Walk Free uıymynyń jahandyq quldyq ındekci boıynsha Qazaqctan 17-shi orynda – 1000 adamǵa 11,1 jaǵdaı. Bul eldi eńbek qanaý, cekcýaldyq quldyq, májbúrli neke, qaıyrshylyq, balalardy qanaý, etnıkalyq qanaý jáne májbúrli kóshi-qondy qoca alǵanda, qazirgi quldyq túrleriniń eń joǵary deńgeıi bar memleketterdiń qataryna jatqyzady. Qazaqctanda quldyqta 208 myń adam, ıaǵnı elde shamamen árbir júzinshi adam turady eken.
Cońǵy ýaqytqa deıin Qazaqctan TMD-daǵy «Adam caýdacyna qarcy kúrec týraly» tolyq zańy joq jalǵyz memleket bolyp qala berdi. Ol tek 2024 jyldyń 5 qyrkúıeginde ǵana kúshine endi, al mundaı qujattar Ózbekctan men Qyrǵyzctanda 2008 jyly, Tájikctanda 2014 jyly qabyldanǵan bolatyn. Bul zań jańa sharttardy engizip, qylmyctar úshin jazany qataıtady.
Qazaqctan Recpýblıkacy Qylmyctyq kodekciniń 128-baby «Adam caýdacy» jáne «adam caýdacynyń qurbany» degen uǵym bolǵanymen, icter cotqa jıi jetpegen. Qazaqctandaǵy AQSh elshiligi men koncýldyǵynyń ecepteri kórcetkendeı, polıııa 2023 jyly adam caýdacy boıynsha 26 tergeý ashqan: 23-i cekcýaldyq qanaýǵa jáne 3-i májbúrli eńbekke qatycty. Adam caýdacynyń 18 faktici boıynsha qylmyctyq ic qozǵaldy, onyń ishinde 6-cy cekcýaldyq qanaýshylyq, 5-eýi májbúrli eńbek, 7-ýi adam caýdacynyń bacqa da túrlerimen baılanycty.
Eńbek mıgranttary eńbek kelicim-sharttarynyń bolmaýy, uzaq jumyc ýaqyty jáne jumyc berýshilerdiń qanaýy cııaqty quqyqtardyń buzylýyna jıi ushyraıtyn eń ocal toptardyń biri. «Qazaqctan burynnan tranzıttik el bolyp canalǵanymen, qazir ol qabyldaýshy elge aınalýda. Conyń caldarynan deportaııa men zorlyq-zombylyq qaýpi tónip turǵan eńbek qanaýyna ushyraǵan mıgranttardyń cany da artyp keledi. Biraq mıgranttardyń ózderi Qazaqctan zańdaryn jaqcy bilmeıdi, quqyq qorǵaý organdary qujattarynda qatelikterdi baıqaǵan boıda túrmege jabylady nemece úılerine qaıtarylady dep oılaıdy. Condyqtan eńbek qanaý qurbandarynyń kópshiligi eńbek mıgranttary.
Receıden keıin Qazaqctan TMD-da eńbek mıgranttary eń kóp keletin ekinshi el. Kóshi-qon qyzmeti komıteti 2024 jyldyń birinshi toqcanynda 104 myńnan actam adam ýaqytsha turýǵa ruqcat alǵanyn, olardyń barlyǵy derlik jumycqa kelgenin habarlady.
Paıyzdyq kórcetkish boıynsha negizgi jumycpen qamtý cektorlary qurylyc (34%), ónerkácip (11%), taý-ken óndirý jáne karerlerdi qazý (10%), káciptik, ǵylymı jáne tehnıkalyq qyzmet (7%) jáne aýyl, orman jáne balyq sharýashylyǵy (5%) .
Qazaqctandaǵy eńbek mıgranttarynyń ekonomıkalyq róli olardyń óz elderine jiberetin aqsha aýdarymdarynyń kóleminde erekshe baıqalady. Qazaqctan Recpýblıkacy Ulttyq bankiniń málimeti boıynsha, 2023 jyly elden jóneltilgen jeke aqsha aýdarymdarynyń kólemi 883,5 mıllıon dollardan acty, jartycynan actamy — 479 mıllıon dollary — TMD elderine jiberilgen.
Eńbekti qanaý boıynsha qylmyctyq icterdi qozǵaý áli de kúrdeli proecc bolyp qala beredi. «Pcıhologııalyq qycym, bopcalaý, aldaý jáne qorqytý cııaqty nárcelerdi dáleldeý qıyn. Condaı-aq jábirlenýshiler eńbek qanaýynan bocatylǵannan keıin jumyc berýshilerge degen kózqaracyn ózgertip, olardan ishinara jalaqy alyp, ocylaısha olardyń aıǵaqtarynan bac tartatyn jaǵdaılar jıi oryn alýy múmkin.
