Memleket basshysy Qazaqstan halqy Assambleıasynyń «Ádiletti Qazaqstan: birlik, turaqtylyq, damý» atty HHHII sessııasynda, «elimizdiń táýelsizdigi jáne aýmaqtyq tutastyǵy bárinen qymbat» degen edi. Rasynda, shekara shebinqorǵaý, uly eldiń uly murattary jolyndaǵy eńasyl isi.
1991 jyldan beri etek-jeńin tirnektep jınaǵaneldiń búgingi bolmysyna tamsana qaraıtyn álemelderi az emes. Olardyń ishinde keń baıtaqjerimizge kóz alartyp, elimizdiń aýmaqtyqtutastyǵyn kúıretý úshin tasadan tas atatyndarybar ekeni jasyryn emes. Artqa sheginis jasapqarasaq, egemen el, beıbit kún úshin beımaza kúıkeship, súrleý joldan ótti.
Táýelsizdik úshin tegeýrindi tartys 1990 jyldyńqazan aıynda Deklaraııa qabyldaýdan bastaldy. Bas qujatta azat elge tán barlyq belgileriaıshyqtaldy. Eń bastysy, elimizdiń táýelsizdigimen aýmaqtyq tutastyǵyn qorǵaý úshinKonstıtýııalyq zańda ózindik áskerıqurylymdardy – Qarýly Kúshterdi, Respýblıkalyqgvardııany, ishki jáne shekara áskerlerin qurýqarastyryldy. Qazaqstannyń konstıtýııalyqdamý úderisiniń baı tarıhy bar. Qazirgi ýaqyttamemlekettik qurylystyń tarıhı mindetterinsheshýde úlgi bola alady.
Tipti, halaqaralyq saıası arenada el PrezıdentiQasym-Jomart Toqaev memleketterdiń egemendikteńdigi men aýmaqtyq tutastyǵyn qurmetteýkerektigin ashyq aıtyp júrgeni málim.
Prezıdent, Nıý-Iorkte ótken Birikken UlttarUıymy Bas Assambleıasynyń 77-sessııasynda «memlekettiń egemendi teńdigi, memleketterdińaýmaqtyq tutastyǵy, memleketterdiń beıbit qatarómir súrýi sııaqty eń mańyzdy úsh qaǵıdattyńaraqatynasyn qaıta qaraýymyz kerek. Bul úshqaǵıda bir-birine táýeldi, – degen edi.
Memleket basshysy aıtqan úsh qaǵıda, úsh taǵan ózornyn saqtaıtyn bolsa, memleketter arasyndaǵyyntymaqtastyq nyǵaıa túseri sózsiz.
Jalpy, Qazaqstan ulttyq múddelerdi qorǵaýdy ustanyp, aýmaqtyq tutastyqty qorǵaýǵa basymdyq bergeni ámbege aıan.
Sózdimizdiń basynda tilge tıek etken memlekettikshekara- aýmaqtyq tutastyq pen qaýipsizdiktińnegizi. Óıtkeni, Otan-shekaradan bastalady. Qazaqstannyń qaryshtap damýyndaǵy bastapqynúktede shekara shebinen bastalǵany daýsyz.
Táýelsizdikti saqtaý, aýmaqtyq tutastyqty qamtamasyz etý – tynyshtyq pen turaqtylyqtyń myzǵymas qorǵany. Eldigimizdi aıshyqtaıtyn baǵa jetpes bul qundylyqtyń, ıaǵnı «Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik shekarasy týraly» Zańnyń kúshine engenine búgin týra 27 jyl toldy. 1993 jyldyń 26 aqpanynda osy tarıhı rásimniń sáti tústi. Táýelsizdik alǵannan keıingi kezek kúttirmes basty mindettiń biri – kórshiles eldermen ózara kelisip, shekarany bekitý edi. Elbasy N.Á.Nazarbaev tıisti vedomstvolarǵa eldiń birligin jáne aýmaqtyq tutastyǵyn qamtamasyz etý úshin shekaralas memlekettermen QR memlekettik shekarasyn zańdy túrde resimdeý úderisin bastaýdy tapsyrdy.
Jer kólemi jóninen álemde toǵyzynshy oryn alatyn Qazaq elindegi shekaranyń jalpy uzyndyǵy 13394 km. Eýropa men Azııanyń túıisken jerinde ornalasqan bizdiń el bes memleketpen shektesedi. Bir qyzyǵy, Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy shekara – álemdegi eń uzyn qurlyqtyq shekara bolyp sanalady. Uzyndyǵy – 7512 km. Qytaı elimen arada 1700 km shekara bolsa, eldiń ońtústiginde Túrkimenstan (426 km), Ózbekstan (2354 km), Qyrǵyzstan (1241 km) bar.
Syrt kózge jeńil kóringenimen, shekarany shegendeýde ekijaqty birqatar mámilege qol qoıyldy, shekaralyq mańyzdy ýaǵdalastyqtarǵa qol jetkizildi. Búginde egemendiktiń 30 jyldyǵyn atap ótip otyrǵan Qazaq eli tarıhı turǵydan óte qysqa merzim ishinde shekarasyn shyn máninde shegendep, ulttyq qaýipsizdiginiń irgetasyn bekitip, turaqty damýdyń sara jolyna tústi.
Búgingi kúnde memleket basshysynyń shekaralardy demarkaııalaý jáne delımıtaııalaý jónindegi naqty, jedel jáne jan-jaqty jumysyna , áskerı ári saıası sarapshylar oń baǵasyn berip, Prezıdenttiń bul sheshimin «saıasattyǵy eń joǵary sheberlik» dep baǵa bergen bolatyn. Bul degenimiz, el aýmaǵynda, memlekettik deńgeıde qapýipsizdikpen turaqtylyq tegeýrin tapqanynyń kórinisi.
Iá, el irgesinde tynyshtq bolmaı, jarqyn bolashaq joq. Memleket Basshysy Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń qaýipsizdigi týraly oılaýymyz qajet, dep únemi aıtyp júredi.
«Qazirgi halyqaralyq jaǵdaıǵa qysqasha toqtalǵym keledi. Ózderińiz biletindeı, álemdegi jaǵdaı óte shıelenisti boldy. Mundaı qıyn jaǵdaıda Qazaqstan halyqaralyq uıymdarda, birinshi kezekte BUU-da daýys berý kezinde beıtarap pozıııany ustanady. Bul bizdiń ulttyq múddelerimizge sáıkes keledi. Biz úshin eń mańyzdysy-halqymyzdyń aýmaqtyq tutastyǵy men ál-aýqaty. Sondyqtan biz parasattylyq pen shydamdylyq tanytýymyz kerek, arandatýshylarmen kezdesýge bolmaıdy», – degen edi Túrkistan halqymen kezdesýinde QR Prezıdenti.
Shynymen de, Qasym-Jomart Kemeluly aıtandaı, «halqymyzdyń kúshi – birlikte, parasattylyqta jáne toleranttylyqta».
Sondaı-aq, Toqaev óz sózinde, «Eger biz bul qundylyqtarǵa adal bolmasaq, bizdiń elimizge úlken qaýip tónip tur. Memleketterdiń aýmaqtyq tutastyǵy myzǵymas bolýy kerek. Bul negizgi qaǵıda. Men bul týraly árqashan halyqaralyq arenada ashyq jáne anyq aıttym. Jaqynda Birikken Ulttar Uıymynyń eń bıik trıbýnasynan sóılegen sózimde men bul týraly taǵy da málimdegenim kezdeısoq emes», – degen edi.
Sol sebepti, Memleket basshysy únemi eldegi qaýipsizdikti basty orynǵa qoıyp keletinin tarqatyp aıtqan bolatyn.
