Elimiz aǵymdaǵy jyly biryńǵaı UTC +5:00 (Dúnıejúzilik úılestirilgen ýaqyt) ýaqyt beldeýine ótti. Biraq ta, qoǵamda osy sheshimge qatysty ekijaqty pikirler tolastar emes.
Osy oraıda, biryńǵaı ýaqyt beldeýiniń tıimdiligi jóninde óz pikirimdi bildirgim keledi:
- Tabıǵı jaryqty tıimdi paıdalanýǵa jáne elektr energııasyn únemdeýge múmkindik beredi. Iaǵnı, biryńǵaı UTC +5:00 ýaqyt beldeýine ótken 12 oblys pen 3 megapolıs turǵyndarynyń (16,9 mln halyq) tabıǵı kún ýaqytyn tıimdi paıdalanýyna jáne ońtústiktegi energııa tapshylyǵyn odan ári shıelenistirmeýge jol ashady;
- Bıologııalyq yrǵaq pen adam densaýlyǵyna oń áseri. Jańa ýaqyt beldeýine kóshken, ıaǵnı Qazaqstan Respýblıkasy halqynyń 80%-ten astamy burynǵydaı tań qarańǵysynda jumysqa nemese sabaqqa asyǵyp, stresske túsip, nerv júıesiniń jumysyna salmaq salmaıdy. Bul ásirese qys kezinde qıyndyq týdyratyn edi. Densaýlyq saqtaý salasynyń mamandary endi ýaqytymen uıyqtaýǵa, táýliktik yrǵaqtyń negizgi retteýshisi – melatonın gormony jumysynyń jaqsaratynyna senimdi... Sondyqtan, ýaqytty tabıǵı ýaqytqa jaqyn paıdalaný oryndy jáne eń aldymen jas urpaqtyń densaýlyǵy úshin qajet.
- Álemdik tájirıbe. Álem elderinde qoldanylatyn saǵat pen ýaqytty retteý standarty negizinde saǵattyq beldeýler kartasy jasalǵan (1-sýret).
Kartadan kórip otyrǵanymyzdaı terrıtorııasy úlken kóptegen elder (Qytaı, Úndistan, Iran, Túrkııa, endik baǵytta ornalasqan Eýropanyń birneshe eli: Franııa, Germanııa, Polsha t.t.) bir ýaqyt beldeýin qoldanady. Osynyń ishinde Qytaıdyń tájirıbesine erekshe nazar aýdarýǵa bolady: jeriniń aýmaǵy bizden áldeqaıda úlken, álem boıynsha 3-orynda jáne Qazaqstan sııaqty endik baǵytta ornalasqan. Shyǵys pen batys aralyǵyndaǵy saǵat aıyrmashylyǵyna, jerdiń shalǵaılyǵyna qaramastan Qytaıda (Gonkong pen Makaony qosa alǵanda) bir ǵana UTC +8:00 saǵattyq beldeýi qoldanylady. Bul ekonomıkany aýmaqtyq tıimdi uıymdastyrý jáne kólik qatynastaryn basqarýdy jeńildetý úshin jasalǵan is-sharalar retinde qabyldandy. Sondyqtan, elimiz jaǵdaıynda bir ýaqyttyq beldeýge kóshýden min izdeýdiń qajettiligi joq. Tek, Shyǵys Qazaqstannyń keıbir óńirlerinde ýaqytqa beıimdelý máseleler týyndatýy múmkin (oblys halqynyń respýblıkadaǵy úlesi – 3,5%). Biraq, bul máseleni shıelenistiredi dep oılamaımyn. Sondyqtan, Qazaqstan halqynyń 96,5%-ne tıimdi sheshimdi qabyldaý qajet dep sanaımyn.
Alıaskarov Dýman Toqtaruly
Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq
ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, PhD
