқа жабысып көріңіз.
3. Құтқарылу немесе қорғау мүмкіндіктерін көру үшін ой мен бағдардың анықтығын сақтауға тырысыңыз.
4. Қауіпсіз жерде болсаңыз және біреуге қауіп төніп тұрғанын көрсеңіз, жедел жәрдем шақырып, оларға жағдай туралы хабарлаңыз.
5. Қар көшкінінен кейін қосымша сырғымалар немесе көшкіндер сияқты ықтимал қайталама қауіптерден сақ болыңыз.
6. Қажет болса, медициналық көмекке жүгініңіз және зардап шеккендерге көмек көрсетіңіз.
Қазақстан әртүрлі табиғи қауіпті аймақта орналасқан. Дегенмен, Қазақстан үкіметі жалпы алғанда мұндай оқиғалардың алдын алу және оның салдарын жеңілдету бойынша шаралар қабылдайды, сондай-ақ төтенше жағдайларға дайындықты жақсарту бойынша жұмыс істейді.
